Tíminn Sunnudagsblað - 26.01.1964, Page 16

Knútur Þorsteinsson:
BROT ÚR FERÐA-
HUGLEIÐINGUM
s'r'i Það hýsir nú minjai frá liðnum
t :;n, gamla hluti, sem tengdir eru
■ i byggðarinnar á Akranesi og 1
nrfirði sunnan Skarðsheiðar. Á
ri árum hefur mörgum orðið ljóst
i : mingarsögulegt gildi gamalla
muna, og hafa byggðasöfn risið á legg
víðs vegar um land. En það, sem gef-
ur þessu safni hvað sérstæðastan blæ,
eru þó teikningar og likön. Veggi prýða
teikningar af gömlum bæjum, og fag-
urlega gerð líkön af gömlum húsum,
kirkjum og sveitabæjum blasa við.
Þetta eru handaverk séra Jóns M.
Guðjónssonar. Hann hefur teiknað
myndir af síðustu torfbæjunum á
hverri jörð sunnan heiðar og mörg-
um grasbýlum og þurrabúðum á Skaga.
Og hann hefur mótað myndir af göml-
um Garðakirkjum, sveitabæjum og
merkum húsum á Skipaskaga. Jafnvel
götulífið á Akranesi fyrir áttatíu árum
verður ljóslifandi á myndum hans; og
hver man ekki, þeirra er lifað hefur
langra sumardaga, þegar bundið var
og farið með heim af engjum?
Hér eru minjar um sjósókn og afla-
sæld. Kútter Haraldur, sá er Geir skip-
stjóri Sigurðsson orti um vísuna al-
kunnu, skartar þarna undir fullum
seglum, að vísu ekki í fullri stærð, en
nákvæmlega eins og sá gamli Harald-
ur var, að sögn fróðra manna. Hann
hefur gert ágætur hagleiksmaður á
Akranesi, Runólfur Ólafsson. Þarna
eru myndir af gömlum sjógörpum af
Skaga, klukkur þeirra, úr og barómet
og margt fleira, sem minnir á störf
þeirra og strit. Og í lægðinni norðan
gamla steinhússins hafa þegar tvær
byggingar risið af grunni: skýli fyrir
nær 100 ára gamalt áraskip, gefið af
bræðrunum Gunnlaugi Jónssyni, bók-
ara, og Ólafi Jónssyni, útgerðarmanni,
sem eru fæddir að Bræðraparti á Akra-
nesi, en báturinn var í eigu föður
þeirra og afa — og sjóbúð, hlaðin
úr grjóti, og að öllu eins og gömlu sjó-
búðirnar á Skipaskaga voru, reist með
tilstyrk Akurnesinga búsettra í Reykja-
vík.
En hér eru fleiri minjar en þær, er
tengdar eru sjó og sjófarendum. Altar-
lð úr gömlu kirkjunni i Görðum, ásamt
otjökunum gömlu, sem áður hefur ver-
lð drepið á, skipar öndvegissess á
*afninu. Hér eru handbækur nokkurra
Garðapresta, og dálítið safn gamalla
bóka. Þá eru hér flestir þeir hlutir,
sem notaðir voru við heimilishald á
: íslandi frarn á okkar öld, en eru ekki
nauðsyn á tímum rafvæðingar og vél-
tækni. Myndir af valdsmönnum og
virðingarmönnum i héraði, prestum
og skólamönnum, skreyta veggi, svo og
myndir af merkum atburðum í sögu
héraðsins. Hérna er spilaborð sr. Hann-
esar Stephensens, en sagnir herma, að
hann hafi um jól boðið til sín þeim
skólapiltum, er ekki komust heim. Og
hefur þá sjálfsagt verið spilað við
Framhald á 94. síðu.
Hægur og hlýr \ estanblærinn and-
ar um nesin, og sicsumarsólin vefur
skini sínu stræti boigarinnar og torg,
um leið og hun meriar safírblá sund
og flóa. Á Rey't lavíkurflugvelli er
önn og ys að vanda. Flugvélar fullar
fólki og flutningi fara og koma —
koma og fara Eg er einn þeirra, sem
staddur er i afgreiðslusal Flugfélags
íslands á Reykja'íkurflugvelli, híð
þar samt með dóttur minni eft; ’ð í
að flugvél sú sem í dag flýi » : l.il
Egilsstaða, verði ierðbúin. Eins 'og
æ áður ætla ég að eyða nokkrum
tíma sumarleyfis míns austur á
Fljótsdalshéraði og Austfjörðum. Enn
hefur ekkert sume.r liðið svo, að ég
ekki hefi dvauzt austur þar einhvern
tíma, og félli sú dvöl niður eitt-
hvert sumar, mundi mér áreiðan-
lega finnast sem þess sumars væri
vant í líf mitt. — Austurland er minn
fæðingar- og uppeldisstaður, og bví
fer ávallt svo að:
Þó að borgin bliki rjóð,
bjartai' veití sýnir,
alltaf sækja á austurslóð
yndisþrestir minir.
Vissulega hefur hver byggð þessa
lands, hver hluti þess, til síns ágætis
nokkuð — fegu ð, töfra og land-
kosti. — En hvar sem för mín hef-
ur legið, hefur e.iginn staður, eng-
in byggð orðið þrám mínum, vonum
og draumum sá ylgjafi.sem fjöll hinna
bláu fjarða og gróðurgrænu dala
Austurlands. Og þegar sól og sumar-
þeyr vefur lönd og ver, fer mér æ
sem góðskáidmu Jóhannesi úr Köfl-
um, að ég um mér betur „við torf og
töðuflekki, en tígulstein og beyki.“ —
Því er það, að ég ár hvert geri för
mína út í sveit — og því er það að
ég er staddur hér á Reykjavíkurflug-
|velli í dag. En hér er enginn tími
til þankabrota eða hugleiðinga
um neina tilfinningasemi, hvorki
sjálfs sín né annarra. Fyrr en varir
kallar hátalarinn: „Farþegar til Egils-
staða, geri svo vel að ganga út í flug-
vélina hér fyrir utan. Góða ferð.“
Og allir grípa í skyndi handtöskur
sínar og smápakka, sem þeir mega
hafa hjá sér í sætum sínum í flugvél-
inni, og flykkjast út að landgangi
vélarinnar, en þar bíður broshýr flug*
freyja, sem kallar upp nöfn farþega
um leið og þeir stíga upp á landgang-
in. Og inni í vélinni bíður önnur flug
freyja, sem einnig með yndisbrosi,
vísar farþegum til sætis. Þegar allir
eru komnir inn í vélina og öllu hefur
hagraett verið svo sem vera skal, eru
hreyflar settir í gang og vélar undir-
búnar til til flugtaks. Og á tiisettum
tíma lyftir vélin sér frá jörðu, hærra
og hærra, tekur hring yfir flugvellin-
um og sveigir síðan í austur.
Flugveður er hið ákjósanlegasta yf-
ir Suðurlandi, heiður himinn, sólfar
og hægur vindsvalL Það er flogið lágt
yfir uppsveitum Árnes- og Rangár-
vallasýslna og síðan stefnt austur yfir
öræfi hálendisins. Útsýni úr vélinni
er hið ákjósanlegasta, hvert sem litið
er. Einhvern tíma, — á og það ekki
fyrir löngu, hefði það þótt fjarstæða
að láta sér til hugar koma, að nokkru
sinni yrði unnt, að ferðast þannig
landshorna, landa og heimshluta milli
í loftinu og komast á þann hátt á
fám klukkustundum milli fjarlægustu
staða. Nú er þetta orðinn svo hvers-
dagslegur hlutur um heim allan, að
engum finnst umtalsmál. — Og nú
dreymir hina „stóru karla“ jarð-
kringlu okkar um það, að senda þjóð-
borgara sína einn góðan veðurdag í
flugferð til annarra geimhnatta.
Fyrir nokkrum áratugum spurði
prestsfrú ein litla telpu af næstu bæj-
um, sem send hafði verið einbverra
erinda á prestsetrið, hvort hún
mamma hennar bakaði ekki oft flat-
brauð. Þetta var á þeim árum, er flat-
brauð var bakað á glóð í hlóðum. og
var spjald notað til að blása í glóð-
irnar. Telpa játti því, að móðir sín
þyrfti oft að baka flatbrauð, enda
heimilið mannmargt, svo sem víða var
í þá daga. Innti þá prestsfrúin eftir
því, hvorl móðir telpunnar bakaði
bra'-f'«ð allt sjálf, og kvað telpa svo
vera. „Mikil ósköp hefur hún blásið,
sú kona',“ mælti þá prestfrúin.
Svipað þessum orðum prestsfrúar-
innar má segja um mannskepnuna
alla nú, í sambandi við þá hraðfara
— og nærri yfirnáttúrlegu tækni, sem
hún hefur tileinkað sér á öllum svið-
um og eykur og fullkomnar með ári
hverju. — Mikill er sá blástur mann-
vits og hugkvæmni, og væri honum
öllum varið til mannbóta og þjóðfé-
lagsheilla, mundi þessi margmæddi
88
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ