Tíminn Sunnudagsblað - 25.04.1965, Blaðsíða 3

Gunnar Beck dregur hespur upp úr litabaðinu í koparpotti sínum
fylgjast með árangrinum-
gömul og lífsreynd álft hefur gengið á land til þess að
Meðal listvefara þeirra, sem fá lit
á bandið sitt hjá Gunnari Beck, er
Hjördís Jansson — eiginkonan. Sjálf-
ur hefur hann líka lært vefnað,
enda telur hann nauðsynlegt, að lit-
arinn kunni að minnsta kosti nokk-
ur skil á meðhöndlun bandsins, eftir
að það féT frá honum. Annars var
hann farmaður á æskuárum og flækt-
ist þá víða um heim. Og líkt og lit-
irnir í Mývatnssveit heilluðu Matt-
hildi í Garði, þegar hún var telpa
heima á Kálfaströnd, er það birtumis-
munurinn á blæbrigðum Ijóssins í
þeim löndum, er hann hefur komið
í, sem honum er minnisstæðastur
irá ferðum sínum. Enn harmar hann,
gð hann skyldi aldrei koma til Jövu,
Balí og Tælands, þar sem mestu
litunarmeistarar heims ala aldur
sinn. Því að þar býst hann við, að
birtan sé gædd dásamlegu eðli, sem
hafi orkað á fólkið og knúð snill-
ingana- til hinnar mestu fullkomn-
unar.
Það er margt, sem góður litari
verður að vita. Hann þarf ekki ein-
ungis að vita, hvaða jurtir hann á
að nota og hversu lengi skal sjóða
þær. Hann verður líka helzt að vita,
hvaðan þær eru og á hvaða tíma
árs þær eru teknar. Litarefnin í
þeim eru ekki ævinlega jafnmikil:
Jþess vegna þarf mismikið af þeim,
ef litarlnn ætlar sér að hafa fullt
vald á lit og blæbrigðum. Jarðveg-
urinn og birtan orkar líka á litar-
efnin. Þó er því aðeins nauðsynlegt
fyrir litarann að þekkja þetta til
fullnustu, að ekki megi neinu skeika
um blæbrigðin. Og raunar er það
fágætt, að nákvæmnin sé slík, að
litarinn hafi fullkomið vald á litn-
um. Náttúran er of ráðrík til þess.
Annað atriði varðar líka miklu:
Vatnið. Eiginieikar vatns eru mjög
mismunandi. Sumt vatn er mjúkt
sumt er mengað járni, í öðru er
mikið af kalki. Uppsprettuvatn úr
djúpum jarðar, vatn, sem runnið
hefur um skóglendi, staðið vatn í
vötnum og tjörnum — það er ekki
hið sama. Og vatn á misjafnlega vel
við liti og litarefni. Gunnar Beck
segir, að kalkauðugt vatn úr fjalla-
lækjum sé heppilegt, þegar litarefn-
ið er skarlatslúsin mexíkóska. en
það er örðugt að sækja vatn í allar
áttir. Þess vegna verður sá, sem lit-
ar, að kjósa sér vatn, kynnast því
til hlítar og læra að nota þá mögu-
leika, sem í því eru fólgnir.
Annars segist Gunnar Beck eink-
um hafa gerzt litari af uppreisnar-
hneigð. Hann vildi ekki beygja sig
undir ok verksmiðjulitanna, og hann
vildi ekki láta spilla gamalli kunn-
áttu. Jurtalitun er mjög í tízku víða
um lönd, en þegar margir fást við
hana, er ekki kunna tökin nægjan-
lega vel, er hætta á ferðum. Jurta-
litunin getur goldið þess, fengið á
sig óorð, sem hún á ekki skilið, og
þess vegna verða einhverjir að
sökkva sér niður í verkefnið. Skeiki
engu, er unnt að fá dýpri liti og
auðugri en með nokkrum öðrum
hætti, þótt oft geti verksmiðjulitirn-
ir mjög nálgast jurtalitina. í stöku
tilvikum telur Gunnar jafnvel, að
verksmiðjulitir geti haft yfirburði
og tilfærir þá helzt hreingulan lit.
Að kalla fram liti, segir Gunnar
Beck, er list, og þar er mjótt mund-
angshófið. Þetta er eins og að finna
óskasteininn: Eitt andartak gefst
þeim, sem höndla vill hin þráðu blæ-
brigði. Hitti hann á þetta andartak,
hrósar hann sigri — sé hann of
fljótur á sér eða kannski mínútu of
seinn, hefur hann misst af því, sem
hann var kominn í seilingarfæri við.
Það er eins og óskasteinninn, sem
flýtur uppi litla stund.
Jafnvel svart er ekki alltaf eins.
Blærinn getur verið með ýmsu móti,
orkað misjafnlega á skyggnt auga.
En sá, sem vinnur ár eftir ár við
koparpottinn, getur lifað í þeirri
dýru von, að einhvern tíma standi
heilladísin við hlið hans og láti hann
lyfta úr litabaðinu hespum, sem feng
-ið hafa hinn dýpsta og fegursta lit
og mýksta og auðugasta blæ, sem
veitast mátti.
r í JYl I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
339