Tíminn Sunnudagsblað - 25.04.1965, Blaðsíða 13

Sjálfur höfuðpaurinn, Mansfeld-Biillner, var skreyttur heiðursmerkjum, rétt eins
og bramaflöskurnar hans. Yfirskegg sitt sneri hann vandlega að hætti fyrirmanna
á þeirri tjð. Atlir gátu séð, að þetta var ekki dáðlaus kuklari.
og löðuðu þá að sér. Fólk með melt-
ingartruflanir taldi í sig dropana á
kvöldin, og Gunna á Hóli og Árni
á Brekku sögðu kunningjunum það,
hve undurgott sér yrði af þejm.
Þannig vann braminn sinn fyrsta sig-
ur til líknar þessari þjóð.
En bramaævintýrið á íslandi er
lítilf jörlegt 'í samanburði við stór-
merkin utan lands. Hver þjóðin af
annarri hneig að þessari heilsulind,
og í kringum 1880 keypti Mansfeld-
Bullner hluta félaga síns í fyrirtæk-
inu á fjörutíu og fimm þúsund krón-
ur. Nokkrum árum síðar voru árs-
tekjur hans orðnar hundrað þúsund
krónur. í Danmörku var braminn á
hvers manns vörum í orði og athöfn,
og Biillner orti eða fékk menn til
þess að yrkja um hann gleðivísur og
fagnaðarsöngva, sem skotið var —
gegn hæfilegu gjaldi — inn milli
þátta, þegar skemmtileikir voru
sýndir í Kaupmannahöfn og öðrum
dönskum borgum.
V.
Bullner auðnaðist þó ekki að lifa
í náðum. Svo var mál með vexti, að
ekki svo fáir menn í Danmörku
höfðu tekið að sinna þeirri háleitu
köllun að bæta heilsufar þjóðanna.
Einn þeirra hét C.A.Nissen og var
ekki af verri endanum. Sjálfur
kvaðst hann hafa hafið feril sinn
sem endurlausnari heilsuveilla
manna árið 1872. Segir þó fátt af
því, hvaða ávexti góður vilji hans
bar fyrstu árin. En árið 1876 var
Nissen þessi orðinn hvorki meira né
minna en efnafræðilegur fabrikant
á Jótlandi, og streymdi þaðan frá
honum heilsudrykkur sá, er nefnd-
ist Parísarbitter, og fylgdi vottorð
doktors eins, Jensens að nafni, um
ágæti hans. Var heilsulyf þetta svo
úr garði gert, að það mátti drekka
óblandað, og kostaði potturinn hálfa
aðra krónu. Máttu það heita reyfara-
kaup á bitter, sem kenndur var við
sjálfa París.
Nú vill það löngum við brenna,
að nokkur eljurígur verði milli
manna, sem hafa verið til þess hlut-
skiptis kallaðir að bjarga löndum
og þjóðum, einkum ef þröngsetin
eru beitilöndin. Og svo fór einnig
hér. Biillner og aðrir handhafar elix-
íra litu hinn efnafræðilega fabrik-
ant illu auga, og svo báglega tókst til
að Parísarbitterinn, svo góður sem
hann hefur vafalaust verið, náði ekki
hylli fólks. En C.A. Nissen var eng-
inn veifiskati. Hann flutti sig um
set til Kaupmannahafnar og hófst
handa um að sjóða nýjan lífsvekj-
ara. Hann nefndist bramalífsessens.
Var hann miklum mun sterkari en
Parísarbitterinn og skyldi blandaður
og þynntur til mikilla muna, áður
en hans væri neytt.
r í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
C.A.Nissen fékk sér þessu næst
litlar flöskur undir þennan kjarn-
mikla vökva, harla líkar bramaflösk-
um Bullners, límdi á þær fallegan
miða með fjórum verðlaunapening-
um og tveimur goðbornum verum,
Herkúlesi og gyðjunni Hygeiu. Loks
var verkið kórónað með því að setja
grænt lákk á stútana: Nýr brami var
kominn til sögunnar. og kostaði
flaskan eina krónur og þrjátíu og
fimm aura — fimmtán aurum minna
en flaskan af bramalífs-elixírnum
Fylgdi hverri flösku nákvæmur leið-
arvísir, þar sem beim er essensins
neyttu, var heitið mikilli sæld, þegar
á sínum jarðlífsdögum. Þessu til stað
festu var meðal annars vottorð dokt-
oi's Jensens um Parísarbitter-
inn, undanfara bramalífsessensins.
En það lagði Nissen mönnum ríkt
á minni að varast eftirlíkingar. Það
var sem sé á þessu sviði sem öðrum,
að fjandinn gat brugðið í skínandi
skrúða englanna.
Þessi nýi brami rataði fljótlega
leiðina til íslands. Það var engu lík-
ara en hann ætlaði að leggja undir
sig heiminn. En Mansfeld-Biillner er
var ekki þannig skapi farinn, að hann
léti orrustulaust af hendi þau lönd,
sem braminn hans hafði sigrað. Hann
haslaði sér völl á síðum íslenx.ku
blaðanna, sem vitanlega voru honum
ekki síður liðsinnandi en leikhús-
mennirnir dönsku.
Svo stóð á, að um þetta leyti hafði
íslenzkur lögfi'æðingur í Kaupmanna-
höfn, Björn. Bjarnarson, stofnað
bókmenntatímarit, sem hann nefndi
Heimdall. Það átti að rýðja nýjum
og betri bókmenntasmekk brautina,
og ungir stúdentar birtu i því kvæði
sín, skrifuðu í það sögur og þýddu
handa því sögur ýmissa höfuðskálda
álfunnar. Það hafði komið út
nokkrum sinnum, er Biiliner
lagði til atlögu við Nissen, og eft il
vill hefur útgefandi verið kominn í
nokkrar -fjárkröggur. Og nú gerðu
þeir eins konar bandalag með sér,
iðjuhöldurinn, sem lét svo annt um
heilsufar íslendinga, og ungu menn-
irnir, sem vildu hi’essa upp á sálina.
Fyrstu tvær bramaauglýsingarnar,
sem Biillner birti í Heimdalli vor-
mánuðina 1884, létu ekki mikið yfir
sér. En síðan hljóp í þær vöxtur:
Þetta urðu heilsíðuauglýsingar. Og
þegar ungu mennirnir höfðu áttað
sig nægjanlega á því, hversu fágæt-
um manni þeir höfðu kynnzt, þar
■J49