Tíminn Sunnudagsblað - 25.04.1965, Blaðsíða 4

/
Séra Björn O. Björnsson hefur
fengizt við það nokkur undanfarin
ár að rannsaka uppruna íslendinga
og komizt þar að allnýstárlegri nið-
urstöðu. Hér segir séra Björn frá
þeim athugunum sínum ásamt ýmsu
fleira.
Við biðjum séra Björn að segja
fyrst eitthvað frá ætt sinni og upp-
runa.
- Ég er fæddur 1 Kaupmanna
höfn, en fluttist með foreldrum mín-
um til Akureyrar, þegar ég var á
sjöunda ári. Þau voru bæði Hún-
vetningar. Á leiðinni þangað komum
við snöggvast við á Seyðisfirði Ann-
ar þeirra, sem reru okkur milli
skips og lands, var Guðbrandur
Magnússon, þá prentiðnarnemi hjá
Skafta Jósepssyni. Síðan hefur alltaf
verið góður kunningsskapur með okk
ur.
Ég var töluvert herskár á þeim
árum, en taiaði stundum spaugilega
íslenzku. Ein af minningum mínum
frá fyrstu vikunum á Akureyri er
sú, að ég óð fram og aftur milli
stráka og hákyrjaði í sífellu: „Viltu
koma í lemjastríð. lemjastríð. lemja
stríð?“
Ég fluttist fimmtán ára frá Akur-
eyri til að fara í fjórða bekk mennta-
skólans i Reykjavík. Þegar ég var
nýlega orðinn fjórtán ára, ummynd-
aðist ein jafnaldra mín fyrir augun-
uro á mér og tók að Ijóma eins og
sól. Það er hið eftirminnilegasta, sem
fyrir mig kom seinni ár mín í þeirri
Akureyrardvöl.
— Hvað er þér minnisstæðast í.á
námsárum þínum?
— Ég varð stúdent átján ára og
fluttist á sama ári til Kaupmanna-
hafnar og las náttúrufræði og ianda-
fræði við háskólann þar og bjó á
Garði. Næsta sumar, 1914. fór ég á
norrænt stúdentamót í Finnlandi,
einn íslenzkra stúdenta, og fékk heim
boð víðs vegar frá, og varð það til
þess, að ég lenti þar í byrjun fyrri
heimsstyrjaldar. Var ég þá að því
kominn að reyna að ganga norður
allt Finnland til Svíþjóðar, því að
járnbrautirnar voru nokkra daga ein-
okaðar af rússneska hernum. Fór ég
því á járnbrautarstöðina aftur til að
skoða vegakortið, svo sem hálftíma
eftir að mér hafði verið sagt þar,
að ekkert væri vitað um, hvenær
næsta ferð yrði fyrir almenning. Nú
var þar biðröð út á götu. Ég setti
mig aftan í hana, en mundi þá eftir,
, að ferðataskan mín var í gistihús-
inu, en lestin átti að leggja af stað
undir eins og farmiðarnir væru seld-
ir. Ég sendi strák eftir töskunni og
greiddi honum fyrirfram. Hann kom
ekki aftur. Þá varð ég að sleppa
stað mínum í röðinni og fara sjálf-
ur. Eftir tíu mínútur var ég kom-
inn aftur og varð þá að gera mér
að góðu að vera svo sem tvö hundruð
mönnum aftar en ég hafði verið.
Ég var einhver sá síðasti, er farmiða
fékk. En þegar ég hafði verið dá-
litla stund á ferðinni, varð ég þess
var, áð hvarvetna í vagninum, sem
var einn salur, voru menn að segja:
„Njet — njet — -njet — njet —
njet!“ Ég varð gagntekinn af ótta
um, ao ég væri á leiðinni til Rúss-
lands, en það kom upp úr kafinu.
að einhvers staðar norður af Heis-
ingfors mundu leiðir skiljast Rússar
færu þá til austsuðausturs, en við hin-
ir til norðvesturs. Á þeirri leið komst
ég í tvö mjög ónotaleg ævintýri,
annað auk þess mjög sérkennilegt.
Spölurinn yfir Iandamærin lá yfir
ófær mýrarfen á hundrað eða tvö
hundruð metra brúarskrifli, sem
skalf og nötraði undan gangandi
fólki. Seinni hluta dagsins, er við
fórum sjóleiðis til næstu járnbraut-
arstöðvar í Svíþjóð, komst ég í þriðja
ónotaiega ævintýrið og það fjórða
í Sundsvall (ef ég man rétt). Eftir
það fór ég á tveimur sólarhringuni
eftir endilangri Svíþjóð.
Næsta vetur stóð ég í ströngu
að stofna deild meðal Hafnarstúdenta
í Norræna stúdentasambandinu. Eftir
töluverð átök í gamla stúdentafélag-
inu var stofnað nýtt. sem gerðist
deild í sambandinu. Meðal virkrg
félagsmanna voru Sigfús Blöndal
orðabókarhöfundur og Sigurður Nor-
dal, sem báðir voru í stjórninni.
Meðal annarra helztu áhugamanna
félagsins mætti telja Helga Hermann
Eiríksson og Steinþór Guðmundsson,
er stofnaði skömmu síðar sambands-
deild i Reykjavík. Enn fremur Svein
Jónsson skálda, sem Þórbergur Þórð-
arson helgar sérstakan kapítula i
íslenzkum aðli. Félag þetta reyndist
mjög lífríkt þau ár, sem ég var því
samtíða.
Norræna stúdentasambandið hafði
verið stofnað á mótinu í Finnlandi,
og hafði íslendingum ekki verið ætl-
uð sjálfstæð þátttaka, en ég féki
því með góðra manna hjálp tii veg-
ar komið, að íslenzkum stúdentum
var í lögum sambandsins ætluð sams
konar sjálfstæð hlutdeild og stúdent-
um annarra Norðurlanda. Sænsku
Finnlendingarnir voru allir með okk-
ur — þeir finnsku áttu enga hlut-
deild. Hinar þjóðirnar voru allar
skiptar. Bezti stuðningsmaður okkar
var aðalleiðtogi dönsku stúdent-
anna, Christian Lambæk. Hins vegar
var Ole Björn Kraft á móti okkur
þá, en gerðist stuðningsmaður okkar
í handritamálinu, er hann var orð-
inn utanríkismálaráðherra.
Ég tók fyrra hluta „skólaembættis-
prófs" í náttúrufræði, með öðrum
orðum skólakennarapróf í eðlisfræði
og efnafræði, en hætti skömmu síðar
náminu og sneri mér að guðfræði.
— Hver voru tildrög þess, að þú
lagðir náttúrufræðina á hilluna og
fórst að gefa þig að guðfræði?
— Ári áður hafði ég legið á berkla
spítala í mánuð til rannsóknar — var
víst með byrjandi berklabólgu 1
lunga. Móðir mín kom því lil Kaup-
mannahafnar til að hugsa um mig,
en ég fluttist út af Garði. Ákaflega
kært var með okkur móður minni.
í lok vorsins sagði mér læknir nokk-
ur afdráttarlaust, að hún væri með
magakrabba. Það var mér þungt
áfall. Þegar mamma var komin á
spítala til nánari rannsóknar, of-
kældist ég í steypibaði utan heimilis,
og komst ekki inn, er heim kom,
hafði gleymt skelliláslyklinum inni.
Það var ekki fyrr en undir nótt, að
ég komst inn og þá með aðstoð lög-
reglunnar. Þá var ég, að mér fannst,
orðinn fárveikur. Eg bar nokkuð
gott skynbragð á þetta, þvi að ég
340
X I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ