Tíminn Sunnudagsblað - 16.05.1965, Blaðsíða 21

sínum. f orðastað hans gerði Magnús
þessa vísu:
Lesið hef ég læknisfræði,
lagabók og skjölin fín.
Utanbókar ég kann bæði,
Árna, Pétur, Vídalín.
Edda stendur opin mér,
Atli, Snót og Gröndals kver,
Fingrarímið frá honum Jóni
fitja ég upp á mælskuprjóni.
Árni, Pétur, Vídalín voru hús
postillurnar, sem við þá voru kennd-
ar. Lærimeistarinn í fingrarími mun
hafa verið Jón biskup Árnason.
Hinn tignarlegi tindur, Höttur, er
í hádegisstað, eða því sem næst, frá
mörgum bæjum á Völlum. — Þótti
Magnúsi sem frá fleiri bæjum væri
Hötturinn talinn í hádegisstað en
rétt væri. Um það kvað hann:
Eyktarmarkið einn það setti
—einn af gömlu körlunum.
Alls staðar var -.aft á Hetti
hádegi á Völlunum.
Brynjólfur bóndi Bergsson í Valla-
neshjáleigu léði Magnúsi hryssu litla
og lipra, til ferðar upp í Fljótsdal.
Lánið galt Magnús með þessum stök-
um:
Hryssulánið þér ég þakk.
þakka vel, sem maklegt e
Yfir fen og breiða bakka
bráðólm var hún undir m
Vini mínum vil ég þá
virðingu og þakkir tjá:
Að lána mér svoddan lífsins yndi
lipurt eins og strá í vindi.
Árið 1889 var Magnús á ferð um
Fljótsdal og lét þá fjúka í kviðl-
ingum. Um Melabræður, syni Jóns A.
Kjerúlfs og Aðalbjargar Metúsalems-
dóttur, og Þorstein Stefánsson frá
Hjaltastað, sem þá var þar. ge>-ði
hann tvær vísur til hvers.
Um Pál:
Lundur skjóma er laglegui
lýst mér hér með geði hlýju
Arnórsstaða — ágætui
er hér kominn Páll að nýju.
Ára talinn átta sá
er nú drengur prýðilegi,
efnilegur á að sjá
æskuvors á blíðum degi.
Um Metúsalem:
Fagra kinn og blóma ber,
brosið hýrt um varir líður,
Metúsalem minn því er
mannval sveina og lyndisþýður.
Lífs á fróni laus við fár
— Lukkan bæði og gengið styður
Sjöunda við aldursár
er nú talinn skjómaviður.
Um Eirík:
Unga piltinn, Eirík minn,
um ég verð að kveða líka:
Blómlegur með bjarta kinn
býður þokkann elskurika.
Litla rósin ljúf á brá
lífsins hijóti blómgun hreina.
Nítján vikna .iú er sá,
nett má áratalið greina.
Náttúrufræðingar skipta spendýr
um í ýmsa smærri flokka. „Yfirstétt-
irnar“ eru hálfapar, apar, mannapax
og maðui-inn. í upphafi var skipting
þessi reist á grunni líffærafræðinn-
ar, en tók ekki tillit til andlegs
þroska.
Það er erfitt um vik að rekja feril
þessara „yfirstétta" eftir leiðum jarð
fræðinnar. Þetta voru að mestu leyti
dýr, sem lifðu í skógum — til dæmis
hálfapar og apar — eða í hrjóstrugu
fjalllendi — til dæmis bavíanar. Því
var sjaldgæft, að þeir drukknuðu og
kæmust þannig undir verndarvæng
árframburðar eða annarra slíkra jarð
laga, sem varðveittu vandlega sköpu
lag þeiri’a ti] rannsókna síðar meir.
Þar sem dýr þessi voru tiltölulega
fremur fá, koma þau miklu sjaldnar
fyrir meðal steingervinga en til dæm-
is forfeður hestsins, úlfaldans og
margra annarra dýra. Það er vitað.
að fyrir um það bil fjörutíu milljón-
um ára voru til fi’umstæðir apar, sem
stóðu niðjum sinum langt að baki,
höfðu til dæmis miklu minni heila
en þeir.
Hinu mikla sumri „kainska" skeiðs
ins (frá upphafi þess og- þar til nú
telja menn 40—80 milljónir ára) tók
að halia. Loftslag á jörðinni kóln-
aði og jökulskeiðið fæi’ðist stöðugt
nær.
Jarðfræðingar skipta ísöldinni i
fjögur jökulskeið. Hið fyrsta þeirra
hófst fyrir um það bil 600.000 árum,
og hið fjórða og síðasta náði há-
marki fyrir 50.000 árúm. Það var i
hretviðrum þessa fimbulvetrar, sem
lífverur, er svipaði til manna, lifðu
á jöi'ðinni,
Um miðbik „kainska" skeiðsins
voru til ýmsar tegundii mannapa,
sem að líkamsbyggingu minntu að
sumu leyti á menn. En það er ekki
fyrr en nær dregur jökultímanum,
sem finnast merki um nær því
mennskar verur. Þessi merki eru
Um Þorsteirí:
Þá er að minnast Þorstein á.
— Þetta er mikill drengjasægur.
Stefáns prests er sonur sá,
sveinninn ungi lyndishægur.
Hafa tekið hann að sér
heiðurshjónin góðu á Melum.
Fimm sá ára aldur ber.
— Unga sveininn drottni felum.
Magnús var — eins og Símon
Dalaskáld — síyrkjandi. hvar sem
hann fór.
ekki bein, heldur eins konar verk-
færi. í árframburði frá þessu skeiði,
allt að milljón ára gömlum, hafa
fundizt tinnusteinar og aðrir stein-
ar, sem einhver fingrafim vera hefur
mótað og notað hvassar brúnir þeirra
til þess að höggva með, skafa eða
jafnvel berjast. Þessir steinar eru
nefndir „eólítar“ eða steinar frá öld
morgunroðans. Þessir steinar hafa
fundizt í Evrópu, en þar hafa hvorki
fundizt bein né aðrar leifar þeirra
vera, sem hafa gert þessa hluti, að-
eins hlutirnir sjálfir. Þess
vegna gæti hér vel hafa verið um
að ræða skynsama apa. en ekki
mennska veru.
En við Trinil á Java hefur fund-
izt hluti úr hauskúpu í jarðlagi frá
þessum sama tíma. Þar voru einnig
tennur og bein úr einhvers konar
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
429