Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Blaðsíða 2

HELGI KRISTINSSON:
Yfirlitsmynd frá 'HveragerSi aS Kömbum, þar sem bærinn Núpar stendur.
(Ljósm. Þ. Jósepsson).
HORFT HEIM AD
Þegar ekið er niður Kamba, blasir
við bær undir fjallinu, sem heitir
Núpar. Þangað er staðariegt heim
að líla, vegleg hús standa á grænu
túni við fjallsræturnar en uppi yfir
gnæfir hátt berg, Núpurinn, sem kall
aður er og verptu þar ernir til
skamms tíma. Núpar eru annað
þeirra býla, í Ölfusi, sem getið er-
í Landnámu, þar segir að Álfur hmn
egðski hafi numið land í Ölíusi og
búið að Gnúpum. Hann hafi komið
skipi sínu í ós þann, sem síðan er
við hann kenndur og kallaður Álfós.
Sumir hafa haldið því fram, að nafn
ið Ölfuis hafi upprunalega verið Álfós
en brenglazt svo f munni kynsióð-
anna. En fleiri tilgátur um þá nafn
gift hafa verið uppi og ekki allar á
eins veigamiklum rökum reistar. Út
í þá sálma skal ekki farið lengra.
En Álfur egðski tók sér bólfestu á
fögrum stað, þar sem sér til jökla
í fjariægð og grasi vaxið land, eina
af grösugustu siveiitum landsins eins
og Ölf-usið hefur verið talið. Það
mun hafa verið árið 1927 eða 6 að
Jóhann Sigurðlsson tekur sér nú á
Núpum. Hann fluttist þá austan úr
Skaftafellssýslum, og minnig mig
hann vera búfræðing að menntun.
Jóhann hiaut snemma traust sveit-
unga sinna. Hann þótti athafna-
samur bóndi sem vann mjög að rækt
un og öðrum bótum á jörð sinni
og tók líka töluverðan þátt í félags
starfsemi sveitar sinnar og var þá
löngum í broddi fyOkingar. Jóhann
var einn af þeim mönnum, sem mun
hafa mótazt mjög af þeim hugsjónum,
sem einkenndu ungmennafélögin um
aldamótin síðustu, og er mér sem
krakkabjána hann einna minnis-
stæðastur í samlbandi við ungmenna
félagisskapinn.
Hann var ómagamaður töluverður,
átti fjölda ungra barna þegar hann
flut/tist út í Ölfus, en varð strax og
hann kom þangað með heiztu bænd
um sveitarinnar, naut trausts allra og
virðingar.
Það er kvöld á útmánuðum 1935.
Páeinir húskofar höfðu þá verið reist
ir, þar sem nú stendur þorpið Hvera-
gerði, og það er næsta lítill glæsi-
bragur yfir þeim fáu húskofum, sem
þar standa einstæðir í útmánaða
rökkrinu, himinninn er blýþungur af
krapaskýjabólstrum. Yfir allri byggð
inni hvílir dapur skuggi, sem alltaf
er fylgjandi því, þegar mannslát verð
ur snögglega. Jóhann bóndi á Núp-
um er dáinn. Fyrir nokkrum dög-
um hafði bann beitt sér fyrir því að
stofnað var ungmennafélag í Ölfus-
sveit og með gleði og djörfum huga
hafði hann örvað til athafna og dáða,
þá menn, sem að félagsskapn-
um stóðu. Fyrir nokkrum dögum
hafði hann verið heima að starfi að
búi sínu og gengið þá til smiðju,
hafði þá hrökkið sindur í auga hans.
Einmitt þá um sama leyti var að
skella á óveður, og Jóhannn þurfti
að fara til að bjarga fé sínu inn í hús
og hafði hlaupið spilling í sárið, og
svo alvarleg hafði þessi spilling ver
ið, að skömmu síðar var Jóhann
fluttur á sjúkrahús í Reykjavík lífs-
hættulega veikur og nú var hann lát
inn og héraðið hafði misst sinn
mannvænlegasta foringja. í skugg-
um þessa útmánaðakvölds kom upp
í Bveragerði hópur barna, ÖM fríð
og prúð í háttum, en yfir þeim hvíldi
skuggi sorgarinnar. Þau voru að
koma á móti föður sínum í síðasta
sinni. Og þegar útmánaðarökkrið er
búið að sveipa blæjum sínum um
ailt umhverfiðjkemur bíll bröltandi
HÚPUM
heim á aðaltorgið í Ilveragerði, bílil,
sem flytur lík Jóhanns bónda á Núp
um og það eru börnin hans, sem
standa og bíða þar föður síns í
hinzta sinni. Hurðin opnast að bíln
um, út kemur ekkjan, sem nú var
ein eftir til að veita forsjá og for-
göngu stórbúi, ásamt því að sjá um
uppeldi fjöimenns barnaíhóps, sem
bar á herðum sér þær skyldur og
byrðar, sem jafnan hafa lúð herðar
þeirra, sem fyrir slíku hafa orðið.
En það er hvorki vonleysi eða upp
gjöf að sjá á þeirri manneskju, sem
kemur út úr bílnum, sem ber með
sér allt annað en það, að hún sé
stórveldi, og orðin, sem hún segir,
munu ef til vill hafa orðið fleirum
en mér, krakkaræksni, sem stóo
þarna eins og hver önnur heimóti.
ógleymanleg. Hún segir blíðri röddth
þegar hún sér hópinn sinn: ,A eruð
þið hérna ödl, elskurnar mínaf."
Framhald ð bls. 550
530
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ