Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Blaðsíða 7

Hlnn hugrakki og snjalli skæruIiSaíoringi Búanna De Wet gefst upp árið 1902.
Hann er sá frakkaklæddi.
}ians og yfirmönnum. Hann hafði
bæði verið áhorfandi og þátttakandi
í herferðum á Kubu — þar sem hann
lærði að reykja vindla — Indlandi
bg Egyptalandi.
Churchill fór sem fréttamaður
„Morning Post“ til Suður-Afríku og
slóst strax í för með lögreglusveit,
sem átti að njósna um Búana, sem
sátu um borgina Ladysmith. Búarn
ir réðust á sveitina og hann var tek
inn til fanga ásamt hermönnun-
um. Þeir voru settir í fangelsi í Pre
tóríu. En Churchill flúði þaðan með
með cevintýralegum hætti skömmu
fyrir jól. Búarnir settu 25 steriings
pund til höfuðs honum, en honum
tókst að komast til portúgölsku Aust
ur-Afriku. Og þegar hann hélt inn í
Durban í Natal, var hann hylltur sem
þjóðhetja. í desember árið 1900 var
hann kosinn á þing, þar sem hann
átti sæti til ársins 1964.
Hraustasti og jafnframt héppnasti
skæruliðaforingi Búanna var Christ
ian de Wezl. Það var ekki aðeins, að
hann hvað eftir annað hertæki ensk
vopnabúr, heldur hélt hann í reglu
legar herferðir inn á svæðin, þar
sem brezki herinn hafði töglin og
hagldirnar. Mörgum sinnum héldu
Englendingarnir, sem nú voru Igngt
um fjölmennari en hersveitir hans,
að þeir hefðu náð honum í gildrur
sínar, en honum tókst alltaf að
sleppa undan og síðan kom hann
algerlega á óvart, með því að gera
árás á ólíklegustu stöðuim.
Sumarið 1902 voru enn 32 skæru-
liðaflokkar Búa virkir í skæruhernað
jnum. Þegar þeir ákváðu að leita hUf
anna um vopnahlé, varð úr fjölmenn
ráðstefna, því að hver skæruliðaflokk
ur sendi tvo fulltrúa á ráðstefnuna.
1 litlum bæ, sem hér Vereeniging og
var á mörkum Oranje og Transvaal,
ráðslöguðu Búafnir um, hvort þeir
ættu að gefast upp eða ekki. Þegar
hinn harðskeytti de Wet gafst upp
og gekk á vald enska hershöfðingj-
ans Elliot, virtist það vera tákn þess,
sem verða vildi.
í raun og veru var ekki um eigin
lega uppgjafarsamninga að ræða, þeg
ar Búarnir afréðu að hætta barátt-
unni, heldur miklu fremur samkoihu
lag milli jafningja, þvi að Englend
ingar sýndu Búunum mikinn höfðing
skap með tilliti til þess, sem á undan
var gengið. Samkomulagið var í þá
veru, að Búarnir viðurkenndu yfir
ráð ensku krúnunnar, en þeim skyldi
tryggð sjálfstjórn innan nokkurra
ára. Mál Búanna var viðurkennt jafn
! rétthátt enskunni, bæði í skólum og
almennum viðskiptum. Englendingar
skyldu leggja fram 3 milljónir sterl
ingspunda til þess að rétta- við land
búnað þeirra héraða, sem höfðu orð
ið hart úti í styrjöldinni. — Eng-
lendingar sýndu þarna sem oftar þá
lipurð og framsýni, sem í beztu til-
fellum hefur einkennt viðskipti
þeirra við nýlenduþjóðir, sem eru
komnar fast að því að krefjast og
hljóta sjálfstæði.
Strax þremur árum eftir styrjöld-
ina tóku fulltrúar Búa þátt í heims
veldisráðstefnu, sem haldin var í
London og árið 1910 urðu Búalýð-
veldin sjálfstæð. í báðum heimsstyrj
öldunum tóku Búarnir afstöðu með
Óverðskuldaður hvíldardagur.
Hið fræga skáld Voltaire, sem uppi
var á 18. öld, sendi einu sinni harm-
leik, sam hann hafði nýlokið við að
skrifa til vinar síns, Jean d'Alembert.
Á titilsíðu hafði Voltaire skrifað með
stolti: Þessi harmleikur er árangur
6 daga vinnu. Vinur hans las yfir
handritið og sagði siðan: — Þú hefð-
ir ekki átt að hvíla þig á sjöunda
deginum.
Börnin mín og börnin þín.
Þegar tónskáldið Eugen d'AIbert
(1834—1932 kvæntist í annað sinn,
tók hann með sér tvö börn frá fyrra
hjónabandi inn í nýja hjónabanrtið,
og hið sama gerði kona hans, sem
hafði líka verið gift áður. í hjóna-
bandi þeirra fæddust líka tvö börn,
svo að þau urðu nú sex talsins. Eitt
sinn, þegar tónskáldið sat við flygil-
Englendingum og bandamönnum
þeirra, svo fljótt geta sár þau gróið,
sem styíjaldir veita. En á árunum
1950 til 1960 náði sá hluti Búa^meiri
hluta á þingi þeirra, er hafði sömu
viðhorf til þeldökkra manna og Krii
ger hafði haft.
Og síðan hafa viðhorf og aðgerðir
stjórnarvaldanna í þessum ríkjum,
mótazt af svipuðum hrottaskap og
mannúðarleysi og var ríkjandi, er
Búas'tríðið brauzt út árið 1899.
inn, kom konan hans þjótandi inn og
sagði: Nú verðurðu að koma, — börn
in þín og börnin mín eru að berja
börnin okkar . . .
Fleiri þyrstir.
Á heimleiðinni frá Indlandi lifði
hinn miikli her Alexanders mikla við
geysilegar þrengingar, sem vart eiga
sér hliðstæðu nema ef vera skyidi
þrengingarherleiðangur Napóleons til
Rússlands. Ferðin-gegnum Baluchist-
an tók mánuði og hermennirnir voru
í þann veginn að deyja úr þorsta,
sumir hverjir. Þeir hvíldust í glóð-
heitum sandinum á daginn og gengu
um nætur. Einn morguninn fundu
makedóniskir riddarar dálítið vatn í
klettaholu, og einn þeirra fór með
það í hjálmi sínum til Alexanders.
En þá spurði Alexander: — Er ég
Framhald á bl3. 550
KORN 06 M0LÁR
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAF
535