Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Blaðsíða 17

ir þar, að hann leiiki engil en fram-
kvæmi svo djöfulleg verk, að menn
fyllist hryllingi yfir því illa, sem
mannlegt eðli sé fær um að láta af
sér leiða.
En Cesar Borgía átti eftir að hugsa
upp enn snjallari svikaaðferð en þá,
sem hann beitti við hertöku Urbino.
Á gamlárskvöldi árið 1502 — sama
árinu og hann hertók Urbino — boð-
aði hann sex prinsa til fundar við
sig, en þeir höfðu nýlega gengið í
bandalag með honum og undirritað
samning þar að Iútandi. En skömmu
áður höfðu þeir gert uppreisn gegn
honum.
Fundurinn skyldi vera í kastalan-
um Sinigaglía. Um leið og prinsarn-
ir voru komnir inn fyrir veggi kast-
alans, án manna sinna og vopna,
lét Cesa handtaka þá alla og drata
fyrir dóm samstundis. Morguninn eft
ir voru þeir allir teknir af lífi.
Hinn frægi stjórnmálamaður, Macc
hiavelli, sem ritaði bókina „II prin
cipe,“ en hún fjallar um, hvernig
hinn mikli þjóðhöfðingi á að vera,
kallaði þetta óþokkabragð Cesars
„hið dásamlega herbragð." Segir
hann. að andlit Cesars hafi ljómað
af gleði yfir því, hve verkið hafi
heppnazt vel. Ekki er getið um. hvern
ig páfanum líkaði, en af áðurfeng
inni reynslu má öruggt telja, að hann
hafi glaðzt í hjarta sínu yfir vel-
gengni sonarins, enda stóð hann með
páfaveldið á bak við soninn í öllum
tnns athöfnum. Flestum var nú orð-
ið fullljóst, að faðir og sonur voru
eitt, og þeir í sameiningu reiðubúnir
að fremja alla þá glæpi, sem þeim
þættu nauðsynlegir til þess að hlaða
undir sjálfa sig. Sendiherra nokkur
ritaði stjórn sinni frá Róm. að það
væri venja páfans að fita kardinála
sína, áður en hann ryddi þeim úr
vegi. Áttj hann þar við, að páfinn
gerði kardinálum sínum fært að auðg
ast, en þegar þeir voru orðnir auð-
ugir, gæfi hann þeim eitur, til þess
að komast yfir eigur þeirra.
Alls konar eftirmæli, sem almenn
ingur bjó til og fóru víða á furðu
skömmum tíma, miðað við samgöngu
tæki þessara tíma. Eitt fjallaði til
dæmis um kardinálann í Modena, sem
hafði orðið vellauðugur með alls kyns
vafasömum aðferðum, en var síðan
drepinn á eitri að undirlagi páfans,
að álitið var. Eftirmæli hans enduðu
þannig: „Terra habuit corpus, Box
bona, Etyx animan“ — Jörðin hefur
líkama hans, bolinn (þ.e. Borgía —
skjaldarmerki Borgíaættarinnar var
naut) auð. hans, og helvíti sál hans.“
Margar sögur voru sagðar um Cesar
Borgía og kvennamái hans í Rom-
agna, og er ekki að efa, að sumar
þeirra eru uppspunnar af óvinum
hans. Vert er að nefna eina, til þess
að sýna, hve tillitslaus hann var og
skeytingalaus um, hvernig verk hans
mæltust fyrir: Hann hafði tekið með
valdi konu kafteins nokkurs, sem var
í þjónustu Feneyja. Sendiherra fen’
eysku stjórarinnar gerði ítrekaðar til
raunir til þess að ná konunni úr
höndum hans. Cesar svaraði þessum
tilmælum mjög elskulega. Uann
sagði þá, að stjórn Fene-.ja skv di
ekki trúa þessum atburði á sig og
fullvissaði sendimann hennar um það,
að sér hefði ekki orðið svo erfitt
að komast yfir konur Romagna, að
hann þyrfti að grípa til svo rudda-
legra aðferða, sem fælust í áburð
inum.
Dagbókarritari Vatikansins segir.
þegar hann lýsir hernámi Capua ár-
ið 1501, að framkoma hermanna Ces-
ars gagnvart konum bæjarins hafi
verið hryllileg. „Fótgönguliðar her
togans af Valentíno (einn af mörgum
titlum Cesars) birgðu sig svo vel
upp, að þrjátíu fegurstu konurnar
fóru sem fangar þeira með til Róm
ar.“
Rithöfundur i Florenz hækkar þessa
tölu upp í fjörutíu. Hann segir, að
auk allra illverka, sem Cesar Borgía
hafi framið, hafi hann handtekið
margar konur, sem höfðu leitað sér
skjóls í turni einum: „Hann (þ.e.
Cesars Borgía og hermanna hans á
eftir að hann hafði rannsakað þær
allar vandlega, valdi hann þær 40
fegurstu."
Konur um aldamótin fimmtán
hundruð voru annars ekki sérlega
siðavandar, hvað sem líður meðferð
Cesas Borgía og hemanna hans á
þejm. Meiri háttar gleðikonur voru
rnikils metnar og jafnvel dýrkaðar,
og ekkert þótti athugavet við, þótt
yfirstéttarkonur svölluðu. Öldin
var léttúðug, og ekki var siðferðis-
styrkinn að sækja í páfagarð. Þar
bjó ein fegursta kona sinnar samtíð-
ar Lukrezía Borgía, dóttir páfans.
Þessari systur Cesars Bogía hafa ver
ið eignaðir allir þeir eiginleikar, sem
talið er að finnist í spilltri konu,
Henní voru ætlaðir hinir verstu glæp
ir af samtíð hennar og því meiri
sem Cesar Borgía steig ofar i valda-
stiganum. Almenningur f ullyrti, að
hún sængaði bæði hjá Draðrum sín-
um og föður En náttúruiega liiaðist
viðhorf almennings af hatri á harð-
stjóranum. og auk þess var á.tnenn
kjafta og slúðurþörf ekki m:r:ni þá
en nú. — Hinn þýzkí sagnriuri Ferd
inand tíregorvíus. sem ritaði gagn
merkt rit um Lúkrezíu Borgía álítur,
að hún hafi hvorki verið betri né
verri en konur samtímans yfirleitt.
Hún var léttúðug i meira la_. og var
strax frá bernsku laus við þau bönd,
sem venjuleg siðferðisvitund leggur
á fólk. Hún var mjög fögur og hefur
áreiðanlega ekki svikizt um að not-
fær. sér fegurð - .:a Og fegurð henn-
ar gerði hana að þýðingarmiklu peði
í valdabaráttu Cesars Borgía og föð
ur hennar, enda höfðu þeir í sam-
einingu látið hana heitbindast þrem
Machiavelll.
Hann álsit,
að Cesar
Borgia hefði
komizt
því að
hinn
komni
höfðingi. —
Málverk 6-
þekkts lista-
manns í byrj
un 16. aldar.
næst
vera
full-
þjóð-
T í M I N N — SUNNVDAGSBLAÐ
545