Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Blaðsíða 15

í hillingu veldi þessara uppreisnar-
seggja brotið á bak aftur og Romaga-
svæðið allt sem grunn fyrir ætt hans
að standa á.
Cesar Borgía fékk 45000 dúkata að
láni í Mílanó til þess að standa
straum af herkostnaði sínum og þrjú
hundruð riddara og fjögur þúsund
fótgönguliða að láni hjá Lúðvík 12.
Hann hafði þá með hersveitum páfa-
garðsins tíu þúsund manna velþjálf-
aðan og velútbúinn her. Þetta var
hinn fyrsti herleiðangur, sem hann
hafði verið þátttakandi í, og hann
hafði fram að þessu aldrei tekið þátt
í orrustu á vígvelli. En þrátt fyrir
þetta, var hann hér í fararbroddi.
Og hann vann tvo virkisbæi, Imila
og Forli.
í Forli komst hann í kast við merki
lega konu, Katrínu Sforza Riario.
Þessi kona hafði áður gert allgóða
tilraun til að ráða páfann af dögum
með hinni vinsælu aðferð þessara
tíma: Eitrun. Hún var ákveðin í því
að berjast gegn Borgía-fjölskyldunni
með öllum ráðum, sem tiltæk voru.
Og allöngu áður en nú er komið
sögu hafði hún sent tvo sendimenn
til páfans. Annar þeirra hafði holan
staf og í honum var bréf, sem páfinn
skyldi veita viðtöku persónulega.
Sendiboðarnir voru teknir höndum,
og bréfið reyndist vera baneitrað.
Þessi kvenmaður er allrar athygli
verð, þótt saga hennar i sögu Cesars
Borgía sé stutt. — Hún hafði orðið
þolandi mikillar ógæfu í lífi sínu,
og hernám Forli var aðeins enda-
hnútur á langri raunasögu. Maður
hennar hafði verið myrtur, en hún
stýrði Forli eftir hans daga og neit-
aði að greiða páfastóli gjöld. Faðir
hennar var líka myrtur, og frændi
hennar drap bróður hennar á eitri.
Hún hafði oðið vitni að því, er fyrri
eiginmaður hennar var höggvinn í
spað ög fleygt nöktum fram af brún
þess kastala, sem hún varði gegn
Cesar Borgía. Síðari eiginmaður henn
ar féll í viðureign við uppreisnannenn
sem höfðu náð kastalanum á sitt vald.
En hún safnaði liði hans saman og
reið í fararbroddi til þess hluta Forli,
sem uppreisnarmenn byggðu og lét
menn sína brytja niður alla íbúana.
Nú neitaði hún að gefast upp fyrir
Borgía, jafnvel eftir að hann hafði
náð borginni, sem lá umhverfis kast-
ala hennar, á sitt vald. Hann reyndi
að komast að samningum við hana,
reið meira að segja á hesti sínum
að brún kastalaríkisins, en þá gerði
hún tilraun til þess að hremma hann,
. sem hafði nær heppnazt. Lagðj hann
þá 10.000 dúkata til höfuðs henni,
20.000, ef hún næðist lifandi. Iíann
var hálfan mánuð að vinna kastalann,
og þar fyrir innan var enn eitt virki,
sem var varið þar til örfáir varna-
manna stóðu uppi. Þá loksins leit
hann konuna augum.
Án vafa hefur þessi harðskeytta
kona vakið aðdáun hans. Hann sýndi
henni mikla kurteisi - og riddara-
mennsku, fór með hana svartklædda
á hvítum hesti til Rómar, þar sem
hún var höfð í haldi, þar til hún
gerði tilraun til að flýja. Þá var far-
ið með hana til öruggari staðar, þar
sem hún dvaldi í eitt ár. En síðan
var henni veitt frelsi fyrir orð Frakka
konungs, og fór hún þá til barna
sinna í Flórens, þar sem hún andað-
ist 1509.
Hernám þessara tveggja virkisbæja
voru ekki stórvægileg afrek. En í
Róm var tekið á móti Borgía sem
hinum mikla sigurvegara. Páfinu
hélt mikla sigurhátíð, sem minnti á
hina gömlu og góðu daga keisaranna
í gamla Rómaveldi. Öll páfahirðin,
sendimenn og opinberir embættis-
menn borgarinnar, biðu við borgar-
hliðin.
Skömmu síðar var framinn glæpur
í Róm, sem margir sagnfræðingar
hafa rakið til Cesars Borgía. Eigin-
maður Lukresíu Borgía var myrtur.
Þetta var sautján ára unglingur,
geðþekkur í alla staði. Álitið er, að
ástir hafi verið með þeim, og áttu
þau einn son, Roderigo. 15. júlí árið
.1500 var eiginmanni Lukrezíu veitt
fyrirsát og hann særður alvarlega.
Árásarmennirnir flýðu og hurfu út
úr borginni í fylgd fjörutíu riddara.
Hann var borinn inn í Vatikanið og
lagður í rekkju í Borgía-turninum
svonefnda. Þar lá hann í mánuð, en
þegar hann virtist úr allri hættu, dó
hann skyndilega, öllum Rómarbúum
til mikillar undrunar. En hann an(L
aðist ekki af sárum sínum, heldur
var hann kyrktur í rúmi sínu. Er
það haft fyrir satt, að böðlarnir hafi
komið inn í herbergið, þar sem hann
lá, rekið í Lukrezíu Borgía út flóandi
í tárum, og gengið til verksi Fen-
eyski sendiherrann við Vatikanið . eg
ir svo: „Ekki er vitað, hver særði
hertogann af Biselli (eiginmað-
ur Lukrezíu), en sagt er, að þar hafi
sá sami verið að verki, er deyddi
hertogann af Kandía (Giovanni Borg-
ía) og fleygði líkinu í Tíber.“
Menn hafa mjög velt fyrir sér,
hvaða ástæður hafi verið til þess,
að Borgía lét myrða þennan ung-
lingspilt. Haft er eftir Cesar sjálfum,
að hann hafi látið drepa Alfonso,
vegna þess, að hann hafi reynt að
ráða sig (þ.e. Cesar Borgía) af dög-
um. Þetta er í hæsta máta ósenni-
leg skýring og í rauninni ólíklegt,
að Cesar hafi játað á sig þetta morð
— það var ólíkt hans vinnubrögðum.
Sumir hafa talið, að afbrýðisemi hafi
verið undirrótin, Lukresía hafi unn-
að manni sínum mikið, og hafi Borg-
ía ekki þolað það. Um ást hennar
þarf varla að efast, því að hún var
svo harmi lostin, að hún dró sig í
hlé með son sinn. Settist hún að í
kastala sínum í Nepi, þar jem hún
dvaldi um sinn. En það lætur ein-
hvern veginn ólíklega í eyrum, að
Cesar Borgía, sá kaldrifjaði valda-
streitumaður, hafi látið ást til kunu
leiða sig til glæpa. Hitt er lik
Lukrezfa
Borgía - hin
fagra og
spilita kona,
sem var verk
færi í hönd-
um bróSur
síns og föð-
ur. Petta er
kalkmálverk
eftir Pintur-
icchio, þar
sem Lukrezía
er í hlutverki
dýrlings.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
543