Tíminn Sunnudagsblað - 03.07.1966, Blaðsíða 12

BORGIA
Margir vondir páfar sátu á veldis-
stóli á 15. öldinni, en Iíklega hefur
Alexander 6. verið þeirra verstur,
að minnsta kosti, ef siðferðismæli-
kvarði herra hans á himnum er iagð-
ur á gerðir hans. Annað er það, að
hann hafði sjálfur ekki ýkjamikinn
áhuga á því að stíga hátt í metrum
á þeim kvarða. Afrek hans í þágu
kristninnar eru svo lítil að vöxtum,
ef einhver, að ekkj væri unnt að
geta þeirra með góðri samvizku nema
innan gæsalappa. Afrek hans í þágu
sjálfs síns og barna sinna voru þeim
mun meiri. Páfadómurinn var hon-
um ekkert nema tæki til þe'ks að
hlaða undir sjálfan sig og fjölskyldu
sína. Það er haft fyrir satt, að þeir
guðsmenn í þjónustu páfastólsins,
sem honum þótti ekki nógu fljótmælt
ir við bænagjörðir og annað guði til
dýrðar, hafi ekki átt upp á pallborð-
ið hjá honum. Sjálfur var hann rösk-
leikamaður í þeim efnum, hafði líka
lítinn tíma aflögu handa guði vegna
bins mikla veraldarvafsturs síns.
Hinn frægi fnunkur, Savonarola,
sem barðist hetjulegri en vonlítilli
baráttu gegn Alexander 6. og því
diki spillingarinnar, sem hann jós
úr, lét svo um mælt, að kirkjuyfir-
völdin væru verkfæri djöfulsins. Og
verður að segjast sem er, að þar
hafði hann nokkuð til síns máls.
Ekki svo að skilja, að páfinn og
fylgisveinar hans væru þeir einu,
sem gengu á vegum hins vonda: Ifið
illa átti sér alls staðar hæli en hið
góða var beiningakona við hvers
manns dyr. Og þess var vandlega
gætt, að hún truflaði ekki glaum
húsanna. Gerðist einhver til að ganga
á hennar vegum það snarlega, að
hinu illa stafaði hætta af, var fljót-
lega séð við þeim leka: — Savonar-
ola, rödd samvizkunnar meðal sam-
vizkulausra manna, var brenndur á
báli með pomp og pragt — í nafni
guðs, auðvitað. — Og púkarnir gátu
haldið áfram að leika fyrir dansi.
AUir, sem vildu valda vettlingi, þurftu
að dansa eftir seiðtónum púkanna,
lúta hljóðfalli og hrynjandi spilling-
arinnar, sem ríkti á Ítalíu um þessar
mundir. Þau morð og glæpir, sem páf
inn framdi eða lét fremja, voru í
sjálfu sér ekki frábrugðin þeim, sem
gerðust á þessum tímum. En það
skaut óneitanlega dálítið skökku við,
að sú hönd, sem átti að miðla bless-
un frá guði, skyldi vera morðhagari
en flestar aðrar og páfastóllinn ein
Cesar Borgía — málverk eftir Rafael.
af meiriháttar eiturfabrikkum í land-
inu. Var áð undra, þótt hinum fáu
heittrúuðu sviði, að líta sæti Krists
jörðinni vera saurgað með slíkum
manni?
Stundum hefur verið haft í orði,
þegar tveir vondir hittast og annar
er þó sýnu verri, að þar hitti skratt-
inn ömmu sína. Um Alexander 6..
páfa og son hans Cesar Borgía mætti
segja, að þar hafi skrattinn getið af
sér ömmu sína, þótt slíkt brjóti í
bága við líffræðileg lögmál.
Alexander 6. var gráðugur og
sveifst einskis til að koma málum
sínum fram, og hann var manna
reyndastur í öllum þeim lystisemd-
um, sem holdið veitir. Hann hafði
verið svo líflegur í þeim efnum, þeg-
ar hann var ungur maður, og hafði
tekið sér klæði kardinála, að páfinn,
sem þá var við völd, sá sór ekki
annað fært en rita honum bréf og
minna hann á í hvers þjónustu hann
væri hér á jörðu. Ekki varð þó séð,
að áminningarbréfið hefði nofckur
áhrif. Hann hélt áfram að vera drif-
fjöður í svallveizlum og eignaðist
margar frillur og gat börn með þeim.
En jafnframt vann hann ötullega að
því að byggja upp framtíð sina. Þar
skildi með honum og flestum lags-
bræðra hans. Sú elja gerði það að
verkum, að hans verður ekki minnzt
sem Rodrigo Borgía — en það hét
hann, áður en hann varð páfi —
heldur sem Alexander 6. páfa og
föður hins illa Cesars Borgía.
Með þennan föður í bakgrunn kom
Cesar Borgía í heiminn árið 1474
eða 1476. Hann átti þrjú alsystkin,
Giovanni Borgía, Giuffredo Borgíá
og hina margumtöluðu Lukrezíu Borg
ía. Þegar faðir hans var krýndur péií
var Cesar Borgía í háskólanum í Písa.
Páfinn bauð honum ekki að vera við-
staddur krýninguna, en hafi einhver
haldið að það stafaði af skorti á
543
* M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ