Tíminn Sunnudagsblað - 31.07.1966, Blaðsíða 2

Hann var ræðumaður mikill
en ölkær nokkuð var hann
Samkvæmt því, sem sagt er í
íslenzkum æviskrám, var séra
Jóhann Tómasson í Hestþingum
frá 1830 til dánardægurs 1865.
Hann var fæddur á Ásgeirsá í
Húnaþingi 1793. Stúdent frá
Bessastaðaskóla 1816. „Sinnti síð-
an sjóróðrum og barnakennslu."
Skrifari hjá Stefáni amtmanni
Stephensen á Hvítárvöllum 1818—
1819 og aðstoðarprestur Egils
Jónssonar á Staðarbakka 1820.
Bjó hann þá fyrst í Hnausakoti
síðar á Dalgeirsstöðum.
Eins og áður segir, fékk hann
Hestþing 1830. Fyrstu 5 árin bjó
hann á Hesti, næstu 10 árin á
Bárustöðum (Báreksstöðum) en
fór svo aftur að Hesti.
Hann var talinn vel gefinn og
víðlesinn, ágætur ræðumaður en
lítill söngmaður. Sagður lélegur
búmaður og lengst af fátækur, en
greiðvikinn. „Hann var skemmt-
inn í viðræðum og hjartagóður við
bágstadda. Skáldmæltur var hann
og hefur ort margt, en fátt prent
að eftir hann, nema erfiljóð og
grafskriftir. En í handritum er
varðveitt margt kvæða hans á
Landsbókasafninu."
Hér verða færðar í letur nokkr
ar smásagnir um séra Jóhann sam
kvæmt frásögn Jóns Jónssonar
veiðimanns í Borgarnesi.
I.
Þegar jarða átti prest í Reyk-
holti (Jón man ekki, hvort það
var séra Jónas Jónsson, d. 1881.
eða séra Vernharður Þorkelsson,
d. 1863), mættu þar þrír prestar,
sem allir töluðu yfir moldum hins
dána. Jón man ekki nöfn þessara
tveggja, en sá þriðji var séra Jó
hann Tójpasson, prestur á Hesti.
Hinir tv'éir vissu, að séra Jóhann
var afburða ræðumaður, og til þess
að reyna að deyfa hann við ræðu
flutninginn — svo að honum tæk
ist ekki betur en þeim — veittu
þeir honum vín og héldu því að
honum, svo sem þeir bezt gátu,
enda fór svo, að séra Jóhann sýnd
ist ekki líklegur til stórræðanna.
En þar brást þeim bogalistin. Þeg
ar þessir tveir höfðu flutt ræður
sínar, reis séra Jóhann úr sæti
sínu og flutti svo andríka og sköru
lega ræðu, að hún vakti aðdáun
allra, sem á hlýddu. Sögunni fylg
ir, að prestarnir hafi á eftir
átt að segja hvor við annan: „Nú
er okkur sæmst að hætta að flytja
ræður, því að við komumst ekki
með tærnar, þar sem séra Jóhann
hefur hælana.“
II.
Séra Jóhann var fenginn til að
þjónusta gamla mann á Múlastöð
um í Flókadal. Þegar hefja skyldi
athöfnina, var ekki alveg öruggt
um, hvort gamli maðurinn væri
fullkomlega lifandi eða skilinn
við. Að minnsta kosti tók hann
ekki vel við, þegar bergja skyldi
á víninu, og flæddi það út um
höku og brjóst. En prestur lét það
lítt á sig fá og sagði í öruggum
tón: „Og, það hefur sömu verk-
anir, karl minn.“
III.
Svo stóð á, þegar séra Jóhann
átti að jarðsyngja mann frá Þing-
nesi, er Jósep hét, að prestur var
allölvaður. Þegar að Þingnesi kom
og hann ætlaði að fara að flytja
húskveðjuna, kom í ljós, að ræð
an hafði orðið eftir heima á Hesti.
Varð því ræða prests í styttra
lagi og hljóðaði eitthvað á þessa
leið: „Jæja, þú liggur þarna, Jósep
Bjarnason. En að fara að þylja
ævisögu þína, það mun verða okk
ur til lítils sóma. Stöndum upp og
göngum héðan. Amen.“
IV.
Þegar séra Jóhann var eitt sinn
að gefa saman brúðhjón, gleymd-
ist honum að spyrja brúðina þess
um venjulegu giftingarspurning
um. Við þetta gerði svaramað
ur athugasemd, og lét á sér heyra,
að giftingu væri ekki að fullu lok
ið. En prestur var þá ekkert að
hverfa til baka í athöfninni og
sagði hressilega: „Ég lýsi því bara
hér með yfir, að þau eru hjón.”
V.
Þegar séra Jóhann var prestur í
Húnaþingi, kom það í hlut hans
að búa þau Agnesi og Friðrik und
ir aftökuna, er fór fram við Vatns
dalshóla árið 1828. .
(Skrásett af Birni Jakobssyni
í júní 1966).
>
626
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ