Tíminn Sunnudagsblað - 31.07.1966, Blaðsíða 16

Svipast um eftir skolla i Niðurgöngugili.
— Nei, það geri ég, segir Steini
og er stokkinn út, áður en varir.
Hestarnir eru komnir. Þrír undir
trúss. Þrír undir okkur og fjórir laus-
ir og liðugir — trippin. Steini ákveð-
ur að setja trúss á Geldingaholts-
Jörp. Á hana hefur aldrei komið
nema maður, og hún hefur haft það
fyrir sið að hoppa og stinga sér,
þegar farið er á bak. Og nú tekur
hún nokkur balletspor og fagrar bol-
vindur með afturhófa til himins,
hleypur til og frá, stanzar og hristir
hausinn.
— Það er víst bezt að fara að síga,
segir Geiri. Hann gengur af stað og
teymir hest sinn. Trússararnir elta.
Eftir þó nokkurn spöl stígum við á
bak og höldum yfir sandinn að
Sandafelli. Það er ekki ýkjahátt, gró-
V líúpum götum eftir fé yf-
ii 'i Það er ávalt i lögun og
auðíaríð. Sums staðar er bleyta í
því. Tóta hafði þó komizt yfir það,
þegar þeir leituðu framafréttinn, en
á einum stað festst svo kyrfilega, að
aðeins grjótburður undir hana og
spil hennar sjálfrar bjargaði málinu.
Á háfellinu nemum við staðar og
lítum til baka. Nú sjáum við Búrfell
norðaustan megin. Það rís upp úr
sandflæminu mikla, sem liggur með
Þjórsá frá Sandafelli og heitir Haf.
Við erum nú komnir lengra en
manna er von á þessum tíma. Manna-
þefurinn úr Þjórsárdal er horfinn.
Hér ræður náttúran ein og togar í
okkur, lengra i faðm sinn, dýpra.
Hér er fagurt. Við erum eins og
saklausir ferðamenn, engar tófur
enn. Byssurnar á öxlum Geira og
Steina virðast aðeins vera þar sér
til gamans: Við horfum niður í
Skúmstungurnar, þar sem Skúms-
tungnaárnar renna niður I Þjórsá,
og hinum megin við hana á Holta-
mannaafrétti beljar Tungnaá f hana
og myndar þar með henni svarta
sandsjálfheldu: Þar er ekki fýsilegt
fyrir kindur að lenda eða menn í
villu og heitir Sultartangi.
Við stönzkum ekki lengi, og þegar
við höldum niður Sandafellið hinum
megin, sekkur Búrfell í Hafið.
Neisti, foli Steina, hefur upp-
götvað sjálfan sig fyrir óbeina að
stoð meranna frá Hæli. Honum finnst
Skjóni og Skuggi, sem báðir eru á
aldur við hann, ekki hafa leyfi lil
þess að nálgast merarnar hans í göt
unum upp Skúmstungnaheiðina.
Öðru hvoru stanzar hann, setur sig
þversum í götuna og reigir sig.
Skjóni kemur að og þeir gefa hvor
öðrum á baukinn. Merarnar kunna
hins vegar ekki að meta neitt nema
sjálfar sig og glefsa bæði í hann
og aðra. Öðru hvoru taka þær rokur
til þess að verða örugglega fyrstar.
Leiðin er blaut og stundum liggur í,
en smám saman er heiðin að baki.
í Stakaðsveri æjum við. Þar stend-
ur einn steinn stakur og á ekki sinn
líka á löngu svæði, sem allt er gróið.
Hér mundi gott að stanza og leita
skjóls fyrir hríð og byl, halla sér
aðeins að steininum, láta þreytudof
ann gera sig sælan andartaksstund og
hugsa um það, sem manni er kær-
ast. Það er gott, þegar einn er á ferð
eins og Starkaður forðum, en það má
ekki verða of gott að hvilast —
éins og honum. Hann hafði kom-
ið norðan úr Bárðardal og ætlaði
að finna unnustu sína, sem átti
heima í Gnúpverjahreppi. En hann
kom aldrei til hennar nema í draumi
og færði henni þá þessa vísu:
Angur og mein fyrir auðarrein
oft hafa skatnar þegið
Starkaðar bein und stórum stein
um stundu hafa legið.
Síðan hefur sá steinn heitið Stark
aðssteinn og finnst sumum þar
óhreint. — Að minnsta kosti fannst
Sturlu Jónssyni ekki geðslegt að eiga
þar nótt, þegar hann gekk úr Bárð-
ardal skömmu eftir krossmessu árið
1916 suður öræfin, sömu erinda og
Starkaður forðum — að finna unn-
ustu sína, Sigríði Einarsdóttur frá
Hæli — og fylgdi honum aðeins hund
ur. Þegar hann fór úr Bárðardal,
sagði gömul og greind kona við
hann: „Ekki held ég, að þú sért með
öllum mjalla, Sturla, að ætla að
ganga suður fjöll aleinn á þessum
tíma árs.“ — En hann fór og hann
komst alla leið, þrátt fyrir óskap-
lega erfiðleika. En hundurinn týnd-
ist. En Pálmi Hannesson, rektor, sem
skráði svaðilför Sturlu, spurði hann,
hvað hefði rekið hann til þess að ráð
ast i svo tvisýna för, svaraði hann
því, að hann hefði átt kærustu fyrir
sunnan. „Mér varð það eitt að orðí
— segir Pálmi, — að þó að þrjátíu
unnustur hefðu beðið mín, hefði ég
ekki árætt að leggja á Sprengisand
einn míns liðs svo snemma vors.“
Gljúfurleitin. Sílargeislarnir brjót-
ast út milli skýjanna og gera regn
dropana að silfri. Þjórsá drynur í
þröngum gljúfrum, dræpi allt, sem í
hana félli. Gljúfurleitarkofinn stend
ur á grasi grónum hjalla. Það eru
þrír slíkir niður að gljúfrunum, sund
urskornir af giljum og lækjum, og
allt reynir að taka öðru fram í feg-
urð. Framarlega í Gljúfurleitinni
er hlaðinn leitarmannakofi með báru
járnsgafli, og úr dyrum hans sést
yfir í Búðarháls hinum megin Þjórs
árgljúfurs. Hann er á Holtamannaaf
rétti. Þar ku vera átján hjallar og
þarf átján menn til þess að ganga
þá. í Búðarhálsi er svokölluð mann
tapahella. Henni hallar niður í belj-
andi fljótið, og seytlar alltaf vatn á
hana, sem heldur henni sísleipri.
Munnmæli herma, að nokkrir göngu
menn hafi ætlað að stökkva hana, en
runnið niður í Þjórsá og týnt lífi.
Sagt er, að átján menn hafi farizt
á Manntapahellu. Upp með gljúfr-
unum sést í hvítan Gljúfurleitarfoss
inn, og á kyrrum kvöldum heyrist
niður hans langar leiðir. Hér er gott
fyrir sauðkind að vera og hér finnst
rebba líka gott að vera.
Og nú eru haglabyssurnar ekki
lengur leikföng, heldur járn-
640
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ