Tíminn Sunnudagsblað - 23.07.1967, Síða 9
i
endum Klaus af Mervitz hirð-
stjóra og Diðrik fógeta af Mynden
í bann, og eignir þeirra dæmdu
þeir Skálholtskirkju. Síðar var Dið
rik ásamt fylgjurum sínum drep-
inn í Skálholti af landsetum stóls-
ins.
Eftir siðaskipti í Skálholts-
biskupsdæmi lagði Gizur biskup
Einarsson til við konung (Kristján
þriðja), að skóli yrði settur í Við-
ey, en sá skóli kom aldrei. Jón
Arason Hólabiskup kom til Viðeyj-
ar eftir Skálholtsför sína 1550. Rak
hann þaðan Laurus Múla hirð-
stjóra og fleiri Dani á skip út og
skipaði öllu sem fyrr hafði verið
á dögum ábótanna og setti Alexíus
ábóta á ný, en vígði klaustrið og
kirkjuna og reisti virki í eyjunni.
Um þetta orti hann visu:
Víkur hann sér í Viðeyjar-
klaustur
víða trúi ég hann svamli,
hinn gamli,
við danska var hann djarfur og
hraustur
dreifði þeim í flæðar flaustur
með brauki og bramli.
Alexíus átti skamma setu í ábóta
sætinu eftir þessa atburði, en ár-
ið eftir var klaustrið tekið undir
konungsvald og klausturlifnaður
afnuminn. Fluttist Alexíus að
Hólum í Grímsnesi. Sú jörð var
síðar kölluð Klausturhólar. Hana
höfðu húsfrú Guðríður Ingimund
ardóttir og Erlendur, sonur henn
ar, gefið Viðeyjarklaustri fyrir sál
Vigfúsar ívarssonar, hirðstjóra,
manns hennar og föður Erlends
og fylgdu jörðinni fimm kúgildi.
Er bréfið dagsett 16. apríl 1433.
Alexíus dó 1568, þá orðinn maður
gamall.
Þessir voru bræður 4 Viðey, er
Gizur Einarsson superintendens
tók við Skálhol'tsbiskupsdæmi
árið 1542: Pétur, Þorfeifur, Hall-
varður, Jörundur klukkari (hringj-
ari), alis fimm.
Viðeyjarklaustur var ríkasta
klaustur á landinu, átti 116 jarð-
ir auk ítaka, reka og hlunninda
á fjölmörgum stöðum. Voru marg-
ar jarðanna í næsta nágrenni
klaustursins og mjög verðmætar
vegna útvegsins, sem þar var stund
aður. Rann allur þessi auður í híit
hins danska konungs og umboðs-
manna hans. Eu sagnir um það,
að Gleraugna-Pétur, bróðir Mar
teins Einarssonar Skálholtsbisk-
Dýrlingsmynd á kápu Jóns biskups Arasonar. Ljósmynd: Gísli Gestsson.
ups hafi farið heldur hraklega ingjar veraldlegir, mötuðu einn-
méð kirkjueignir í Viðey, er hann ig krókinn við siðaskiptin. Þeir
sat þar sem umboðsmaður eða tóku að léni úr konungshöndum
fógeti konungs. íslenzkir höfð- Framhald á bls. 645.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
633