Tíminn Sunnudagsblað - 23.07.1967, Blaðsíða 17

hug á auknum ítökum i Ameríku.
Þess vegna var nauðsynlegt að ná
samkomulagi við Breta hið fyrsta,
og í því skyni slepptu Bandaríkja-
menn öllu tilkalli til Kanada gegn
þvd, að Bretar viðurkenndu sjálf-
stæði þeirra og vesturlandamæri
Bandaríkjanna yrðu Missisippi.
Þetta voru þýðingarmestu atriði í
friðarsamningi þeim, sem undirrit-
aður var árið 1783, og leikur ekki
vafi á því, að Bandaríkjamenn gátu
fyrst og fremst þakkað Franklín
þessa hagfelldu skilmála.
Þótt Franklín væri korninn á átt-
ræðisaldur, þegar hann hélt til Par-
ísar, tók hann mikinn þátt í sam-
kvæmislífi og virtist verða ungur
í annað sinn. Hann hafði löngu
lagt lífsreglur æskuáranna fyrir
róða og naut lífsins, eins og tök
voru á. Hann bað maddömu Helve-
tíus árið 1780 og reit henni og
maddömu Brillon og d'Houdetot
greifynju gáskafull og hispurslaus
bréf Var ekki laust við, að sum-
um Bandaríkjamönnum í París
þætti Franklín gefa sér of lausan
taum. En vafalaust hefur gamli
maðurinn hugsað til liðins áratugs
með gleði, þegar hann kvaddi höf-
uðborg Frakkaveldis árið 1785.
Franklín bjó í Filadelfíu þau ár,
sem hann átti ólifuð. Hann var ein-
róma kjörinn forseti Fram-
væmdaráðs Pennsylvaníu og
gegndi þem. ríatua t prjú ár. Og
þótt hrumur væri, tók hann þátt í
ráðstefnu þeirri, sem kvödd var.
saman til þess að semja stjórnar-
skrá til handa Bandaríkjunum. Þar
var oft deilt fast, og gekk illa að
ná samkomulagi á stundum. Frank
lín bar fram til sigurs málamiðl-
unartillögu, sem fól í sér eitt
grundvallaratriði í bandarískum
stjórnanháttum: hvert fylki á jafn-
marga fulltrúa í öldungaráðinu, en
tekið er tillit til fólksfjölda hinna
einstöku fylkja við kosningar til
fulltrúadeildar. Franklín var að
vísu ósammála ýmsum atriðum í
stjórnarskránni, en þegar til at-
kvæða átti að ganga um stjórnar-
skrána sem heild árið 1787, hélt
hann ræðu og hvatti til samþykkt-
ar hennar, taldi einingu mestu
skipta.
Georg Washington — sigursæll hers-
höfðingi í styrjöldum viS Frakka og
Breta og fyrsti forseti Bandaríkjanna.
Heilsu Franklíns var mjög far-
ið að hnigna á þessum árum, en
þó var hann sískrifandi og velti
fyrir sér stjórnmálum og öðrum
hugðarefnum sínum. Hann dó ár-
ið 1790, 84 ára að aldri. Ekki get-
ur fjölmennari útfarar í Fíladelfíu,
og aldrei hefur orðið lát á áhuga
á ævi Franklíns og starfi. Þótt
geysimikið mál liggi eftir Frank-
lín sjálfan og fjöldi bóka hafi ver-
ið ritaður um hann, er enn þrátt-
að um ýmsa þætti stjórnmálafer-
ils hans, og persónuleiki hans hef-
ur verið mjög umdeildur. En þó
munu flestir hyggja, að Benjamín
Franklín hafi veríð einn merkast-
ur sonur Bandaríkjanna.
I. S.
(Helztu heimildir: Benjamin
Franklin and the American
Independence eftir Esmond
óright og The Structure of Am-
merican History eftir Hofstadt-
er, Miller og Aron).
"mfnTTwn—i ■ b
Peir, sem hugsa sér
a3 halda Sunnudags-
blaðinu saman, ættu
að athuga hið fyrsta,
hvort eitthvað vantar
í hjá þeim og ráða bót
á því.
Fulltrúar Bandaríkjanna á ráðstefnunni i París árið 1783. Tallð frá vinstrl:
John Jay, John Adams, Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, Vilhjálmur
Franklín. — Hluti af málverkl eftlr Benjamtn West'
T I M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
641