Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1968, Blaðsíða 12

bruninn 1902
furður
og fqrirboðar
Haustið 1902 varð á Húsavík
norður bruni, sem mörgum varð
minnisstæður. Aðfaranótt miðviku
dagsins 26. nóvembermánaðar
urðu þar eldi að bráð þrettán eða
fjórtán hús hinnar gömlu selstöðu-
verzlunar Örums & Wulffs, ásamt
viðskiptabókum öllum og miklu
magnj vöru, innlendrar og erlendr
ar. Vátrygging verzlunarhúsanna
allra nam hundrað þúsund krón-
urn, og ekkert af þeim hékk uppi
að kalla, þegar logarnir hjöðnuðu,
nema sjálft íbúðarhús verzlunar-
stjórans og kornmylla sködduð.
Var þó hrósað happi, að ekki
skyldi meira tjón verða.
í hinni prýðilegu Árbók Þingey-
inga, er út kom skömmu fyrir ára-
mótin síðustu, er glögg lýsing á
þessum atburðum, og skráði höf-
undur hennar, Sigtryggur Sig-
tryggsson, faðir Þórhalls, er síðar
var kaupfélagsstjóri á Húsavík, fná
sögnina skömmu eftir að bruninn
varð. Hann var sjálfur einn þeirra,
sem við eldinn börðust og vék ekki
aí brunasvæðinu í fimmtán klukku
stundir samfleytt.
Eldurinn kom upp einhvern
tíma nokkru eftir miðnætti í svo-
nefndu Gamlahúsi, þar sem áður
hafði verið krambúð og íbúð verzl-
unarstjóra, en í því húsi var skrif-
stofa um þessar mundir. Voru þá
aliir í svefn komnir í kaupstaðn-
um. í brunafregn þeirri, sem Akur
eyrarbiiaðið Gjallarhorn flutti, en
það sendi mann gagngert til Húsa-
víkur, er kvisaist fór um eldsvoð-
ann, er svo frá sagt, að kona ein,
Kristín Jónsdóttir, er átti heima
ekki langt frá verzlunarhúsunum,
108 m
hafði vaknað við það, að undarleg-
um eldbjarma sló á gluggann í
svefnhýsi hennar. Vakti hún bónda
sinn, Steingrím Hallgrímsson , er
brá sér undir eins í föt og fór út.
Sá hann þá, að loga lagði út um
skrifstofugluggana. Hljóp hann
þegar að húsi verzlunarstjórans,
Stefáns Guðjohnsens, til þess að
segja tíðindin, og mun hann síð-
an hafa hlaupið hús úr húsi til
þess að vekja fólk, því að svo seg-
ir Sigtryggur frá, að það hafi ver-
ið Steingrímur, sem vakti hann. —
Má ef til vill skjóta því hér inn
í, að Steingrímur þessi var bróðir
Karólínu, húsfreyju á Fitjum í
Skorradal, og bróðursonur þeirra
Villhjálmssona, Guðmundar, for-
stjóra Eimskipafélags íslands, og
Óla, forstjóra Sambands íslenzkra
samvinnufélaga í Kaupmannahöfn,
og lengf afgreiðslumaður hjá Kaup
félagi Þingeyinga á Húsavík.
Við austurenda Gamlahúss og á-
fast því var nýlegt, þrílyft verzl-
unarhús, og hefur eldurinn verið
búinn að læsa sig í það, er hans
varð vart. Svo segir í Gjallarhorni,
að Stefáni verzlunarstjór a hafði
fyrst orðið fyrir að reyna ná púð-
urbirgðum, sem geymdar voru á
búðarlofti, en orðið frá að hverfa.
Sigtryggur staðfestir, að þetta púð
ur hafi verið á lofti yfir nýju búð-
inni, og stóð mönnum af því mik-
ill beygur, því að sprengingar
hlutu að verða miklar, þegar eld-
urinn læsti sig i það.
Eldurinn barst með miklum
hraða hús úr húsi, enda skammt
á milli margra þeirra, en fátt hand
bært, er gagnaði við eldvarn.ir,
>ema vatnsfötur, sem tíndar vóru
íaman, og segl, sem breitt var á
þak verzlunarstjórahússins og þá
hlið þess, er mestur hiti lék um.
En svo svarf hitinn að mönnum
þeim, er voru á þaki þess og í
stigum utan á því að demba varð
við og við yfir þá fullum vátns-
fötum, svo að þeir sviðnuðu ekki
og stiknuðu. Nokkur bið hefur að
sjálfsögðu einnig orðið á því, að
kaupstaðarbúar kæmu á vettvang
og skipulagi yrði komið á vinnu-
brögð, er svo skjótt og óvænt
þurfti til að taka. En þegar fram
á nóttina kom, munu flestir kaup-
staðarbúar hafa verið komnir á
vettvang, þeir er ósjúkir voru og
vettlingi fengu valdið.
Sigtryggur getur þess, hverju
tókst að bjarga. Úr sláturhúsinu,
þair sem geymd voru matvæli verzl
unarstjóraheimilisins, tókst að
bjarga flestu. Úr skúrum, sem
var geymd í steinolia, tjara og
tirnbur, var allmiklu bjargað —
bæði timbri og steinolíutunnum,
er velt var fram af sjávarbakkan-
um. En mestu munaði, að meira
en hálfu sjötta hundraði af korni
og mjöli var bjargað úr kirnbúð-
inn,i.
Sumt af þvi, sem i eldinum
lenti, varð ekki ónýtt með öllu.
Þannig var salt nýtilegt og salt-
fiskur að einhverju nýtur, þótt
skúrinn, sem hann var í, brynni
utan af honum, og rúgbing mikl-
um hafði eldurinn ekki náð að
tortíma með öllu, er menn fengu
því við komið að bera á hann
vatn.
Sigtryggur telur, að þvi aðeins
hafi eldurinn ekki valdið meiri
usla, að logn mátti heita alla nótt-
ina og andaði helzt við norð-
ur, ef vindi hreyfði. í Gjallarhorni
segir, að lítið eitt hafi kulað af
norðri og austri. Samt sem áður
var um skeið við því búizt, að eld-
urinn næði fleiri húsum en raun
varð á. Allt lauslegt var borið
út úr húsi verzlunarstjórans frá
kjallara til efsta lofts, og sömu-
leiðis úr veitingahúsi því, er nefnt
var Gamli baukur og stóð skammt
frá bru.nasvæðinu, og ýmsum hús-
um á svonefndum Stang^^kka.
Hitnaði þak veitingahússins svo, að
tjaran var farin að renna af því.
Kýr, sem menn i grennd við
bru.nasvæðið áttu, voru reknar
burt, og þeir, sem áttu fé í hús-
um inni í kaupstaðnum, hleyptu
því þegar út til vonars^g vara.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ