Tíminn Sunnudagsblað - 25.02.1968, Blaðsíða 2

Þíjtur í
Fyrir mör’gum áratugum tot
það hverjum íslendingi m>eð sóma
tiifinniingu meitnaðarmál að ferð-
ast með skipum Eimskipafélags-
ins, ef hann fór landa á milii, og
var tæpast ' álaslaust að bregða
út af því, nema veruteg nauðsyn
kæimi tii Þá varð iíka til hvatn-
ingin: Styðjið íslenzkan iðnað.
Hana getur hva.rtetna að líta í
auglý’Siingum iðnfyri.rtækja, þegair
fiett er gömium blöðum, og ég
hygig, að margir hafi látið hana
sér að kenninigu verða.
Svo liðu fram stundir, og um
það bil þriðjungur ísiiendinga
hafði orðið framfæri sitt af ein-
hvers konar iðnaði. Hagur þjóðar-
innar geirðist góður, meðai annars
veigna þess iðnaðar, sem komizt
hafði á legg. Þá brá svo við, áð
hætt var að minna menn á, hversu
miiktu varðaði, að þeir keyptu frek-
ar þann varndng, sem orðið hafði
tii í iandinu sjáOfu en hitt, sem
útlent var. Á veltiárunum síðustu
var svo höfuðið bitið af skömm-
inni: Inn í landið var brúgað
hvers konaír iðnaðarvairningi út-
ienduim, búðirnar fyEtar af handa-
verkuim fóiks í öðrum löndum og
ístonzku vörunni stjakað út í horn.
Seiniaist var farið að láta Dani
baika ofan í okkur og flytja inm
tertuibotna frá þeim. Þetta hét
verzlunarfrelja og var hámairk aÉr
, ar sitjó-rnvizku og hinn beirni og
breiði vegur, sem til farsældar ló.
Það bótaíði lítið á því, að iðnrek-
endiurnár, sem verið var að kné-
setja, spyrntu gegn broddunum,
oig iðnveirkaifólkið var ósiköp ró-
legt og gekk sjálft í búðimar til
þes.s að f esta kaup á dásemdunum,
sem inn voru fiuttar. Hér hiýddi
ekki annað en falta fram í lotn-
ingu og lofa skiaparann.
Talað er um að vakna við vond-
an draurn. Það hefur miarguir maö-
uriinn reynt,. og þótt gott áð kom-
ast að raun um, áð það var ekki
aninað en draumnr, er fyrir hann
hafði boirið. Hér a það ekki við.
Nú er fóllk að vakna við geigvæn-
legia staðreynd. Fjöldi iðnaðarfyr-
skjðnum
irtækja hefur orðið að loka vinnu-
stöðvuim sínum og hætta fram-
le.iðslu, og hér og þar um höfuð-
borg ísiands og miklu víðar er
fólk, sem misst hefu-r atvinnu sína,
þegar veirst gegndi. Dýrmætar vél-
ar standa hireýfinigarlausar, stórir
vinnusaiir eru auðir og hljóðir,
og kariar og konur sitja með hend
ur í skauti.
Þó er sagan ekki nema hálfsögð.
Ekiki höfum við kom-izt í þessa sæl
unnar höfn okkur að kostnaðar-
lausu. Ferjutollinn • fáum við
nokkra hugmynd um, ef við leið-
um hugann að þvi, að gjaldeyris-
sjóðir eru að sögn orðnir næsta
rýrir viö kxk þessara miklu velti-
ára, en útiendar skuldir ærnar Ef
ég man rétt, nam viðskiptahalMnn
nokkrum miiijörðum siðasta ár.
Það hefur sem sé kostað klof að
ríða röftum.
s Með þesfu er ég auðvitað efcki
að halda því fram, að skakkinn
á gjaidieyris'búskap okkar sé ein-
gömgu því að kenna, að íslenzkur
iðnaður hefur verið gerður að
hornrefcu og troðinn í svaðið. Þar
hefur fiest verið á sömu bófcina
lært, og ekki staðgóða ricningu.
— Það hlýtu.r annars að vera
heitmisins versta kokkabók, sem
höfð hefuir verið leiðsaiginar.
Gamalt og hrjúft máitæki seg-
iæ, að þá verði að svíða, sem undir
máiga. Það íögmál er hér sjálfsaigt
í fuiilu gildi. En það eni fleird, sem
sviðains kenn-a en þeir, scm tii
hans hafa unnið, þótt þeir sóu
kanniski býsna margir, ef grannt
er skoðað. En þó að hér hafi þjóð-
l'y.gi riðið húsum og múgséfjun
ríkt, hafa eigi að síður mairgáir
séð missmíð á framfeðrinu og varð
veitt hoHusitu sín,a við foxnar
dyigigðir. Yfir þá keimur refsidóm-
uirinn lika, eins og hirna. Við eru-m
sem sé öll á sama báti.
Prestarnir lögðu mikla áherzlu
á það hér fyrr meir, að syndarinn
iðraðist, og þótti tæpast nokkuirt
afbrot svo þungit, að efcki gæti
honum þá blotnazt hin betri vist-
in. Nú er sýnilega þörf á sannri
og afdráttairiausri iðrun, sinna-
skiptum og hátternisbreytimgu. Við
magum aftur hugfesta ofcfcur, að
hver sá, sem ætíð fleygir frá séx
hverrí fcrónu jafnóðum og henn-
ar er aflað, eða jafnvel fyrr, dæm-
ir sjálfan sig til bómbjarga. Við
megum nú láta okfcur sOdljast, að
sú þjóð, sem efcki viil fremur
nýta það, er hún getuæ sjálf að
mörkum lagt, en hitt, sem aðrir
selja henni, er .viðundur og
a&tyrmi og treðst unddr.
Það getur enginn bjargað
sér sjáilfur. Guð er jiafnvel
sagðmr þeim helzt liðsinn-
andi, er hjálpa sór sjálfir.
Því hafa menn himgað tii mátt
lúta, án þess að telja það sérstakt
meyða'rbrauð.
Það er kamnski hart að afsala
sér þeirri ánægju að sjá sfcraut-
búin skip fljóta fyrir landi, fær-
amdi dönsku tertubotnana og
norsku húsigögnin heim, og trúa
íslenzkum bökurum og íslenzkum
smiðum fyrir því að hræra deig-
ið og hefla viðinn. En ekki ætti
sú fórn eða aðrar svipaðar að
standa okkur fyrir svefni. Það
væri að mimmsta kosti veii skap-
gerð að láta ekki meira mótiæti
stuirla siig.
Nú á einmitt að fara að gera
eittlhvaíð til þess að minna á ís-
lenzkan i'ðmað. Við eigum í væmd-
um sýmingu og áróðursherferð í
kjölifar hennar. Kanmski er það
upphaf þess, að taflinu verði snú-
ið við. Það >er ekki seimna vænna.
J.H.
146
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ