Tíminn Sunnudagsblað - 28.04.1968, Page 15

Kettir
og jurtir,
sem ibeir
sækja í
Yfirleitt mun fólk telja, að
ke-ttir láti sig gróður jarðar
ekki miklu skipta. Kettir og
þeirra ættingjar eru einmitt hin
dæmigeiðustu rándýr í hópi
spendýra og leita sér ekki fæðu
í jurtaríkinu.
Samt sem áður laðast kettir
undarlega að sumum jurtum.
Vafningsrunni norskur er
nefndur kattarunni vegna þess,
hve kettir sækja í hann, og ýms
ar tegundir kattablóma, sem
hér eru ræktaðar í görðum, svo
sem högnablóm, hafa hlotið
nafn af sömu sökum.
Sú jurt af íslenzkum upp-
runa, sem kettir fíkjast mest í,
er garðabrúðan, og er algengt,
að þeir slægist mjög eftir að
liggja við eða undir garða-
brúðu á sumrin, þar sem þeir
komast að henni.
í japönsku riti, sem gefið var
út árið 1822, var þess getið, að
kettir sæktu í jurt eina, sem
skyld er horblöðkunni eða álfta
kólfinum íslenzka. Japanskur
náttúrufræðingur, sem lesið
hafði þetta, tók sig til og gerði
tilraunir með ketti og jurtir.
Meðal annars valdi hann áltta-
kólfinn japanska <>g ýmsa
vendi, svo sem mi- ríuvendi.
Hann komst að raun am, að
kettir breyttu hegðbn sinni, ef
þeir komust í sumar þessara
jurta. Einkum virtust þó stöngl-
ar og rætur álftakólfsins
japanska orka mjög á þá. Kett-
irnir neru sér upp við jurtina,
stru'ku við hana kjömmum, bitu
í hania og lögðust loks á bakið
og iðuðu með lappirnar upp í
loftið. Þegar þeir loks þreytt-
ust, lögðust þeir til svefns. Að-
eins eina Asíujurt fann náttúru-
fræðingurinn, er hafði jafnmik-
il áhrif á ketti og álftakólfur-
inn, þótt fleiri löðuðu þá nokk-
uð að sér.
Þurrkuð jurt hafði hér um
bii sörnu áhrif og ný. Væri skor
inn bitj úr þessum kattajurtum
og hitaður vel undir þerriblaði
á málmplötu, vakti þerriblaðið
á eftir svipað atferli katta og
jurtin sjálf. Það hafði þá dreg-
ið í sig þau efni, er orkaði á
kettina. Af þessum tilraunum
mátti ráða, að þau losnuðu úr
jurtinni á þrjátíu til sextíu
mínútum við mikinn hita, um
hundrað og áttatíu stiga.
Þess var áður getið sem al-
kunna er, hve kettir sækja í
garðabrúðuna íslenzku. Aftur á
móti er ókunnugt, hvaða áhrif
álftakólfurinn kann að hafa á
þá, því að ekki er unnt að
ganga að því vísu, að íslenzka
tegundin sé gædd sömu eigin-
leikum og hin japanska. Álfta-
kólfur verður sjálfsagt sjaldan
á vegi katta. Hann vex á vot-
lendi, í flóum og keldudrögum,
en köttum lítt að skapi að ösla
bleytu.
T 1 M 1 N N — SUNNUDAGSaLAÍI
303