Tíminn Sunnudagsblað - 12.05.1968, Blaðsíða 12

Hér er enn á ný sleppt úr aH-
leniigu mköflum, þar sem gegir af
þvi, er dreif á baka Jóhaiuis f
heilan áratug, allt fram til hausts
1904. Þessir kaflar hefjast á flótta
hans frá Árbæ í Mosfellssveit, en
síðan kemur dvöl hians í niður-
og vestursveitum Árnessýslu,
skyndiför að Svanga í Skorradal
til þess að koma þar farangri og
fjármunum í geymslu hjá dyggða
manini, útilegu á Mosfellsheiði og
dvöl hans í Kjós síðasta vetur
hans á Suðurlandi.
Þar var hann loks tekinn í lok
vetrar 1897 til nauðungiarflutn-
ings norður á Vatnsnes. Hann
komst undan í Borgarfiðri, en
máðist aftur og hlaut nú að ger-
ast niðurseta í heimabyggð sinni.
Tveim árum síðar lagði Sigurður
sýslumaður Þórðarson hald á það,
sem Jóhann hafði átt geymt í
Svanga, og fannst þar meðal ann
ars í föggum hans allmikið af
peningum.
Eftir fá misseri hóf hann flakk
að nýju, en þegar sveitaryfirvöld
í Kirkjuhvammshreppi ætluðu að
fá það heft, lét Páll amtmaður
Breim út ganga hið harðorða bréf
sitt, þar sem hinn gamli sveitar-
stjórnandi var veginn og dæmd-
ur óhæfa. Enn lék Jóhann gamli
lausum hala nokkur ár, og var þi
oft í Skagafirði. Síðari hluta sum
ars 1904 sjáum við svo á eftir
honum frá Skriðulandi í Kolbeins
dal, þar sem hann stefnir á Helj-
ardalsheiði.
Vorið 1904 fHuttist á þessa jörð
fertugur bóndi, Vlhjálmur Einairs-
son að nafni, kvæntur bóndadótt-
uir úr Svarfaðardal, Eristínu Jóns-
dóttur frá Jarðbrú, en sjálfur kynj
aður austan úr Þingeyjarsýslu,
fæddur í Bárðardal utan hjóna-
bands og alinn upp á hrakningi
með móður sinni í misjöfnum vist-
um, hálfbróðir Benedikts Einars-
sonar á Hálsi í Eyjafirði, sem var
kunnur bóndi og listfengt vísna-
skáld. Áttu þau Vil'lijálmur og
Kristín allmörg börn, er þau koniu
að Bakka, sum í frumbernsku, en
önnur tekin að stálpast, hið elzta
nálægt fermingaraldri.
Vilbjálmur Einarsson var mað-
ur ekki allra leika, greindur vel
og ódeignr og fór mjög þær göt-
ur, er hugur bauð. Elzta syni sín-
um kauis bann heiti hins ham-
ramrna, rauðsikeg-gjaða fulltrúa for
f-eðranna, Þórs, er þá var mikil
dirfska í nafnvali, og næsta syni
fékk hann nafn nýlátins skálds,
Gests Pálssonar, sem reitt hafði
refsivönd jrfir rotsárum samtíðair-
innar og gerzt málsvari olnboga-
barnanna í lok nítjándu aldar.
Sboðaniir sínar mótaðsi Vilhjálmur
sjálfuir, án þess að skeyta um
hyggju annaTira, og fylgdi þeim
fast eftir í orði og verki —" skap-
heifcuir, geðríkur, aðfaramikill og
stórbrotimi á flesta lund. Þar með
var bann bersögull, við hvern se-m
var að etja, svo að misjaínlega var
þolað, og harðskiptinn og óvæg-
inn, ef sló í kappmæli eða deilu,
XXXIII
SvarfaðardaluT er gróðursælt
bygigðarlag á niilili hárra og ris-
miikiilla fjalla. Svarfaðardalsá,
móðir hvenrar sfcarar í þessum reit
landsins, liðast lygn um flosdreg-
ílinn, sem hún hefur breifct á dal-
inm og ofið og íþæfct í tíu þúsund
éir. Við rætur htíðanna er bær við
bæ, og upp flrá túnunum seilast
IbeitEyngsbrekkur hátt fcil fjalls og
igierast rauðbláar, þegar Ííðuir á
eumar. Sé horft fram meginsveit-
ina, gnæfir Stóllinn fyrir miðjum
dal — öndvegi við hæfi árkonu,
«em þess vaxtair væri, að axlir
nœmu við fjallabrúnir, er hún
fæiri um hénað. Þar f-remra Mofn-
ar láglendið. Skíðadalur sveigist
eins og fjöður á fuglsvæng suður
é milli fjalla, en Svarfaðardalur
skerst inn í hálendið til vestuirs.
Þar er HeljardaLsheiði ofar dal-
drögum með illræmdan fjallveg
uim auðnir og grjót yfir í Kölbeins-
dal í Skagaíirði.
llm afdalina báða faila ár, og
verða árinótin drjúgan spöl niður
f.rá hlíðarrótum Stólsins. Skammt
neðan þessara ármóta er bær á
liágri öMu upp frá vesturbakka
SvarfaðardaIsár, talsvert á annan
veg settur en flest önnur býli í
dainum. Þar heitir á Bakka, mikil
engjajörð og ein hinna mei-ri bú-
jarða í sveitinni frá fornu f ari.
J.H.rekur píslarsögu bera iWawwsiwsVII
348
T I M I N N - SUNNUDAÍiSBI.AÐ