Tíminn Sunnudagsblað - 11.08.1968, Blaðsíða 8

Ur Oxnadal.
ÞORSTEINN BJÖRNSSON:
NÓTT í ÖXNADAL
„Þar sera háir hólar
tólfan dalinn fylla,
þar sem hamrahilla
hlær við skini sólar:
Árla fyrir óttu,
enmþá meðan nóttu
grundin góða ber
græn í faðmi sér.“
Á æskuárum mínum lék mér
mjög hugur á að sjá Öxnadalinn.
Bar fleira en eitt til þess. Fjöllin
blöstu við sjónum mínum úr af-
réttarlöndum okkar Blöndhlíðinga
há og hrikaleg. Þau skýldu sælu-
dalnum hans Jónasar um aldur og
ævi. Ég hafði einu sinni farið um
xnadal í barnæsku, þá fluttur
kviktrjám frá Miklabæ norður
Akureyri, en sá lítið annað en
brattar og klettóttar fjallabrúnir.
Loksins kom að því, áð ég færi
norður í Öxnadal. Þegar við Sig-
urður Eiharsson, nú bóndi á Hjalta
stöðum, þá vinnupiltur á Mikla-
bæ, rákum stóðið eitt vorið, áttum
við að fara norður í Öxnadal að
leita að rauðri hryssu, fimm vetra
gamalli, sem Ófeig hét. Hún hafði
strokið norður snemma um vorið
eða seint um veturian, sem oft
vildi til um sumt af Miklabæjar-
stóðinu í þá daga.
Við rákum stóðið af stað síð-
degis, komið undir kvöld. Það var
stór og myndarlegur hrossahópur
og margar hryssur með folöldum.
Héldum við með það sem leið
Hggur fram Blönduhlíðina og upp
Norðurárdalinn því næst fram í
afréttina eg slepptum því á Hórg-
árdalsheiðina handan við brú.
Við höfðum rekið hægt vegna
foldalshryssanna, þurftum oft að
stanza til að lofa hrossunum að
bíta og folöldunum að sjúga. Liðið
var fast að miðnætti, er við lögð-
um á stað áleiðis til Öxnadals að
leita að Ófeig. Hröðuðum við sem
mest för okkar norður heiðina og
komum að Bakkaseli fyrri part
nætur. Sáum við, að opinn var
stofugluggi út frá bæjardyrum, lit-
um þar inn og sáum, að þar svá'fu
Kristján bóndi Gíslason og Rósa
Tómasdóttir húsfreyja, er þar
bjuggu þá.
Við vöktum þau og spurðum
Kristján eftir hrossunum, sem við
vorum að ieita að. Sagði hann, að
þau væru þar frammi .á dalnum
handan ár á svokölluðum Almenn-
ingum. Við riðum strax á braut
og yfir ána framan við bæinn í
Bakkaseli. Héldum svo fram græn-
ar eggsléttar grundir undir háum
hamrahMðum meðfram Öxnadals-
ánni, þar til að við fundum stóð-
hópinn, sem við vorum að leita að.
Það voru nokkrar stóðhryssur frá
Miiklabæ, sem mest þráðu að njóta
góðgresis í dalakyrrðinni norður
þar.
Það var þyngsta þrautin eftir —
að ná Rauðku og beizla hana. Það
var Mtt árennilegt, því að hún var
mjög tryllingsleg í sjálfræðinu og
fr-elsinu í vornætursælunni í Öxna-
dal, óvön að láta skerða frelsi sitt
um miðja vornótt.
Við Sigurður vorum öruggir og
skeleggir að láta oíkar e-ftir liggja
að handsama trippið. Treystum
okkur alveg á þeim árum að hand-
s-ama trippi og slá spilduna jkk-
ar og í hvaðeina, ef við vorum
báðir samtaka. Það voru okkar
venjulegu tök á ótemjum, að Sig-
urður tók í taglið, en ég f’ipa-
taki og um annað eyrað. Gripum
við þá stundarfast 'og stóðu þau
þá venjulega kyrr eftir nokkurt
þóf. Sigurður hljóp nú inn í stóð-
hópinn og náði í taglið á Rauðku.
Fór Rauðka nú marga hringj og
sveiflur iim hlíðar og grundir, áð-
ur en ég kæmist að ná neinum
tökum til hjálpar, því að ég var
að þessu sinni venju fremur stirð-
ur í öðrum fætinum, sem ég hef
haft mein í frá barnsaldri. Var
þeirra aðgangur allharður, því að
maðurinn var öflugur og sleppti
aldrei tökum. Loks gat Sigurður
komið kaðalbandi í taglið og sveifl-
aði því-um stóran jarðfastan stein.
Komst ég þá að og náði í flipann
og eyrað, eftir það stóð hún, svo
að við gátum lagt við hana beizl-
ið. Glögg merki eftir stimpingarn-
ar sáust í döggvuðu grasinu um
grundir og hlíðar þarna í kring.
Héldum við svo heim á leið með
Ófeig í taumi. Komið fram um
óttu, er við komum ofan að Bakka
seli. Sóiarroð var um efstu fjalla-
brúnir, þó að næturkyrrðin grúfði
hið neðra urn Öxnadal. Fjöllin
sýndust tíguleg, sólroðin um efstu
tinda og hamrabrúnir, græn >og
grösug ofan hlíðarnar, sléttar
grundir að neðan meðfram Öxna-
dalsá. Lækir hoppuðu klett af
kletti ofan drög og gilskorninga:
„Bunuiækur blár og tær, bakka-
fögur á í hvammi, sólarylur, blíð-
ur blær, bunulækur fagurtær.1'
584
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ