Tíminn Sunnudagsblað - 11.08.1968, Blaðsíða 16

sinna. Hinn 13. desember er alt
kaffibrauð í Sýrakúsu haft í lög-
un sem gieraugu til þess að minna
á hana. Og konur gera það heil-
agri Lúcíu til þægðar að ganga
í grænum kjólum 1 dag i viku.
Enn eimir eftir af trú á dýrlinga,
sem lækn.i húsdýr, svo sem á heil-
agan Pasquale, er hjálpa á kind-
um og goitum, sem margt er af.
í eyjumni.
Af grískum musterum í Sýra-
kúsu eru nú ekki eftir aðrar leif-
ar en brotnar dóriskar súlur, vegg
brúnir og brot af bitum úr marm-
ara. Súlur i dóriskum stíl eru án
fótstalla, tneð grunnum gárum,
breikka um miðju en mjókka,
þegar ofar dregur, súluhöfuðið er
sívalt, en .„ndar í ferhyrndum stalli
undir súluásnum Engin þjóð hef-
ur gert guðum sínum fegurri bú-
staði en Gnkkir. Þess vegna þyk-
ir sjálfsagt að benda erlendum
ferðalöngum í Sýrakúsu á þessar
fornleifar. Á hæðinni Polichne,
sunnan við Anapo, stóð Olympia,
helgidómur, rei9tur 581 f.Kr Af
brotnum dóriskuin súlum standa
þar 2 eftir, hvor þeirra 7 metrar
á hæð, en ætlað er, að hvor þeirra
hafi verið 65 metrar á hæð í
fyrstu. Báðar eru súlurnar höggn-
ar úr einsteinungum.
„Mást skal lína og litur,
sfceinn skal eyðast,
listarneistinn í þeim skal
ei deyðast“,
segir Einar Benediktsson
Hinar náifhrundu dórisku súlur
minntu á heirmenn fallna á verði,
þar sem þær bar við kvöldhim-
ininn.
Grísk musteri hafa verið illa
leikin í Sýrakúsu. Dómkirkjan,
Santa Maria del Piliero reist 640
e.Kr., var til dæmis að taka, þan-
in yfir Aþenumusteri og 36 dór-
iskar súhir greyptar inn í kirkju-
veggina. 'ðilfagrar skreytingar úr
leir við musterið huldu kirkju-
smiðirnir með gangstéttum Sýndu
skreytingar þessar, ' að þær voru
runnar frá Korinþuborg, en höfðu
þróazt í Sýrakúsu til meiri full-
kommunar. •
Þegar Rómverjar svældu Sýra-
kúsu undir sig, fluttu þeir mörg
listaverk paðan til Rómar. Áður
höfðu einnig sumir einvaldar Sýra
kúsu sjálfir farið hirðuleysislega
með ýmis þeirra. Gelon gaf goða-
líkneski einu fræga gullkápu En
þegar Dýonysusi harðstjóra varð
592 7
eitt sinn íéskylft, rændi hann gull-
kápunni á þeim forsendum, að hún
væri of hiý fyrir goðið á siunr-
um, en of köld fyrir goðið á vetr-
um.
Gríska er ekki lengur töluð í
Sýrakúsu, hún hefur ekki varð-
veitzt þar eins og í fáeinum hér-
uðum syðst á Ítalíu. Og horfnir
eru skógarnir, sem sagnaritarinn
Þeokritus frá Sýrakúsu, er var
uppi 310—265 f.Kr., segir, að þak-
ið hafi Sikiley milli fjal'ls og fjöru
Gráar hrauntungur Etnu skera
hér og þar úr við grænkuna nú
á dögum. Sums staðar hafa að
vísu verið gróðursettir skógar í
stað þeirra, sem eyðzt hafa.
Þess eru ýmis dæmi, að þegar
menning Sýrakúsu reis hæst, þá
komu nýir erlendir sigurvegarar
og ribbaldar, sem lágkúrulegri
menning fylgdi. Það var til dæmis
afturför hjá borgarbúum, er horft
höfðu á sígilda leiki í heillandi
útileikhúsi grísku, að lúta að því
að horfa á menn og dýr heyja
einvígi í blóði stokknu rómversku
hringleikahúsi.
Sikiley er í þjóðleið og hefur
goldið þess. Fjöldi þjóða frá ná-
grannalöndunum hafa brotizt þar
til valda. Hinar helztu þeirra eru
Fönikíumenn, Karþagómenn, Serk
ir, Nórmannar, Þjóðverjar, Frafck-
ar og Spánverjar. Innrásir þeirra
hafa á liðnum öldum valdið íbú-
unum þungum búsifjum — ekki
minni en ddgosin í Etnu og jarð-
skjálftarnir Öldum saman var
hinni frjósömu Sikiley stjórnað
svo illa, að eyjarsfceggjar voru
píndir, kúgaðir, þjakaðir og lægð-
ir af fátækt. Menn seldu jafnvel
börn sín i þrældóm í brennisteins-
námurnar, þar sem þau voru lát-
in asna ' rá 5 ára aldri. Einnig
seldu bláfátækir foreldrar sfcund-
um unga trengi miðað við að þeir
yrðu gerðir castrato. hefðu sópran
rödd alla ævi, syngju í söngleik-
um og kórum. En þegar Leo páfi
XIII. fcók völd árið 1878, harð-
bannaði hann í páfabréfi sínu slík-
ar limlest.ingar. Honum varð páfa
mest ágengt í sllku banni enda
lifði hann og starfaði allit til 1903
og var fylginn sér
Tekið var að bregða birtu. er
við tygjuðum okkur firá Sýrakusu.'
Alltaf hó'.zt sama þurrviðrið, rak-
in, vörm gola sunnan frá Afríku.
Gróður jarðar var ekki tekinn að
fölna að ráði, þótt kominn /æri
október. Hið síðasta, er ég virti
fyrlr mér, var granatepli með eld-
rauðum biómum, er huldi brotna,
mosa vaxna múrbrún í heitu mistr-
inu. Við múrinn sat sonnanbula,
spákona, i stól og búuðst til þæs
að segja fyrir örlög manna Túlk-
urinn sagði, að nökkru fjær væri
fíkjutré með stofn harðan sem
hraunstorku, elzta tré Sikileyjar,
þúsund ára gamalt.
Á leiðinni til Cataníu spuðri
einn íslendingurinn leiðsögumann
inn 9ikileyska, hvar aðsetur maf-
íunnar væri
„Ekki hér, heldur hinum meg-
in á eyjunni, í Palermo“, anzaði
hann og fór dálítið hjá sór
Hatur ninna kúguðu, berfátæku
Sikileyinga brauzt út í illvirkjum
og manndrápum, en síðan gerðust
morðingjarnir útilegumenn uppi á
fjöllum. Útilegumennirnir bund-
ust samtökum og rændu ríka
menn og vegfarendur. Snauðir
menn víðs vegar um Sililey h.jálp-
uðu þeim um mat og nauðsynjar
og til þess að komast undan rétt-
vísinni. Þessi samábyrgðarkennd
gegn ríkisvaldinu nefndist mafía
og barst neira að segja til nýja
heimsins með sikileyskum vestur-
förum.
Þegar til Cataníu kom. var ökla
djúpt vatn í stríðum straum á
strandgötunni, þar hafði verið slag
veður í tvæi stundir síðdegis Götu
sóparar -kófu botnföllin svo að
þau hefðu við. Þeir íslendingar
er verið höfðu á göngu um borg-
ina, leituðu sér sumir afdreps und
ir brú eitini í hálfa .sfcund, með-
an mest jós niður regninu. Aðrir
fengu sér 'eigubíla í átt til skips,
en skýfallið drap á þeim svo að
þeir komust hvergi. Uppi á há-
lendinu nöfðu ólesnar leifar af
vínberjauppskeru bænda skemmzt
af hagléli.
En þegar úrtellinu slotaði, hat'ði
brátt komið Etnuveður, er fjall-
göngumenn nefna svo. — sbr.
Hefcluveður í Landsveit, er ekki
sést skýsfcafi á lofti. Og Etna,
hrikalegasta eldfjall Evrópu, hef-
ur alltaf heililað fjallgöngumenn.
Enda hrósa Sikileyingar sér af því
að Platon heimspekingui og Had-
rianus keisari hafi meðal annarra
gengið á hæsta hnúk hennar
JarðeLdarannsóknarmiðstöð mik
il er í Cataníu. Þaðan er einnig
tíðast gengið á eldfjallið.
TÍMINN - SUNNUDAGSBLAÐ