Tíminn Sunnudagsblað - 02.02.1969, Síða 8

- VS spjallar um bókmenntir
Ég hafði ákveðið að láta þess-
um þáttum lokið um jól, en get
nú ekki stilU mig um að hripa
einn lítinn greinarstúf enn, að lok-
inni iþeirri miklu bókavertíð, sem
jafnan fylgir jólum.
Það væri auðvitað fjarstæða að
imynda sér að nokknr maður geti
komizit yfdr að iesa nema örldtinn
hiuta þeirra bóka, sem þá flæða
yfir, en nokkur bót er að þeirri
kynningu, sem útvarpið gengst
fyrir, þótt þar sé að sjálfsögðu
ekki um að ræða nenia mjög lítið
sýnishorn af hverri einstakri bók.
Af þessum upplestrum heyrði ég
ahnokkuð, en þó hvergi nærri aiit.
Ef einhver spyrði mig þeirrar
mér þætti vænzt um af þeim, sem
ég náði til þess að lesa um jólin
— þannig að lestur gæti heitið
— myndi mér áreiðanlega vefjast
tunga um tönn. Þó er mér nær
að halda, að mér kæmu einna fyrst
í hug Ijóðin hans prófessors Einars
Ólafs Sveinssonar. Vissulega er sú
bók iþó hvorki stór né fyrirferð-
armikil, og ekki fann hún heina
sérstaka- náð fyrir augum ritdóm-
enda, ekki allra að minnsta kosti.
Þó þarf enginn að halda, að hún
verði ein þeirra bóka, sem eru
gleymdar, strax og auglýsinga-
hrotan er liðin hjá. Öðru nær.
Þessi kvæði eru einmitt þeirrar
tegundar, að þau gieymast ekki,
hetdur halda þau áfram að búa
með manni að lestri Ioknum. —
Þessi grein átti aldrei að verða
neinn ritdómur, svo að hér yerður
sleppt öllum tilvitnunum, en ef
geta skal einhverra kvæða, sem
hæst ber, væri hægt að nefna
nöfn elns og Haustvisur tál M'áhlu,
Vorkvold, Lofsöngur til mosan^,
LjóðaOok. Um þetfa væri vert a$
fjaiiia rækiiegar en tök em á áð
gera í þeatm greinarkortrí. Héx
skal aðeins látið nægi» að flytja
höfundínum kærar þakkir fyrir
bókina.
Einhvern tíma var lesið upp úr
þriðja bindinu af Vestur-íslenzk-
um æviskrám í samantekt séi*a
Benjamins Kristjánssonar, m.a. úr
formála höfundar fyrir bókinni.
Þar er tekin ein alþekktasta vísa
vStepiians G.:
ísland, þér siapp aldrei hönd
öíl af barni þínu,
þó það fengi í fjarri iönd
fargað leiði sínu.
Og sem ég er að hiusta 'á lest-
urinn, heyri ég ekki betur en les-
arinn segi „öllu af barni þínu“ I
staðinn fyrir „öll“, eins og auðvit-
að er hið rétta, og nærri því hvert
einasta mannsbarn kann. Méa* varð
að hugsa: Nú hefur hann misnefnt
sig illilega. En af einliverri rælni
gekk ég við í bókabúð daginn eft-
ir og fór að glugga í formála bók-
arinnar, þar sem hún lá á borði
fyrir frapian mig. Jú, mikið rétt.
Ekki bar á öðru — og au'k þess
raugt farið með þriðju hending-
una, en þó ekki eins bagaiega. Vís-
an var sem sagt höfð svona:
ísland, þér slapp aidrei hönd
ö-iiu af barni þínu,
þó að fengi í fjariæg lönd
fargað leiði sinu.
Ég hef ekki rekizt á neína leið-
réttingu á þessu, og verð því að
fiara um það fáeinum orðum.
Það er ’þá fyrst áð segja, að hér
er um merkingarmun að ræða, en
auk þess verður fyrri hluti vis-
unnar áilappalegur við þessa breyt-
illgu — enda gefek höfundurinn
ekki frá henni þannig. En hvernig
stendur á þvf, að þessj^'skekfejg
slæðiet í gegnum allax siur i vantí-
aðra útigáfii fræðirits? Er prent-
villupúkinn svona athafnasamur,
eða er klerkur etoki betur að sér
í skáldskap Stephans en þetta? Að
visu er það ekkert höfuðatriði,
hvort heldur er. Tilgangur þessg
greinarstúfs er hvort eð er ekki
sá að ráðast á neinar tilteknar per-
sónur. Hitt er deginum ljósara, að
gera verður þá lágmarkskröfu til
allra þeirra, sem vitna í verfe
skálda, að þeir hafi það, sem vitna
skal til, fyrir framan sig, en treysti
ekki minni sínu. En sé svo, að
liér sé um prentvillur að ræða, er-
um við koniin að vanda, sem oft
er rætt um, en erfíðlega hefuc
gengið að ráða bót á. Það er talað
um hraða og annríki í prentsmiðjj-
um og iþað er sagt, að prentarar
séu handverksmenn fyrst og
fremst. Ég vil leyfa mér að mót-
mæla alveg sérstaklega þessari
seinustu röksemd. Víst er prent-
verk iðn, en það á ekki að afsaka
prentara á þeim forsendum. Þvert
á móti. Prentarar eiga að vera svo
vel að sér í íslenzkum bókmennt-
um og hafa svo glöggan skilning
á íslenzku máli, að óhætt sé að
láta í hendur þeirra verk slór-
sikálda, í trausti þess, að þeir spilli
þeim ekki fyrir kunnáttuleysi. Og
prófarkalesarar þurfa að kunna
fleira en stafsetningu og greinar-
merkjasetningu eins og hún er
kennd i skólum. Það á að vera
hægt að fyrirbyggja það með öJlu,
að alþekktum verkum okkar kær-
ustu snillinga sé spillt með kunn-
áttuleysi eða hreinum klaufasikap.
Þess vegna hef ég orðið svo fjöl-
orður um þetta atriði. Hitt heíði
verið fásinna, að sakast um óvi®-
ráðanlega hluti.
Það er liklega vonlítið verk að
gera sér hugmynd um bók eftir
að hafa heyrt lesið upp úr henni
aðeins í fáeinar mínútur — og það
þá þannig, að búast má við að það
sé lesið, sem einna iiklegast er til
þess að afla bókdnni vinsælda. Þó
konist ég ekki hjá þeirri huigsun,
að bók Halldórs Péturssonar um
kreppuárin frægu, hlyti að vera
vel unnið verk o,g holl lesning ný-
ritori brasfearafeynslóð. Og mitoið
rná það vera, ef Svartaskógaretúlk-
samvizkuspurningar, hvaða bók
Eftir bókavertiðina

TT t M I N N - SUNNUDAGSBiLAÐ