Tíminn Sunnudagsblað - 02.02.1969, Blaðsíða 11

var loks kveSið upp úr með *það,
að þetta mætti takast. En til þess
þurfti langmestu spirengingu, sem
nokkru sinni hafði verið heitt við
mannvirkjagerð. í Kanada hafði
áður verið ráðizt í slíkt fyrrtæki
og fjall verið sprengt í sundur í
einu lagi með 1200 lestum af
sprengiefni. En hér taldist mönn-
um svo til, að eigi dygði minna
en 5200 lestir af sprengiefni.
Það jók vandkvæðin, að spreng-
ing þessi varð að eiga sér stað inn-
an tuttugu kílómetra frá borginni,
auk þess sem jarðlögum er svo
háttáð á þessum slóðum, að jarð-
hræringar valda þar oft miklum
usla. Hætta gat verið á, áð ísjár-
verðar jarðhræringar leiddu af
sprengingunni og skriðuföll og
leirflóð fylgdu á eftir. Þó varð
niðurstaða vísindamannanna sú, að
hættandi væri á sprenginguna.
Öllum undirbúningi var lokið
síðla í októbermánuði 1966. Byrj-
áð var á tveim minniháttar spreng-
ingum, og voru fjögur hundruð
lestir af sprengiefni notaðar við
hvora þeirra. Þetta var gert til
þess, að meginsprengingunni yrði
við komið. Hún var svo fram-
kvæmd klukkan fimm 21. októ>ber.
f henni steyptust níutíu millijónir
teningsmetra af igraníti úr fjalls-
hlíðinni niður í gljúfrið, og við
það myndaðist þar urðar'hryggur.
sem var tólf hundrað feta breiður
og f jöigur hundruð feta langur.
Ógurleguir mökkur reis í nokk-
urra kílómehra hæð, þegar fjallið
tættist sundur og hamrar þess
hirópuðu í gljúfrið, og jarðskjálfta-
mælar viða um 'heim sýndu líkt
og dálitlar jarðhræringar hefðu
orðið í Kazakstan. í grennd við
staðinn fundust snöggir kippir, en
þó ekki svo harðir, að neinar
skemmdir yrðu á mannvirkjum í
Alma Ata eða þar í grennd. Ógur-
legar drunur heyrðust í nágrenn-
inu, en þó bárust þær ekki lengra
en svo, að margir borgarbúar átt-
uðu sig ekki á því, að sprenging-
in var um garð gengin fyrr en
þeim var sagt það. Fólk hafði al-
mennt búizt við miklu meiri fyr-
irgangi. En lengi á eftir hvíldi ryk
mökkur yfir fjallinu, og grjótið
var enn heitt, er verkfræðingar
komu á vettvang til þess að skoða
árangur verka sinna.
Talið er, að grjótdyngja sú, sem
þarna myndaðist í glijúfrið, muni
beina öllum leirflóðum frá Alma
Aita næstu öld. Hættunni, sem yf-
ir iborginni hefur vofað, er bægt
frá næstu hundrað árin. En að
hundrað árum liðnum er talið ein-
sýnt, að menn hafi á valdi síru
mikilfenglegri aðferðir til mann-
virkjagerðar af þessu tagi, en nú.
Þeir, sem stórhuga eru, tala um
það fullum fetum, hvernig menn-
irnir muni þá breyta landslagi að
vild sinni: Kollvarpa fjöllum og
hlaða upp önnur ný að geðþótta,
gera eyjar í hafi úti og mynda
landbrýr, jafnvel heimsálfa á milli.
Vafalaust koma þeir tímar, að
ráðizt verður í margt, sem nú þyk-
ir mannlegri getu ofvaxið. En ein-
hvern veginn hrýs venjulegum
mönnum hugur við því, þegar
þannig verður farið að endurskapa
þennan gamla hnött, sem við höf-
um svo lengi bjargazt við eins og
hann er, þrátt fyrir alla galla hans.
Þó að mikið kunni að vinnast, er
nokkurn veginn jafnvíst, að eitt-
hvað glatast líka. Hæpið er til dæm
is, að menn sjái fyrir allar .afleið-
ingarnar, þegar farið verður að
fitla við hafstraumana.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ ,
83