Tíminn Sunnudagsblað - 01.03.1970, Blaðsíða 9

að einstaklingur, sem er á ávana-
stiigi var'ðandi notbun einhvers
lyfs, er beitair settur en sá, sem
er haldinn fíkn í ilytfið. Hinn fyrr-
nefndi er þa-nnig hæfari, ef lað lík-
um lætur, til þess að gegna skyld-
um sínum í þjóðfélaginu en sá
síðarnefndi.
— Hvaða áhrif hefur stöðug
notkun þessara lyfja á líkamann?
— Þessu er vandsvarað, enda
ekki ne-ma að -nokkru ieyti þekkt.
Sum þessara lyfja hafa áberandi
sljóvgandi verkun, en önnur hafa
aftu-r á móti verulega örvandi verk
un. Það, sem einkennir þessi lyf
öðru fremur, er verkun þeirra á
miðtaugakerfið, er leiðir til þess
breytta meðvitundarástands, er
nefnist „rús“ og kalla mætti vímu
á ísle-nzku. Einnig er einkennandi
fyrir mörg þessara lyfjia, að gegn
verkun þeirra myndast þol (þ.e.a.
-s. áhrif gefins skammfs min-nka),
þegar þau eru tekin til lengdar.
Um mörg þessara lyfja gildir enn
fremur, að svokölluð fráhvarfsein-
kenni koma fram, þegar gjöf
þeirra er hætt eftir langvarandi
notkun. Fráhvarfseinkenni þessi
eru venjulega öfug við þau áhrif,
sem firam koma eftir gjöf -lyfjanna
sjálfra.
— Geta lyf þessi valdið
skemmd á iíffærum?
— Já, í suroum tilvikum. Ann-
ars er athyglisvert, að menn -geta
tekið sum þessara lyfja jafnvel
áratugum saman, án þess að sýna
megi fram á skemmdir að marki
í líffærum með þeim aðferðum,
sem tiltækar eru.
— Geta þessi lyf verið hættuleg
þeim, sem eru sjúkir (hvítblæði,
blóðtappi og fleira)?
— Þessu má yfirleitt svara ját-
andi.
— Getur ávana- og fíknilyfja-
neyzla valdið geðbilun?
— Já, í vissum tllvikum. Þann-
ig er igeðbilun þekkt 1 sambandi við
langvarandi notkun á alkóhóli, bar
bítúrsýrusamböndu'm og amfeta-
imíni og skyldum lyfjum.
— Hversu lengi getur maður,
sem neytir ávana- og fíknilyfja að
staðaldri, haidið starfi sínu eða
stöðu sinni?
— Þessu er ákaflega vandsvar-
að. Hér hemur til álita, hve mik-
ið magn menn taka daglega af
lyfjum, þ.e.a.s. hvort þeir eru á
ávanastigi eða eru orðnir fí'knir í
lyfin. Enn frernur skiptir máli,
ilivernig störfum mainna er háttað,
Nautn fíknilyf ja er almenningsböl í Au sturiöndum, bæöi hinum nálægari og
fjarlægari, Hér sjáum viö sfinxinn, semum árþúsund hefur staraö blindum aug
um yflr auðnir Egyptalands, er foröum var heimkynni auös og valds. Sú var
tíðin, að Arabar voru í fararbroddi og meöal hinna menntuðustu þjóða. Hvaða
þátt hefur eiturlyfjaneyzla átt í því, að þeir bera ekki lengur sitt barr?

svo og gáfnafar. Ef um er að ræða
menn, sem -geg-na þannig störfum,
að þeir þurfa ekki að stunda reglu
bundna vinn-u (t.d frá klukkan 9
til 17 dag hvern), geta þeir oft
haldið starfi sínu eða stöðu lengi.
Dæmi þessa eru mörg fyrir aug-
um ok-kar, sérstaklega að þvi, er
tekur til drykkjumanna og -manna,
er taka amfetamín og skyld lyf.
Hitt er svo annað mál, að langvar-
andi neyzla ávana- og fíknílyfja er
áð jafnaði sá dragbítur andlegu og
lfkamlegu atgervi manna að jafna
má við langvinnan sjúkdóm.
— Eru þrír mánuðir nægur
tími til að lækna ávana- og fíkni-
lyfjaneytendur?
— Nei, því fer fjarri. f rnörg-
um tilvikum er neyzlu slíkra lyfja
að jafna við langvinna sjúkdóma,
eins og áður segir. Lækning er því
oft erfið og tímafrek. Þá er það
fremur regla en undantekning, að
menn hneigist til að nota slík lyf
á nýjan leik, enda þótt tekizt hafí
að venja þá af þeim um hrið.
— Eru ekki vanalyf aðeins af-
greidd gegn lyfseðli?
— Jú, nærri umdantekningar-
lausit -er það svo.
— Er það tryggt, að vanalyf
gangi ekki til annarra cn þeirra,
sem þau eiga að fá.
— Ef slík-um lyfjum er ávísað
með lyfseðli, er svo til ætlazí, að
sá, sem lyfseðillinn er stílaður á,
fái lyfið og ekki aðrir. Við af-
greiðslu í lyfjabúðum gilda sór-
stakar regl-ur þessu til try-ggin-gar.
Því miður van-tar enn samsvara-ndi
reglur varðandi afhendinigu slíkra
lyfja í lyfjagerðum. Fleira er og
enn ábótavant á þessu sviði.
— Hvaða munur er á drykkju-
sjúklingi og ávana- og fíknilyfja-
neytanda?
— Alkóhól er eitt ávana- og
fíknilyfja eða efna, ef men-n vilja
heldur líta svo á.
— Hvort álítið þér meira þjóðfé-
lagsböl, drykkjusjúklinga eða
ávana- og fíknilyfjaneytendur?
— Alkóhól er ávana- og fíkni-
lyf eða efni, eins og áðu-r segir.
Alkóhól hefur þó þá sérstöðu í
menningarhverfi okkar, að það er
viðu'rkennd-ur vímugjafi, er me-nn
mega afla sér og -neyta óátalið, ef
vissum reglum er fylgt .Af þessum
sökum er alkóhól eðlilega miklu
meira notað, og misnotað, hér á
landi og í nágrannalöndunum en
nokkurt annað lyf eða efni, sem
valdið getur ávana eða fík-n. Alkó-
hólneyzla er því hér sem víða
annar-s staðar allmikið þjóðfélags-
legt vandamál. Þannig má telja í
hundruðum þá nienin, sem hér á
landi hafa lent á útigangi éða á
annan hátt orðið utan -garðs í þjóð-
félaginu vegna alkóhólsneyzlu.
★
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ