Tíminn Sunnudagsblað - 01.03.1970, Blaðsíða 20

rnorð. Hafnarverkamenn í Bissau
gerðu verkfall að undirlagi þjóð-
frelsishreyfingarinnar, og vopnað
lögreglulið réðst á þá og felldi
fimmtíu þeirra. Tæpum þrem vik-
um síðar, 19. september, tóku for-
ingjar þjóðfrelsishreyfingarinn-
ar 'þá ákvörðun að skírskota til
alþýðu manna í sveitaþorpum
landsins og undirbúa uppreisn.
Þessi misseri höfðu Portúgalar
ekki nema þúsund manna her í
Guíneu. Það hafði nokkurn aðdrag
anda, að þjóðfrelsishreyfingunni
tækist að vinna áformum Sínum
fylgi í sveitunum. Til vopnavið-
skipta kom fyrst í janúarmánuði
1963. í febrúarmánuði 1964 hélt
þj óðfrelsishreyfingin fyrsta lands
þing sitt, og þar varð ofan á að
heyja skæruher.naði með liðsveit-
um, sem auðveldlega mætti
fivtja staða á milli eftir þörfum.
Þetta gafst vel. Árið 1965 hafði
þjóðfrelsishreyfingin náð sem
næst hálfu landinu á sitt 'vald. Þá
byrjaði hún að koma á stofn skól-
um, sjúkrahúsum og almannuverzl
unum á yfirráðasvæði sínu. Þá var
einnig farið að kjósa þorpsráð. 28.
febrúar 1968 réðust sveitir úr þjóð
frelsishernum á flugvöllinn i
Bissau, sterkasta vígi Portúgala. í
fyrra voru alþýðudómstólar stofn-
aðir í öllum stærri bæjum og þorp
um.
Hvernig er svo umhorfs i sveita-
þorpunum, þar sem þjóðfrelsis-
lierinn ræður lofum og lögum?
Við skulum fylgja gestum frá fjar-
lægu landi á þessar slóðir. Þeim
segist svo frá:
Móðir með barn sitt á bakinu.
Við sátum á mjóum trébekkjum
í rjóðri í skóginum. Aðrir lögðust
á sefrenninga, sem þeir höfðu
breitt á jörðina. Meðal okkar voru
fáeinir skæruliðar úr þjóðfrelsis-
hreyfingunni, klæddir grænum og
gráum einkennisbúningum. Loks
var þarna margt karla og kvenna
úr þorpinu, einkennisbúinn stjórn-
málafulltrúi byggðarlagsins og
tveir túlkar, Arájó og Barí.
Við höfðum verið í þorpinu í
nær viku, og þetta var síðasti dag-
urinn. Við ræddum um, hvað við
ættum að kalla þorpið í frásögum
okkar, því að ekki mátti nefna
hið rétta nafn þess. Portúgalar
gátu auðveldlega komizt yfir blaða
greinar um ferð okkar, og þá gat
sú hætta vofað yfir, að þeir hefndu
sín á þorpsbúum með loftárásum.
Bóndi einn í hópnum, formaður
þorpsráðsins, stakk upp á nafninu:
Gísata. Svo hét einu sinni þorp,
sem nú var ekkj lengur til. Og
Gísala nefnum við staðinn.
Gísala er í syðri hluta landsins,
ekki langt frá ströndinni. í þorp-
inu eru tuttugu og fimrn fjölskyld-
ur, fuilorðið fólk alls um Ivö
hundruð og fimmtíu .Það var með-
al þeirra byggðarlaga, þar sem
þjóðfrelsisbreyfingin náði hvað
fyrst yfirráðum. Kofar þorpsbúa
standa í dreifðum hvirfingum, og
er sums staðar allt að kílómetri á
milli hvirfinganna. Allar eru þess-
air kofaþyrpingar á rnörkum brís-
grjónaakra og skóigar.
Við vorum fjóra daga í þorpið.
Oftast vorum við á ferli um næt-
ur, því að hættulegt er að vera á
ferð um hrisgrjónahéruðin að degi
til. Plugvélar Portúgala geta flog-
ið yfir, áður en ráðrúm veitist til
þess að fela sig. Klukkustundum
saman höfðum við þrætt sleipa
Ieirgarðana á milli akurreinanna
eða vaðið volgt uppistöðuvatnið,
sem tók okknr í hnésbætur. Oft
gekk hermaður með olíulukt í
hendi á undan okkur, en sjálfir
vorum við með vasaljós. En þar eð
tungl var Mlt þessar októbernæt-
ur, nægði tunglsljósið okkur. þeg-
ar himinn var heiður.
Um daga lágum við fyrir í skóg-
arrjóðri og hvildumst, annaðhvort
í námunda við eitthvert þorpið eða
í stöðvum skæruliða. Oft og iðu-
lega mátti gerla heyra, að ófriður
geisaði. Plugvélar og þyrlu- bar
yfir, og sumar nætur heyrðum við
í fjarska vélbyssuskothríð, er
skæruliðasveitir réðust á stöðvar
Portúgala eða skuf u á flugvélar.
í Gísala búa einvörðungu bænd-
Húsaþyrping í Gisalaþorpi á mörkum skógar og akra.
164
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ