Tíminn Sunnudagsblað - 01.03.1970, Blaðsíða 22

úti við sjóndeildarhringinn, og svo
heyrðust drunur í fjarsíca. Þetta
var samt ekki skothríð, heldur
: þrumur og eldingar.
Eftir Mukkustundargöngu mætt
um við allt i einu hermönnum. Við
stóðum frammi fyrir Úmarú, fyr-
irliða eins af þrem herflokkum
þjóðfrelsishreyfingaTÍnnar, er
höfðust við í héraðinu. Hann skipti
við okkur orðum i svo sem eina
mínútu, faðmaði okkur að sér í
kveðjuskyni. Fram hjá þrammaði
tvöföld röð manna með þungar
byrðar vopna á höfði sér. Úti í
myrkrinu heyrðum við til tveggja
annarra herflokka. Þarna voru á
að gizka hundrað og fimmtíu
menn á leið vestur á bóginn.
Nokkrum dögum seinna var okk-
ur sagt í höfuðstöðvum þjóðfrels-
ishersins á suðurvígstöðvunum, að
þessar sveitir hefðu skotið á hinn
gamla höfuðstað landsins, Bólama,
sem er á eyju, skammt undan
ströndinni. Bændaher þjóðfrelsis-
breyfingarinnar er sífellt á ferli
og ber þar iðulega niður, er sízt
er við árás eða strandhöggi búizt.
En óvinirnir? Þeir, sem aka
bensínhlaupssprengjunum um
flugvöllinn í Bissau — þeir, sem
þrengja sér saman í hermanna-
skálunum portúgölsku, þegar skot
in úr sprengjuvörpum og vélbyss-
um skæruliðanna dynja á þeim —
hverjir eru þeir, og hvað hugsa
þeir?
f grannlandinu, lýðveldinu Guí-
neu, hittum við einn þeirra, Fern-
andó Machadó. Hann hafði gegnt
herþjónustu í einn mánuð, þegar
hann strauk. Það var 30. júni í
fyrra. Hann hafði fengið vinnu í
birgðaskemmum þjóðfrelsihreyf-
ingarinnar í Conacry — og vildi
helzt fá að halda henni.
Þetta var tuttugu og tveggja ára
gamall piltur, glaðlegur í viðmóti.
Heimahagar hans eru Azóreyjar,
þar . sem Bandaríkjamenn hafa
eina mestu herstöð sína hérna
megin Atlantshafsins. Hann var af
bændum kominn, og hann hafði
verið þrjú ár i skóla og síðan
stundað vinnu í mjólkurbúi. „Við
kærum okkur ekkert um stríðið,
ég og mitt fólk“ .sagði hann. „Við
; vorum sex hundruð á herflutn-
ineaskipinu, og ekki nema einn i'
öllum hópnum, sem fór þetta af
. frjálsum vilja A.nnar piltur hafði
kevpt hann til þess að leysa sig
af hólmi og borgað fyrir það eina
kú og átján þúsund eskúdos".
166
MENGUN
VATNA
Framhald af 162. síðu.
stig, hækkað eða lækkað, getur
beinlínis verkað eins og eitrun.
Fjölmörgum mismunandi verk-
smiðju- og iðnrekstri fylgir meng-
unarhætta. Þá er ekki heldur unnt
að dyljast þess, að notkun ýmissa
eiturefna í sambandi við búskap
og ræktun fylgir viss mengunar-
hætta.
5. Mengun, sem er hættuleg af
heilsufarsástæðum.
Sumir sjúkdómar geta borizt
með vatni. Neyti menn vatns með
slíkum sýklum eða veirum, sýkj-
ast þeir, og getur það við vissar
aðstæður valdið sjúkdómsfaraldri.
Skólp frá mannabústöðum er al-
gengasta orsök slíkrar mengunar.
Meðferð á menguðu vatni.
Algengustu orsakir mengunar
hafa nú verið raktar i situttu máli.
Skólp frá mannabyggð verður að
teljast algengasti mengunarvaldur-
inn. Með auknum lífsþægindum
eykst dagleg notkun vatns mjög,
og manninum fylgir því æ meira
skólp. En því miður hefur minni
áherzla verið ’ögð á að losna við
allt þetta skólp á viðunandi hátt.
Vatnið er hér notað sem flutn-
ingatæki alls konar úrgangsefna,
sem fólk vill losna við á hreinleg-
an og auöveldan hátt. Þannig er
hreinlæti fullnægt „innan dyra“,
en ef skólpinu er ekki komið fyrir
á forsvaranlegan hátt, getur „hrein
lætinu“ utan dyra orðið mjög
ábótavant. Það er ekki nóg að
hugsa um þægindi og hreinlæti í
híbýlum sínum, ef menn spilla
síðan umhverfi sínu og gera það
óheilsusamlegt. Þær kröfur verður
því að gera, að þ'inr.ig sé farið með
skólpið, er það er leitt burtu, að
óþægindin af því verði svo litil
sem mögulegt er.
Hreinsun á skólpi getur farið
fram á marga vegu. „Hreinsun",
er að vísu ekki bókstaflega rétta
f “,>l,r ■■
Lausn
6. krossgátu
orðið, þar sem vatn er nær aldrei
„fullhreinsað“. En aHt miðar þó
að því að minnka maign mengun-
arvaldanna.
Hér verða nefndar helztu að-
ferðir til hreinsunar á skólpi:
1. Forhreinsun, síun.
2. Líffræðileg hreinsun, rotnun.
3. Hreinsun næringarefna úr
vatninu.
Frárennslisvatn frá verksmiðj-
um og iðnaði er mjög misjafnt og
fellur ekki alit í einn flokk^.Verð-
ur því að haga hreinsun á því á
mismunandi hátt.
Það er rangt, er margir álíta, að
skólp frá mannabyggð sé höfuð-
vandamálið. Úrgangsefni frá iðn-
aði eru mjög víða það, sem lang
erfiðast er viðfangs, enda eru þau
oft mest að magni.
Ekki er rúm til þess að ræða
nánar um þetta, svo flókið mál,
sem það yrði.
Mengun vatns er fjölþætt vanda-
mál. Þar koma margir þættir til,
bæði mismunandi orsakir mengun-
ar og mismunandi kröfur til vatns-
ins. Vanalega eykst kostnaður við
breinsun jafnt og þétt eftir því,
sem meira er hreinsað úr vatninu.
Hreinsunin verður þvi að ákvarð-
ast með tilliti til þess, hvað vatns-
fallið, sem leiða á úrgangsefni, get-
ur þolað.
Ef halda á vatnsföllum viðun-
andi hreinum, getur það kost-
að verulegar aðgerðir. Þann kostn-
að verða sveitarfélögin og einstök
fyrirtæki að greiða. Það borgar
sig, ef á allt er litið. Hitt kemur
fram á ótal mörgum sviðum, og
þeir verða margir, er fyrir Skakka-
föllum verða, ef vatnsföllum er
spillt og þau jafnvel germenguð.
-*ij
KYEtiV B X fi
X A fQK KfiI *
i D U B K
5 fi M£ 1 H A 1
T l fi 'OftrÖ
K n ftST 'A J>
au STtíR l N N .AGAR
ÍRTUtíA ÍUS INU
I 3> A & KRUHrtA NUM
H. A K.AB 'fiT ’fi fi U M i
fftlíWfi AHN A* H
_ X fi.Ufi ‘o H
fi'O Jt fi ttfitiun A V £
ap fi ti a s t. » r
ÍAU K'OT fi% P AVT
i Pt, í t* A T 'AfiUKi
«» tíirtifi efupu
ÆK S l 1 W f ífíQ Jkb
T t T A H n0»D T D
A KU liui g t X u
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ