Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 6

\ ára, var ég titiirv ®rt þrár eins og
sauökindurnar og eftir langan og
strangan eltingaleik kornst ég fyr-
ir ærnar í djúpa giii þar hátt uppi
i fjallinu. Tók ég þá allt í einu
eftir því, að veður var að gerast
válynt. Dimmur sorti var að fær-
ast yfir loftið úr vestri, fjöUin
nötruðu af óskiljanlegum skothvell
um og skærum leiftrum brá öðru
■ hvoru fyrir vfir fjöllunum í suð-
vestri. í fyrstu duttu mér rjúpna-
skyttur í hug og ég taldi þetta
nokkurn veginm eðlilegt, en svo
; tók ég eftir því að dimmt él var
j allt í einu skollið yfir og úrkom-
an úr loftinu var hvorki snjór eða
j regn, heldur einhver fínmulinn,
• svartur salii. Jörðin virtist sveipuð
, óvenjulegum lit og ærnar voru
| hættar að gefa sig að beitinni.
Ég hraðaði mér heim með ær-
hópinn, hýsti ærnar í skyndi og
hentist svo heim í bæ og sagði
1 þar frá liinum dularfullu náttúru
j hamförum, sem mér stóð dulinn
, ótti af. Var ég þar eitthvað frædd-
, ur um HeMu'gos og Skaftárelda
! og allar þær ógnir, sem fóru í
j kjölfar þeirra. Hresstist ég víst lít-
j ið við þau tíðindi og hugur minn
í var í uppnámi. Einhverja næstu
’ daga bárust svo fregnir utan aí
| Breiðdalsvík um Kötlugosið.
Nú kom brátt á daginn að fieiri
' geigvænlegir atburðir voru i að-
sigi. Óþekkt landfarsótt var kom-
in upp í Reykjavík og fólk var
1 sagt deyja þar í hrönnum. Var
, veiki þessi talin upp runnin suður
i í Evrópu og kölluð „spánska
; veikin“. Enn á ný fýlltist ég duld-
«m ótta, einkum er mér voru sagð-
ar hrollvekjandi sögur um „Stóru
j bólu“ og „Svarta dauða“.
Fólk kom sér saman um að forð-
í ast allar samgöngur og samneyti
! við utansveitarmenn. Mest óttuð-
, ust menn smithættu frá Austfjörð-
; um vegna skipakoma þangað. Ég
minnist þess að einhverja þessa
daga komu gestir, tveir bræður
sunnan af Strönd, og ætluðu til
j fundar við systur sína, sem heima
átti á einhverjum bæ nærri Reyn-
i dalsskarði, en þaðan var stutt leið
, til Fáskrúðsf jarðar og grunur lék
; é samgöngum þar á mili.
Nú var mönnum tjáð, að þeir
! myndu mega fara óhindraði á
! ákvörðunarstað, en vísast væri að
{ þeÍT fengju ekki að fara til baka
i aftur. Þeir sneru því aftux á Rand-
versstöðum.
’ 1. desember þetta ár varð ís-
land fB'Uyalda ríki. Ekki minnist
I
582
ég þess, að ég heyrði á þann at-
burð minnzt á Randversstöðum og
tel fráleitt að það hefði gufað upp
úr minni mínu, ef ég hefði heyrt
um það talað. Fréttablöð koinu
engin að Randversstóðum og land-
símastöð var úti á Breiðdalsvík.
Auk þess held ég að þjóðmáía-
áhugi hafi verið víðs fjarri Rand-
versstaðabændum. Mér ei næst að
halda að þeir hafi talið að Hannes
Hafstein væri énnþá ráðlierra. Og
hvað ætli þeir hafi látið sig nokkru
varða, hvort ísland hélt áfram að
vera óaðskiljanlegur hluti Dana-
veldis, ef þeir fengju sæmilegt
verð fyrir ullina sína og kjötið?
Hvort aðrir Rreiðdælingar hafa
verið sama sinnis, veit ég ekki og
mun ekki hafa skynjað slíkt sök-
um æsku. En einhvern tima í des-
embermánuði minnist ég að hafa
heyrt þau gleðitíðindi, að heims-
styrjöldinni væri lokið og íógnuðu
því al'lir af heilum hug.
Vetrarhörkur.
Vetrarhörkur voru miklar í
Breiðdal þegar kom fram yfir ára-
mót og miklum snjó hlóð þar nið-
ur- Þótt hey væru allmikil á Rand-
versstöðum, varð að halda fé þar
til beitar og var yfir því staðið í
Randversstaðablá flesta daga. Var
það mikið verk og erilsamt, því
að viða leyndust vakir á tjörnum
og lækjum, sem hættu gátu vald-
ið. Margir áttu á sömu mið að
sækja til að nota beitina og urðu
stundum út af þessu einhverjar
nábúaglettur, sem uxu viðkomandi
bændum í augum í bili, en munu
vart hafa staðið mjög djúpum rót-
um,. Þó minnist ég þess að Guðni
bóndi kom eitt sinn heim á miðj-
um degi úr yfirstöðu og sagði sín-
ar farire kki sléttar. Hafði slegið
þar í brýnu milli hans og eins ná-
búa út af hagbeit í Blánni. Höfðu
út af þessu hlotizt handalögmál,
sem enduðu með ósigri Guðna.
Taldi hann sig allan meiddan og
marinn, en er hann hafði hresst
•sig á vænum sopa af hoffmanns-
dropum, tóku meiðslin að mildast
og brátt bar ný og alvarlegri
vandamál að höndum, sem jöfn-
uðu öl hjaðningavíg.
Hækkandi sól.
Sólarlaust er á Randversstöðum
einhvern tíma vetrar, því aö há
fjöll byrgja sólarsýn í suðri og
suðvestri á meðan sólargangur er
stuttur. Ekki man ég nú að segja
liá því, hvenær sól hverfur þar
að hausti, eða hvenær vetrar hún
sést þar aftur heima við bæ. En
vel man ég þrá mína eftir sólnni
og margan sprettinn var ég búinn
að hlaupa niður á grundirnar fram
af bænum á móti sólinni, sem með
hverjum degi lagði undir sig örfá
fet til viðbótar af undirlendi dals-
ins. Loks var hún komin neðst í
túnjaðarinn, svo smá mjakaðist
hún heim túnið og einn morgun-
inn teygðu fyrstu geisiar hennar
sig upp á baðstofugluggann.
Þann dag bakaði mamma mín
lummur með kaffinu, ófeigur kom
í heimsókn og sagði okkur margar
og skemmtilegar sögur um skóla-
lífið á Möðruvöllum og ég hentist
eitthvað út um grundir til að
fagna góða veðrinu. En uppi á
neðsta hjallanum sat hópur af
drifhvítum rjúpum. Nú var norð-
angarðurinn greinilega á undan-
haldi fyrir mildari veðráttu, en
sunnanátt og þíða í nánd. Og
rjúpurnar voru að verða svo spak-
ar, að ég gat næstum gengið að
þeim og tekið þær með berum
höndum.
Með stírur í augum.
Það byrjaði að leka af þökun-
um og brátt var komin belhrign-
ing með hamförum og sunnan-
stormi. Jörðin fylltist af krapaelg,
svo illfært var að komast í fjár-
húsin, sem stóðu vestur við vestari
lækinn og lækirnir í fjallinu voru
að verða að skaðræðisfljótum.
Fólkið á Randversstöðum las
„Þúsund og eina nótt“ á vökunni
o-g lifði sig inn í austurlenzku
æfintýrin. Svo fór það að sofa i
sælli kyrrð hins íslenzka vetrar.
Um kl 2—3 um nóttina vaknaði
fólk í húsi Guðna við hundgá i’g
hávaða. Hvað var að gerast?
Guðni fór út i gluggann og að-
gætti hverju það sætti að tikin
Snotra hamaðist og gelti, rétt eins
og óvinaher sækti að bænum úr
öllum áttum. Það var víst ekki
um að villast að eitthvað var á
seyði. Úti á hlaðinu kvað við hátt
kindarjarm, en þar var ekki von
á neinum skepnum um þetta leyti
sólarhrings. Guðni klæddist, fór
út og skygndist um. Kom hann
skjótt inn aftur og sagði þau tíð-
indi, að snjóflóð væri fallið á nokk
urn hluta af bæjarþorpinu, fjós og
ærhúskofi Ófeigs lægi í rúst, en
eitthvað af ánum 'hefði komizt út
úr tóftinni. Lítið annað var þá í
bili vitað um, hvað gerzt hafði,
vegna veðurofsa og náttmyrkurs.
T I M I N N — SUNNURAGSBl.Af)