Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 10

[ Kanada eru nú talsvert innan við
i eina milljón.
Svipaða sögu og þaðan af verri
er að segja af öllum Indíánaþjóð-
. flokkum í hinum syðri lömdum álf-
| unnar, og nýlega hefur uppvíst
orðið, að sums staðar 1 Suður-
; Ameríku eru herfarir gerðar og
! liði haldið úti til þess a myrða
| heila ættbál'ka, svo að auðfélög
geti slegið eign sinni á land þeirra,
■ og framkvæmdin í höndum þeirra,
■' sem í orði kveðnu eiga að vernda
: Indíánana. Er það allt svo ófögur
saga, að blöskranlegt er, og flökr-
i ar fóTki þó ekki orðið við ölu eins
i og styrjöldin í Víetnam og reorðin
'i þar sanna bezt.
Mannlífið -k svæðum Indíána
. i Bandaríkjunum og Kanada er
j ekki fagurt. Drykkjuskapur, sjúk-
I dómar og sinnuleysi er víðast hlut-
! skipti þeirra og fátækt átakanleg.
' Þó er í seinni tíð farið að bera
I á því, að þeir vilji ekki sætta sig
! við allt. Uppreisnarhugur er far-
i inn að segja til sín í Bandaríkjun-
um, og til mótmælaaðgerða eru
þeir farnir að grípa. „Guð er rauð-
586
ur“, er eitt kjörorð þeirra Indíána,
sem finnst beir hafi til l'tils þreyð
þorrann og góuna möglunarlaust.
Á víkinni úti fyrir San Pransiskó
er hið alkunna Alacatraz-fangelsi á
lítilli eyju. Þetta fangelsi var hætt
að nota fyrir alllöngu, því að það
þótti æði miðaldalegt, og hefur
síðan ekki verið um það hirt. Þar
má nú sjá Tefrað geysistórum stöf-
um: „Heldur rauður en dauður“.
Á öðrum stað stendur: „Eign Indl-
ána. Hafið yður burtu héðan“.
Sá atburður gerðist sem sé
sunnudaginn 9. nóvember í fyrra-
haust, að fjórir ungir Indíánar
reru út í eyna og settust þar. Að
eins einn maður var þar fyrir,
John Hart, umboðsmaður stjóm
arvaldanna. Hann mótmælti innrás
fjórmenninganna, en þeiir skeyttu
orðum hans engu. Þeir fóru með
svefnpoka sína og annan farangur
inn í fangelsið og bjuggust þar um
í tveim 'klefum. Síðan gerðu þeir
hvíta pabba og fjölskyldu hans
þau orð, að Alacatrazey væri eign
Indíána, en svo að öllu réttlæti
væri fullnægt, skyldu þeir borga
hana með glerperlum og rauðum
borðum, alls tuttugu og fjögurra
dala virði. En það var verðið, sem
hvítir menn borguðu Indíánum
fyrir Manhattaney, þar sem New
Yorkborg er nú, fyrir þrjú hundr
uð árum. Það fylgdi með þessari
orðsendingu, >að hvítir menn hlýtu
að telja Alacatrazey sérlega vel
fallna til þess að koma í hlut
Indíána. Hún væri afskekkt, þar
væri ©kki deigan dropa vatns að
fá, þar væri ekkert sjúkrahús, eng
inn skól, ekkert land ræktanlegt
og' aldrei hefðu aðrir á henni búið
en fangar og misendismenn, sem
ekki voru sjál'fráðir gerða sinna.
Stjórnarvöldunum gazt þó ekki
alls kostar að hátterni og
röksemdafærslu þessara ungu
Indíána. Fáum dögum síðar kom
sveit úr bandaríska sjóhernum og
flutti piltana nauðuga brott úr
eynni. En sagan var ekki öll. Við
aftureldingu hinn 20. dag nóvem
bermánaðar stigu áttatíu Indíánar
á land í Alacatrazey, og fleiri
kornu no'kkru síðar. Sjóherinn sló
hring um eyna, en létti þó um
sátrinni eftir fáa daga, því að þess
ar aðgerðir höfðu leitt til þess, að
þeim Indíánum stórfjölgaði, er
reyndu að komast út í eyna.
Nú eru níu mánuðir síðan þetta
gerðist, og enn hafast við á eynni
um sex hundruð Indíánar af mörg
um ættbálkum — fcarlar, konur
og börn. Elzti Indíáninn í þessum-
hópi er sextuguT, hinn yngsti
tæpra tveggja ára. Umboðsmaður
stjórnarvaldanna, John Hart. gafst
upp á sambúðinni í febrúarmánuði
í fyrravetur, og þá fluttust Indíán
arnir úr fangaklefunum í íbúðar
hús umboðsmannsins og fangavarð
anna, sem þar voru fyrrum.
Síðan hafa stjórnarvöldin lítið
aðhafzt, er fréttnæmt þykir. For
ingjar Indíánanna hafa aftur á
móti gert beyrinkunnan þann
ásetning sinn að stofna á eynni
Qnenningarmiðstöð Indíánaþjóð-
flok'ka. Indíánarnir segjast eiga
gamla menningu, sem tími sé
kominn til að endurvekja, og þar
geta þeir vitnað til margra bóka,
sem menntamenn og vísindamenn
hafa skrifað á seinustu árum um
fornmenningu Indíána í Bandaríkj
unum.
Hvað sem stjórnarvöld segja um
tiltæki Indíánanna, þá eru þeir
ófáir, sem hafa samúð með þeim,
einkum í hópi háskólamanna. Öðr
um lízt ekki á blikuna. í Banda
I t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
Þrerint úr hópi Indíánanna sem eflt hafa setu á Alacatrazey.