Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 8

15
Guðmundur Jósafatsson:
r
Islenzki torfveggur ■
inn á listahátíð
í Lesbók Morgunblaðsins 19.
júTí 1970 stóð þessi fyrirsögn:
„fslenzki torfbærinn á lista-
hátíð“. Greinina f heild s'kal ég
ekki ræða, aðeins gera dálitla
athugasemd við fáeinar setning-
ar í henni. bar segir:
„Það vakti athygli sýningar-
gesta í Háskólabíói, að á stétt-
inni utan dyra hafði verið hlað-
inn fallegur garður. vallgróinn,
og stóð hann þarna sem tákn
fyrir íslenzka torfbæinn. Þegar
betur var að gáð, sást, garð-
urinn var einmitt hlaðinn úr
klömbruhnaus". (f greininni
stóð „hafi“ Ég skil það sem
prentviTlu og tek mér bessa-
leyfi og leíðretti það.)
Hið sanna eT að þegar bet-
ur var að gáð, var veggurinn
ekki hlaðinn úr klömbruhnaus.
í veggnum var enginn klömbru-
hnaus: Klömbruhnaús eða
klambra (kvk og flt. klömbrur),
eins og hnausinn var oftast
nefndur meðai Húnven'nva og
f’.kagfirðinga. var ákveðin gerð
af hnaus, o.g «•<- vist, að enginn
slíkur var til í veggnum. Hún
var stungin f ákveðinni lengd
og gerð, sem miðuð var við
þykkt þess veggjar, er hlaða
skyldi. Algengustu lengdir henn
ar voru 3% fet og 4 fet. Var
fjögurra feta klambra miðuð
við sex feta vegg og skyldu þá
sporðar hennar skaraðir um
eitt fet. Það sá hver rrraður,
senr fylgdist með bvggingu
garðsins við Háskólabíó, að
þessu var ekki til að dreifa þar.
Garðurinn var byggður utan
um trégrind, og því ekki unnt
að koma slíkunr hnaus við þar.
Því er ekki að neita, að hægt
var á þennan hátt að byggja
þarna vegg úr „falskri
klömbru“, þ. e. klippa sporðinn
af henni og leggja hausinn
sporðlausan utan á grindina.
(Endar klömbrunnar höfðu
hvor sitt heiti. Hausinn sá end-
inn, sem út sneri í veggnum,
en sporður, sem inn sneri.) En
tiT þess, að við auganu horfði
veggur „hlaðinn úr kTömbru-
hnaus“, eins og segir í grein-
inni, þurfti að leggja hnausinn
rétt. En því var ekki til að
dreifa þar. Mikill meiri hluti
hnausanna var Tagður öfugt,
þeim var hvolft eins og um kvía
hnaus væri að ræða, í stað þess
að reisa þá eins og klömbrur.
Aðeins ellefu hnausar voru rétt
Tagðir sem í klömbruhleðslu
væri. Þetta er því furðulegra,
þegar þess er gætt, að við garð-
inn var allstórt spjald með
teikningu, þar sem rétt hlaðinn
veggur úr klömbru með falleg-
um, Iiggjandi streng blasti við
þeim, er virtu hann viðlits. Sú
mynd ætti að geymast, svo raun
sönn er hún og vel gerð. Það,
sem á hana vantar, eru hornin
á veggnum. Þau voru gerð af
sérstakri kunnáttu og smekk-
vísi úr hnausum, sem til þess
voru ætlaðir og nefndir voru
hornhnausar. Hefði það prýtt
myndina mjög og gert hana
enn sannari, ef sú hleðsla hefði
notið sín. En hún var ekki held-
ur tiltæk þeim, er vegginn
hlóðu við Háskólabíó, né þeim,
er hugsuðu um hann. Þar mun
ekki hafa hallazt á um kunn-
áttuna á því, sem þarna átti að
gerast.
Hvernig þessi garðspotti átti
að standa „þarna sem tákn fyr-
ir íslenzka torfbæinn" get ég
ég ek'ki skilið. Slíkur bæjar-
veggur mun aTdrej hafa verið
byggður á fslandi. Til svo gíf-
urlegrar veggjaglennu hefði
enginn hleðsTumaður stofnað i
ðndverðu. Veggir gátu ..kastað
sér“ eða „snarazt“ með aldrin-
um. En til þess var ekki stofn-
að á þennan hátt. Og túngarður
af þessari gerð efa ég rnjög. að
nokkru sinni hafi verið gerður
á fslandi.
ætíi enga aðra ættingja eða vini í
Reykjavík. sem hún gæti horfið
til. En hún neitaði því. Var henni
þá útveguð gisting í húsi Hjálp-
ræðishersins. Var henni þar veitt
góð aðhlynning og einum áfanga
þessarar þrautagðngu hennar þar
með lokið.
Sorgarfregn.
Að morgni hing 11. marz bar
gest að garði á Randversstöðum,
sem hafði sorgartiðindi að segja.
Sóktiwpresturi^n géra PútUT POT-
steinsson í Eydðtum hafði Tátizt t)á
um nóttine. Helínilið var i fláWffí
684
við hið svlplega fráfall prestsins
og var erindi gestsins, sem að
llandversstöðum kom, að fá móð-
ur mína til að dyelja á Eydölum
einhverja daga. Brá móðir mín
skjótt vlð og fór þangað og mun
hafa dvalizt þar í hálfan mánuð.
f bókinni „BreiðdæTu“, útsefinni
af dr. Stefáni Einarssyni, er frá
gndláti séra Péturs i Eydölum sagt
á þessa Ieið:
„Séra Pétur var mjög hellsirf/elll
maður, þjáðist af berklum í Tung-
UTO. Var hanu erlendis sér til
heHðuhótar 1607—1908 og um
tíma í heilsuhæHnu á Vífilsstöðum
árið 1911. Hann lézt af blóðspý’t-
ingi aðfaranótt 11. marz 1919.
Séra Pétur var ræðumaður góð-
ur og barnafræðari ágætur. Hann
var hið mesta góðmenni og máttl
ekkert aumt sjá, án þess að reyna
úr að bæta. Hann var skemmtilegá
kiminn og glaðvær og einkar vin*
sæll í söfnuði sínum. Varð hann
ölum harmdauði, er til hans
þekktu“.
Vorið 1919 var veru minnl og
foreldra minna í Breiðdal lokið og
viðburðarríkt ár þar liðið i aldanna
skaut.
T í M I N N — SUNNLDAGSBLAÐ