Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 11

rlkjunum eru um sjö hundruS þás
und Indíánar af þrjú hundruð ætt
bálkum, og víða hafa gerzt meðal
þeirra atburðir, sem svipar tl
Alacatrazævintýrisins. Það stingur
í stúf við auðmýkt þeirra og und-
irgefni um marga áratugi. En
menntamenn meðal Indíána segja,
að sú undirgefni hafi ekki komið
af góðu. Svo mikill fjöldi Indíána
hafi verið drepinn í herförum
þeim, sem farnar vöru á hendur
þeim á síðari hluta nítjándu aldar,
að ættbálfcar þeirra hafi áratugum
saman efcki haft neitt bolmagn til
þess að stinga við fótum.
Jónas A. Helgason:
Kalin tún
Þar sem áður
um íslands byggðir
.. *. -------------- - >
Koma þar til ’iðs
við knappa daga
válynd veðrátta
og veirusýki.
Herjar það ótíð
á allan gróður,
með frost og klaka
í fylgd trúrri.
Brenglast viðskipti
óónda og jarðar.
Fljóta um allt
falskir peningar.
Fornar dyggðir
til dyra ganga.
Heilbrigð skynsemi
skörðu býtir.
Drjúpa nú höfði
daprar sveitir.
Fækkar grænna
grasavali.
Gervimenning
með glópsku sinni
á atómöld
ögrar 4ffi.
skömmu við fréttamenn frá tíma
ritið Tirnie, að Indíánaheitið
mætti fara veg allrar veraldar.
Það stafaði frá aula, sem hélt, að
haim hefði villzt til Tndlands. Indí
áni á svæði, þar sem veiði í vötn
um hafði verið evðilögð með stíflu
getrð vegna rafvirkiunar, sagði
reiðilega, að fólk hans n.vti sÝip
aðs réttlætis og bimirnir i skógin
um.
Hagsfcýrslur segja ljóta sögu:
Meðalaldur Indíána er 44 ár, en
hvítra manna í Bandarífciunum 71
ár. Barnadauðinn er tvöfalt meiri
meðal Indiána. Fjörutfu af hverju
hundraði Indíána býr við atvinnu-
leysi, en ekki nema fjórir af hundr
aði hvítra rnanna. Lífsþægindin má
ráða af því, að algengt er,a ð Indí-
ánar eigi tveggja kílómetra göngu
að næsta vatnsbóli. Berklaveiki er
enn mjög skacður sjúkdómur með
al þeirra, þótt hæsur vandi ætti
að v>era að útrýma henni. ef heilsu-
Frwnhald á 598. si3u
Sannleikurinn mun þó sá, að
það er einfcum harðnandi baráttu
Svertingja í Bandaríkiunum, mót
mótmælagöngumar gegn stríð
inu í Víetnam og óróinn meðal
þeirra, sem við kröppust fciör búa,
©r reist hefur þessa nýju öldu.
Það eru þessi og þvílík fordæmi
er vakið hafa Indíána til athafna,
er þeir létu sér ekki til hugar
koma fyrir nokkrum árum. Þeir
segja líka, að úr því Gyðingar eigi
fcröfu á ísrael, þá eigi þeir marg-
falt meiri heimtingu á viðblítandi
svigrúmi i Ameríku.
Ofan á þetta hefur svo bætzt
ótti margra Indíánaleiðtoga við
það, að ríkisstjórnin kunni þá og
þegar að grípa til ráðstafana, er
miða eiga að því að tvístra Indíán
um — gera þá að follgildum borg
umm eins og sagt er. Umboðs
menn stiórnarvaldanna hafa flutt
þann boðskap, að ófært sé að
halda Indíánum lengur aðgreind
um frá öðmm þjóðféragsbegnum:
Þeir verði að renna saman við
bandarísku þjóðina. Indíánasvæðiin
eru um fiögur hundruð, og innan
marka þeirra býr meira en helm-
ingur allra bandarískra Indíána.
Þó að kiörin séu þar víða bágbor-
in, vilia Indíánar með engu móti
sleppa þessum landsvæðum. Þeir
mega ekki til þess hugsa, að
hvergi verði lengur blettur, þar
sem þeir geta lifað lífi sínu í nánu
sambandi við náttúruna — jörð,
dýr, skógur, ár og vötn er sem
einn þáttur af þeim sjálfun. Þeir
krefjast þvert á móti aufcinna fram
laga til þess að færa út lönd sin
til nokkurra muna. Sem stendur fá
þeir fimm hundruð milljónir dala
árlega, og þetta fólk, sem einu
sinni átti hálfa heimsálfu, þyfcjist
ekki lengur hafa himin höndum
tekið, þó að það fái þær skaða-
bætur.
dimmgræn síbreiða
dreifðist um velli,
líta nú litverp
mót Ijósi sólar
eitri ausin
arðlaus tún.
Eiga nú vörn
( vök þröngri
matreiðslusnillingar
moldarinnar,
ánamaðkur
og ormar fleiri,
greyptir í helfjötur
gerviefna.
Grundvallarkrafa Indíána er sú,
að þeim verði gert kleift að Tifa
við svipuð kjör og hvítir menn
njóta til jafnaðar. En þeir vilta fá
að baga lífi sínu áfram með nokk
uð öðrum hætti og þeim eðlis
grónari. Þeir vilja ekki vera eins
konar fornminjar, sem gróðavæn
legt er að sýna ferðafólki. Þeir
vilja alls ekki kaupa það því verði
að láta drekkja sér í þjóðahafinu.
Allir Indíánar hafa haft banda
rískan borgararétt síðan 1924. En
þeir tedja sig eftir sem úður sér-
staka þjóð. Einn leiðtoga
þeirra komst svo að orði:
„Afsafcið, herrar mínir, þó
að ég segi það: Mín þjóð
hefur verið amerísk mörg þúsund
árum lengur en aðrir Ameríku
menn. Það ætti ekki að tala um
það, hvernig þið getið gert okkur
að Aimerífcumönnum, heldur hvern
ig við getum veitt ykfcur þá þjón-
ustu“.
Ungur Indíáni sagði fyrir
T f M I N N — SUNNUPA/=l----
587