Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 11

Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1970, Blaðsíða 11
rlkjunum eru um sjö hundruS þás und Indíánar af þrjú hundruð ætt bálkum, og víða hafa gerzt meðal þeirra atburðir, sem svipar tl Alacatrazævintýrisins. Það stingur í stúf við auðmýkt þeirra og und- irgefni um marga áratugi. En menntamenn meðal Indíána segja, að sú undirgefni hafi ekki komið af góðu. Svo mikill fjöldi Indíána hafi verið drepinn í herförum þeim, sem farnar vöru á hendur þeim á síðari hluta nítjándu aldar, að ættbálfcar þeirra hafi áratugum saman efcki haft neitt bolmagn til þess að stinga við fótum. Jónas A. Helgason: Kalin tún Þar sem áður um íslands byggðir .. *. -------------- - > Koma þar til ’iðs við knappa daga válynd veðrátta og veirusýki. Herjar það ótíð á allan gróður, með frost og klaka í fylgd trúrri. Brenglast viðskipti óónda og jarðar. Fljóta um allt falskir peningar. Fornar dyggðir til dyra ganga. Heilbrigð skynsemi skörðu býtir. Drjúpa nú höfði daprar sveitir. Fækkar grænna grasavali. Gervimenning með glópsku sinni á atómöld ögrar 4ffi. skömmu við fréttamenn frá tíma ritið Tirnie, að Indíánaheitið mætti fara veg allrar veraldar. Það stafaði frá aula, sem hélt, að haim hefði villzt til Tndlands. Indí áni á svæði, þar sem veiði í vötn um hafði verið evðilögð með stíflu getrð vegna rafvirkiunar, sagði reiðilega, að fólk hans n.vti sÝip aðs réttlætis og bimirnir i skógin um. Hagsfcýrslur segja ljóta sögu: Meðalaldur Indíána er 44 ár, en hvítra manna í Bandarífciunum 71 ár. Barnadauðinn er tvöfalt meiri meðal Indiána. Fjörutfu af hverju hundraði Indíána býr við atvinnu- leysi, en ekki nema fjórir af hundr aði hvítra rnanna. Lífsþægindin má ráða af því, að algengt er,a ð Indí- ánar eigi tveggja kílómetra göngu að næsta vatnsbóli. Berklaveiki er enn mjög skacður sjúkdómur með al þeirra, þótt hæsur vandi ætti að v>era að útrýma henni. ef heilsu- Frwnhald á 598. si3u Sannleikurinn mun þó sá, að það er einfcum harðnandi baráttu Svertingja í Bandaríkiunum, mót mótmælagöngumar gegn stríð inu í Víetnam og óróinn meðal þeirra, sem við kröppust fciör búa, ©r reist hefur þessa nýju öldu. Það eru þessi og þvílík fordæmi er vakið hafa Indíána til athafna, er þeir létu sér ekki til hugar koma fyrir nokkrum árum. Þeir segja líka, að úr því Gyðingar eigi fcröfu á ísrael, þá eigi þeir marg- falt meiri heimtingu á viðblítandi svigrúmi i Ameríku. Ofan á þetta hefur svo bætzt ótti margra Indíánaleiðtoga við það, að ríkisstjórnin kunni þá og þegar að grípa til ráðstafana, er miða eiga að því að tvístra Indíán um — gera þá að follgildum borg umm eins og sagt er. Umboðs menn stiórnarvaldanna hafa flutt þann boðskap, að ófært sé að halda Indíánum lengur aðgreind um frá öðmm þjóðféragsbegnum: Þeir verði að renna saman við bandarísku þjóðina. Indíánasvæðiin eru um fiögur hundruð, og innan marka þeirra býr meira en helm- ingur allra bandarískra Indíána. Þó að kiörin séu þar víða bágbor- in, vilia Indíánar með engu móti sleppa þessum landsvæðum. Þeir mega ekki til þess hugsa, að hvergi verði lengur blettur, þar sem þeir geta lifað lífi sínu í nánu sambandi við náttúruna — jörð, dýr, skógur, ár og vötn er sem einn þáttur af þeim sjálfun. Þeir krefjast þvert á móti aufcinna fram laga til þess að færa út lönd sin til nokkurra muna. Sem stendur fá þeir fimm hundruð milljónir dala árlega, og þetta fólk, sem einu sinni átti hálfa heimsálfu, þyfcjist ekki lengur hafa himin höndum tekið, þó að það fái þær skaða- bætur. dimmgræn síbreiða dreifðist um velli, líta nú litverp mót Ijósi sólar eitri ausin arðlaus tún. Eiga nú vörn ( vök þröngri matreiðslusnillingar moldarinnar, ánamaðkur og ormar fleiri, greyptir í helfjötur gerviefna. Grundvallarkrafa Indíána er sú, að þeim verði gert kleift að Tifa við svipuð kjör og hvítir menn njóta til jafnaðar. En þeir vilta fá að baga lífi sínu áfram með nokk uð öðrum hætti og þeim eðlis grónari. Þeir vilja ekki vera eins konar fornminjar, sem gróðavæn legt er að sýna ferðafólki. Þeir vilja alls ekki kaupa það því verði að láta drekkja sér í þjóðahafinu. Allir Indíánar hafa haft banda rískan borgararétt síðan 1924. En þeir tedja sig eftir sem úður sér- staka þjóð. Einn leiðtoga þeirra komst svo að orði: „Afsafcið, herrar mínir, þó að ég segi það: Mín þjóð hefur verið amerísk mörg þúsund árum lengur en aðrir Ameríku menn. Það ætti ekki að tala um það, hvernig þið getið gert okkur að Aimerífcumönnum, heldur hvern ig við getum veitt ykfcur þá þjón- ustu“. Ungur Indíáni sagði fyrir T f M I N N — SUNNUPA/=l---- 587

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.