Tíminn Sunnudagsblað - 16.04.1972, Qupperneq 2

iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiHiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiniiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiii:
Þingeysk menning á nitjándu
öld fæddi af sér tvennt, sem
haföi varanlegt gildi i landinu:
Hún hóf félagshyggjuna i land-
inu til mikils þroska, og hún
varð sá jarðvegur, er úr uxu
mikil skáld og orðsnillingar. Við
hefjum visnaþáttinn að þessu
sinnimeð nokkrum stökum eftir
þann mann, er hvað mestri orð-
kyngi hefur verið gæddur is-
lenzkra skálda, Guðmund Frið
jónsson á Sandi:
öft ég stóð á æskutið
engjamóður stúfur,
aftann glóði, og upp um hlið
eimdi móða um gljúfur.
Grænu strái, er gaf ég dá,
gott var frá að huga,
viðum, bláum vöðlum á
vængi sjá, er duga.
Þá var dátt að horfa hátt
i höll, sem átti grima.
sungið kátt í ýmsri átt
allt að háttatima.
Þreytubrenndur enn ég er
um engjastrendur minar,
á þig bendi og óska mér
upp i lendur þinar.
Björk, er hallar limalegg
og laufin falla i valinn,
— þitt ið snjalia hlátrahnegg
hljómar um allan dalinn.
F'rá orðgnóttinni þingeysku
sveiflum við okkur suður á Mýr-
ar og hittum fyrir mann, sem
þar ólst upp úti á sjávargrönd-
um, Bjarna Ásgeirsson, sem
seinna var lengi kenndur við
Reyki i Mosfellssveit. Hann
kvað um æskustöðvar forfeðra
sinna:
Þarna syngja sær og land
saman marga drápu.
Efra fjallahlámans band
bryddir græna kápu.
Þarna minjaskartið skin
skært frá liönum árum.
Þar fékk ættin þin og min
þrótt úr mold og bárum.
Þótt oss örlög flesta frá
feðrastöðvum togi,
hugann dregur hulin þrá
lieim að gamla Vogi.
Þú mátt stiga á fák og fley,
fljúga um viða geima
— hvert sem ferðu, áttu ei
annars staðar heima.
Þar hófst kyn vort öld af öld
og á sér helga dóma.
Ilaltu fram á hinzta kvöld
hreysti þess og sóma.
Ekki sómir annað en kona
taki til máls, og að þessu sinni
berum við niður hjá Guðrúnu
Benónýsdóttur á Hvamms-
tanga. Ein visa hennar er á
þessa leið:
öft ég sveina fer á fund,
frá þvi greina sögur.
Veitir einatt unaðsstund
ástin hrein og fögur.
En eftir þessa sömu konu er
einnig visa, sem svo hljóðar:
Kemur biðill — hæ, hæ, hæ!
Húrra, ég verð kona!
Snýr til baka — æ, æ, æ
— alltaf fer það svona.
Séra Sigurður Norland i
Hindisvik var mörgum kunnur.
Þótt hann ætti heima norður á
Vatnsnesi. hefur honum eitt-
hvað verið um það kunnugt, að
Torfi bóndi i Gilstreymi i
Lundarreykjadal átti engjaveg
langan fram á reginheiði. Að
minnsta kosti orti Hindisvikur-
prestur þessar visur i áningar-
stað i Biskupsbrekku:
Uxahryggir eru leið
inn við bygging hrunda,
ýmsir hyggja ekki greið,
éitthvaö þriggja stunda.
Bóndi fús þar beitir ljá,
brokin þúsund gróa,
sauðir bús ei svelta hjá
Sæluhúsaflóa.
Pétur Beinteinsson i Grafar-
dal var elztur margra systkina,
sem ólust upp á sannnefndum
heiðarbæ og hafa mjög verið við
skáldskap riðin, sum þjóðkunn.
Eftir Pétur eru þessar stökur:
Átti vetur öll sin fet
ofin hretum striðum,
sólin grét, og loks hann lét
lúta betri tiðum.
Kári fló á frosinn sjó,
fór að gróa jörðin,
þegar glóey geislum sló
glöð á móabörðin.
Lauga njólulindir hljótt
landið fjólum vafið,
meðan sól um sumarnótt
siglir pólarhafið.
Gleðin hossar geði dátt,
gigjur fossar stilla,
sólarkossar austurátt
árdagsblossum gylla.
Guðrúnu frá Lundi þekkir
þjóðin öll, þvi að enn er hún i
hárri elli meðal þeirra rithöf-
unda, er flestra freistar með
bókum sinum. Færri vita, að
hún á son, sem heitir Angantýr
Jónsson, og kannski hefur ein-
hver gaman af þvi að sjá stöku
eftir hann:
Ekki tjáir örvænta,
enga þrá mun fanga.
Undir plágur örlaga
allir fá að ganga.
Ekki er það nýtt af nálinni, að
menn hugsi með ánægju til lið-
inna stunda, er þeir hafa átt i
góðu tómi. Jakob Guðmundsson
frá Húsafelli kvað:
Hryggð og kviða horfinn frá,
hress i þýða blænum,
sat ég fríðum svanna hjá
sæll i hliðum grænum.
Annar gamall Borgfirðingur,
Jóhann Eyjólfsson frá Sveina-
tungu. orti á þessa leið:
Mörgum Vikurmeyjunum
mætti ég inn við tjöldin.
Gaman er aö þeim, greyjunum,
i góðu veðri á kvöldin.
Við látum svo þessari upp-
rifjun lokið með visu eftir Rós-
berg G. Snædal, skáld á Akur-
eyri:
Þú, sem dáir dagsins glóð,
draumabláar vökur,
þiggðu frá mér þessi ljóð,
þesrar fáu stökur.
Gnúpur.
290
Sunnudagsblað Tímans
^iiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiimiiinniiiiniim