Tíminn Sunnudagsblað - 16.04.1972, Blaðsíða 22

tslenzkir fjölboðar, blöð og út-
varp, flytja iðulega fregnir um
rangindi og valdniðslu, seni fólk
er beitt. En það cr þcssum
freguum yfirleitt sameiginlegt,
að þetta fólk á lieima einhvers
staðar úti i lieimi — i Grikklandi
eða Kandarikjunum, Tékkó-
slóvakiu eða Sovctrikjunum,
svo uokkur lönd séu nefnd.
Þetta er vitaskuld ekki nema
gott og blessað. En skyldi engin
ástæða vera til þess að spyrja,
hvernig einstaklingum hér á
landi okkar gengur stundum að
ná rétti sinum gagnvart samfé-
laginu — þvi kerfi, sem við bú-
um við? Er það aldrei óhugnan-
lega sterkt, þungt i vöfum og
óbilgjarnt eða er það dæma-
laust, að það beri inennsk við-
brögð ofurliði og skáki öllu, sem
sanngirni getur heitið, út i horn i
skiptum við einstakiinga, sem
orðið Itcfur á milli tannhjól-
an na.
Eftir á að hyggja er það rangt
að segja, að þetta ómennska
miskunnarleysi kerfisins is-
lenzka i skiptum við þegnanna
liafi ekki komið til umræðu. Það
hefur einmitt verið mjög rætt,
þvi að gagnsókn náttúru-
verndarmanna er auðvitað einn
kapituli þeirrar sögu. En það
var ekki sá þátturinn, sem ég
hafði i huga að þessu sinni, held-
ur hvernig einstaklingar geta
átt það á hættu að troðast undir,
einn og einn, án þess að nokkur
virðist fá rönd við reist.
Og nú vil ég spyrja: Hvernig
er varið skilningi á rétti fólks,
seni vegna mistaka i sjúkra-
húsum (læknum getur skeikað
eins og öðrum mönnum) verða
að búa við langvinnar þjáningar
og jafnvel örkuml, og hvar er
hemillinn á þvi tannhjólinu i
mannféiagskerfinu, sem
tryggir, að slikt fólk sé ekki for-
smáð i óláni sinu, heldur bætur
inntar af hönduin, að svo miklu
leyti sem bótum verður við
koinið? Hvernig skyldi þeim
ganga að fá réttan sinn hlut,
sem að ósekju og vegna mis-
skilnings lenda i höndum lög-
reglunnar og sæta þar niiður
viðurkvæmilegri meðferð, jafn-
vel hættulegri lifi þeirra og heil-
brigði? Hvar standa þeir, sem
sagt er upp atvinnu sinni, án
þess að verið sé að fækka starfs-
fólki og án þess að neitt sé út á
vinnubrögð þeirra, stundvfsi
eða afköst sé að setja, heldur
hafa aðeins orðið fyrir barðinu á
duttlungum og geðþótta svo-
kallaðra eigenda eða umráða-
manna einhvers fyrirtækis?
Ég veit, hverju svarað
verður: Það verður bent á lögin
og dómstólana — „með lögum
skal land byggja!” En skyldi
það ekki vera nokkuð ójafn leik-
ur, þegar efnalitill eða cfnalaus
einstaklingur á mál að sækja
opinberri stofnun og sjálfu em-
bættiskerfinu og þar aö auki ef
til vill inn á svið sérfræðinga,
þar sem stéttvisin nálgast sam-
ábyrgð um vörn friðhelgs vigis?
Fyrir nú utan allan seinagang
við þess konar málsóknir.
Það er náttúrlega stórmál, ef
rússneskur orðsnillingur og
stórskáld fær ekki að taka við
Nóbelsverðlaununum sinum, en
það er lika stórmál fyrir suma,
ef ofurvenjulegt leggjarbrot
barus verður að margra ára
meini með langvinnum þján-
ingum, andlegum og likam-
legum, vegna mistaka og þrá-
kelni, og gerist það við bæjardyr
okkar, er málið okkur óneitan-
lega skylt — einkum ef enginn
telur sér annað fært en leitast
við að láta fyrnast yfir það. Þá
er kerfið sem sé orðið mennsk-
unni ofviða.
J. H.
Rœtt við Einar
Framhald af 303. siðu.
heppinn. Það hefur varla komið fyrir,
að nokkur maður hafi skorið sig i fing-
ur, hvað þá að önnur stærri slys hafi
hent á þeim skipum, þar sem ég hef
verið innan borðs, og auk þess voru
þau skip, sem ég var á, oftast með
þeim aflahæstu. Þaðer ekki litið lán að
hafa siglt og slarkað á sjó áratugum
saman, án þess að nokkurt óhapp-
smátt eða stórt, hafi hent.
- 0 -
Þegar ég var strákur las ég einhvers
staðar þá speki, að i veröldinni væru til
þrjár tegundir af mönnum: Þeir, sem
væru lifandi, þeir, sem væru dauðir, og
þeir, sem stunduðu sjó. Mér fannst
þetta framúrskarandi snjallt, þvi þar
var orðuð hugsun, sem ég hafði fundið
til, einhversstaðar djúpt i sálinni, en
ekki náð að mynda. En eftir, að ég hef
heyrt Einar Guðmundsson i Hafn
arfirði hlæja hressilega eina kvöld
stund, hlýt ég þó að viðurkenna, að
menn geti verið ágætlega lifandi þótt
þeir hafi varið flestum beztu árum ævi
sinnar á hafi úti.
- VS.
Lausn
12. krossgátu
Ú T E V c,
r U N N u
n5 s
/? fl C A
F R *.
s K S 'I
S'fíRAUM&úÞA 'o I
0 T U R S £ R n'o ft R f\
fluNNtiN'G'O/1 /V fí N
o NN A 'A R fí K // Ý D
R AU L A t> / A K r'0L
l n fí F S 'fí R fí F A R I
H K U L L AR SÆKtT
N A P P fl R fí /f fí R L /
* N E I N fí N£ R n El
EN N C UM ftR Ffí £
1 S VfípA T O R C /fc'
i K'fí I C R'fí J>'fl N A R
v E L •+ V A K A N ö t t-fl
310
Sunnudagsblað Tímans