Tíminn Sunnudagsblað - 04.11.1972, Blaðsíða 14

ingur , og á þeim árum, sem hér um
ræðir vann hann hjá Vitamálaskrif-
stofunni. Ég veit ekki, hvort ástæða er
til að rekja verkefni hans, enda óvist,
að ég kunni að telja þau öll, en ég veit,
að hafnirnar i Vestmannaeyjum, á
Húsavik og á Akranesi eru hans verk.
Sömuleiðis vatnsveita Borgarness.
Þegar svo á striðsárunum var stofnuð
verkfræðideild við háskólann hérna,
var hann fenginn til þess að skipu-
leggja þá kennslu og var einn af
þremur fyrstu prófessorunum i þeirri
deild hér á landi.
En eins og ég sagði áðan, þá var
móðir min og er hjúkrunarkona. Hún
var eitt skeið talsvert mikil framá-
kona i þjóðlifinu, þvi hún var formaður
hjúkrunarfélagsins Liknar og auk þess
formaður Félags islenzkra hjúkrunar-
kvenna, sem nú heitir vist reyndar
Hjúkrunarfélag fslands, þvi nú eru
karlmenn lika farnir að læra hjúkrun,
svo þá er auðvitað ekki lengur hægt að
láta félagið heita hjúkrunarkvennafél-
ag. Auðvitað settu þessi störf móður
minnar ákaflega sterkan svip á heim-
ilið. Og þegar ég hugsa til bernsku
minnar, þá finnst mér ég eiginlega
vera alin upp með Hjúkrunarkvenna-
félaginu — það er svona næstum eins
og sá félagsskapur sé systir min.
Mamma var alltaf siskrifandi á ritvél,
og i borðstofunni heima, þar sem hún
hafði sitt vinnuafdrep, var alltaf fullt
af einhverjum plöggum frá Hjúkr-
unarkvennafélaginu.
•— Þú sagðir þarna áðan, að þú
værir innfæddur Reykvikingur.En ertu
það lika i ættir fram?
—Nei, nei. Ég er af traustum
bændaættum annars vegar, en af
prestum hins vegar. Föðurættin min
er svokölluð Þorvaldarætt. Ég er kom-
in af séra Þorvaldi Böðvarssyni,
sálmaskáldi. Hann var þrikvæntur, en
hann missti nú hempuna, blessaður,
þvi að hann eignaðist eitt sinn barn á
millikvenna. En formóðir min er hans
siðasta kona, ein af Bólstaðarhliðar-
systrum.
Þorvaldar nafnið hefur lengi verið
sterkt i þessari ætt. Föðurafi minn var
séra Þorvaldur Jakobsson, prestur i
Sauðlauksdal, sem var lika mikill
kennari, og þar var alltaf margt ungt
fólk i námi hjá honum.
— Áráttan til kennslu er þá ekki
alveg nýtilkomin i ættinni?
— Nei, ekki nú alveg. Séra Þor-
valdur afi minn kenndi um langt árabil
i Flensborg og ég hef heyrt af þvi látið,
að hann hafi verið frábær islenzku-
kennari. Og nafni hans, séra Þorvald-
ur Böðvarsson, sálmaskáld, — hann
gerðist skólahaldari i fyrsta barna-
skólanum að Hausastöðum i Garða-
hreppi Thorkilliibarnaskóla, sem
stofnaður var 1792, og reyndist fram-
úrskarandi góður kennari. En kennsl-
an varð athvarf hans og atvinna, þann
tima sem hann ekki fékk að sinna
prestskap.
— Já, þú ert að minnsta kosti fjórði
einstaklingur ættarinnar, sem vitað er
að stundað hefur kennslu að verulegu
marki.
— Það er vist. Þetta er sjálfsagt ein-
hvers konar ættarfylgja.
— En þá er að huga að móðurætt
þinni.
— 1 móðurætt er ég af Skeiðunum og
frá Miðdal i Mosfellssveit. Eirikur
móðurafi minn var bóndi i Miðdal og
bjó þar á móti Einari bróður sinum,
föður Guðmundar Einarssonar frá
Miðdal. Þannig eru mamma og Guð-
mundur Einarsson bræðrabörn. Vil-
borg, amma min, kona Eiriks i Mið-
dal, var þekktur Reykvikingur. Hún
var ákaflega skelegg kona og skildi við
Eirik bónda sinn og fluttist til Reykja-
vikur með börnin. Siðan bjó hún lengi
að Laugavegi 27 og var i miklu vin-
fengi við skáldin i Reykjavik. Þeir
gáfu henni allar sinar bækur áritaðar
frá ,,höf.” Ég held, að það hafi verið
skemmtilegt heimili hjá henni, þarna
að Laugavegi 27, þvi þangað kom jafn-
an margt stúdenta og annarra
menntamanna. Amma spáði fyrir
þeim.Hún las i kúlu — og þótti reyndar
vera dálitið forn i skapi.
— Veiztu til þess, að spádómar
hennar hafi komið fram?
Alveg áreiðanlega! Kúlan, sem hún
notaði við spádómana er ennþá til, en
ég hef þvi miður aldrei séð neitt
merkilegt i þeirri blessuðu kúlu.
— En ef við snúum okkur að nú-
tiðinni: Hvenær snerir þú þér aftur að
leiklist og leikbókmenntum?
— Strax og ég fór að stunda mitt
bókmenntanám i Frakklandi, hallaðist
ég iskyggilega að leikbókmenntum.
Ég minnist þess ekki, að ég hafi
skrifað svo ritgerð i öllu minu námi —
þar sem á annað borð átti að fjalla um
bókmenntir — að ég hafi ekki tekið
leikbókmenntir til meðferðar. Og
þegar ég var i Frakklandi, þá sótti ég
leikhús mikið og vann meira að segja
um tima i leikhúsi.
Siðan kom ég heim, en fór aftur
utan, og settist þá i leiklistarsögu-
deildina i Kaupmannahafnarháskóla,
þar sótti ég tima i ein þrjú misseri, hjá
prófessor Thorben Krogh, og hans
liðsmönnum, en ég tók ekki próf i
þessari sérgrein. Siöan hef ég oftar en
einu sinni farið utan og verið i tengsl-
um við leikhús, aðallega i Paris.
— Hvaðfórstu svo að gera, þegar þú
komst heim frá námi, alkomin?
— Ég fór strax að vinna i Þjóðleik-
húsinu, vann þar á bókasafninu og sá
um leikskrána. Það var meðal annars
fólgið i þvi að skrifa greinar um höf-
unda þeirra leikrita, sem sýnd voru og
svo að sjá um að leikskráin kæmist út.
Þarna var ég i3 ár, fyrst i stað, og svo
aftur i önnur þrjú, þannig að það urðu
alls sex ár, sem ég vann i Þjóðleikhús-
inu.
— Svo varst þú nú ein af stofnendum
Grimu, eða er það ekki rétt?
—■ Jú, ég var ein af þeim sex mann-
eskjum, sem i það fyrirtæki réðust, án
þess að eiga nokkurn skapaðan hlut,
nema áhugann. Bæjaryfirvöldin lán-
uðu okkur Tjarnarbæ til leiksýninga
og þar lékum við af hjartans lyst.
— Hverjir voru þessir sex, sem áttu
slika bjartsýni?
— Það voru leikararnir Kristbjörg
Kjeldog Erlingur Gislason, Guðmund-
ur Steinsson, Þorvarður Helgason,
Magnús Pálsson, leikmyndateiknari
og ég.
Við stofnuðum þetta vegna þess, að
okkur langaði til þess að sjá hér fram-
úrstefnuverk, sem okkur fannst að
heldur hefðu verið afskipt i verkefna-
vali islenzku leikhúsanna.
— Þið settuð lika á svið ýmis verk
þeirrar tegundar, ef ég man rétt?
— Já. Við sýndum Læstar dyr eftir
Jen-Paul Sartre, Vinnukonurnar eftir
Jean Genet og enn fremur mergjaða
þjóðfélagsgagnrýni eins og Bieder-
mann og brennuvargana eftir Max
Frisch. Við tókum lika upp á þvi að
lesa leikverk eftir islenzka höfunda.
Þannig lásum við af sviði leikrit Hall -
dórs Þorsteinssonar, A morgun er
mánudagur og sömuleiðis leikrit eftir
Magnús Jónsson, Frjálst framtak
Steinars Ólafssonar, — talsvert
skemmtilegt leikrit. Oddur Björnsson
var einn þeirra ungu höfunda, sem við
kynntum og Bríet Héðinsdóttir steig
sin fyrstu stóru spor á leiksviði hjá
okkur. Þetta voru sérlega skemmtileg
ár og gaman að hugsa til þeirra nú. Við
unnum nótt og dag fyrir ekki neitt.
En að visu vorum við ekki ein um
það. Margir leikarar, bæði frá Þjóð-
leikhúsinu og Leikfélagi Reykjavikur
voru reiðubúnir að hjálpa okkur og
leika með okkur — fyrir ekki grænan
eyri þvi það græddist aldrei neitt.
Þetta var blátt áfram aðdáunarvert og
hefur, satt að segja, aldrei verið
þakkað svo sem vert væri.
Ég á lengi eftir að muna hvernig
Haraldur Björnsson sagði það i
Beidermann og brennuvörgunum, að
ef maður vildi blekkja einhvern, þá
skyldi maður bara segja sannleikann,
þvi honum tryði enginn.
— Já, svo þú manst þetta. Hann
854
Sunnudagsblað Tímans