Tíminn Sunnudagsblað - 10.03.1973, Blaðsíða 2

Velferöari'íki getur veriö undar-
lega götótt fllk. Viö teljum lifskjör
hér á islandi jafnast viö þaö sem
bezt gerist I öörum Iöndum,meira
aö segja engu verri eni há-
þróuöum iönaöarrikjum Vestur-
Evrópu. Þetta er ef til vill rétt, en
þó fáum viö alltaf viö og viö oln-
bogaskot, sem minna ónotanlega á,
aö gloppur eru miklar i velferöar
rikinu. Hér rikir ekki fullkomin
samábyrgö um velferöina, ein-
stakiingurinn er ekki nægilega
tryggöur fyrir áföllum. Viö eigum
„samábyrgö islenzkra botnvörpu-
skipa” en ekki fullkomna
samábyrgö Islenzkra borgara.
A þaö má benda, aö trygginga-
kerfi, llftryggingar, slysa-
tryggingar og lifeyrissjóöur veiti
stundum allrlflegar bætur fyrir
örorku, slysfarir eöa dauöa fyrir-
vinnu-manns heimilis, jafnvel svo
aö úr veröi sæmiieg lifsbjargar-
iaun um alllangt árabil. En alltaf
eru samt aö gerast slys, sem ekki
fást bætt nema aö litlu leyti. Þessir
einstaklingar hafa lent i gjám og
jökulsprungum velferöarrikisins.
Fyrir nokkrum árum missti
maöur hönd viö skipavinnu I ver-
stöö noröur i landi. Hann fékk ekki
slysabætur vegna þess, aö hann,
sem veriö haföi verkstjóri viö vinn-
una, var talinn hafa átt nokkra sök
á slysinu meö gáleysi sinu.
Mönnum finnst slikt undarlegt
ákvæöi um slysabætur og
tryggingar, rétt eins og menn láti
hönd eöa fót af yfirlögöu ráöi. Slik
slys gerast ef til vill langoftast aö
einhverju leyti af gáleysi einhvers,
en gera veröur ráö fyrir aö enginn
valdi sér eöa öörum örkumlum
viljandi. Þess vegna er ekki hægt,
og þaö á ekki samleiö meö neinni
réttlætisvitund, aöláta menn missa
tryggingabóta af sllkum sökum,
hvaö þá aö iáta börn, konu eöa
heimili gjalda sllks meö þvl aö
svipta menn slysabótum á þeim
forsendum.
Vmis slys og málaferli hafa átt
sér staö af þessu tagi slðustu árin,
og fólk, sem slzt skyldi, orðiö út-
buröir i velferöarþjóðfélaginu,
nema góögeröarfélög hlaupi undir
bagga meö söfnunum, og kemur þó
sjaldan aö miklu haldi.
Undanfarna daga hafa blööin
annað eins megi ekki koma fyrir
og eigi ekki aö geta gerzt, þá kemur
þaö samt fyrir aftur og aftur, og
engar endurbætur á trygginga-
kerfinu eru geröar.
Nú væri ástæöa til, aö Alþingi
setti á laggir eina nefnd — gloppu-
nefnd — og fengi hún þaö hlutverk
aö skoöa vel þau slysatilfelli, sem
oröiö hafa siöustu tuttugu árin, eöa
svo, án þess aö þar fengjust þær
Velferðarþjóðfélagið verður að
hætta að bera út örkumlaböm
skýrt frá þvi, aö ungur maöur, sem
var aö brjótast áfram I iönnámi og
haföi auk þess fyrir aö sjá barni og
unnustu, sem hann var aö reyna aö
hjálpa áfram til náms, lenti I slysi I
grjótnámi og missti hönd og fót.
Blööin segja, aö þessi maður fái
aöeins 7 þús. kr. úr tryggingum á
mánuöi vegna örkumla sinna.
Slysatrygging hafi ekki veriö næg,
og jafnvel þótt honum veröi ekki
kennt um slysið af „gáleysi” —
sem raunar á ekki aö skipta máli —
þá fer svona. Nú hafa góö félags-
samtök I hyggju aö veita unga
manninum stuöning meö fjár-
söfnun, og er þaö vel. En viö
skulum nema staöar og hugleiöa,
hvaö gerzt hefur.
Þessi ungi maður hefur lent I
einni þessari undarlegu jökul-
sprungu, sem liggur undir sléttu og
felldu yfirboröi velferöar- og
tryggingaþjóöfélagsins Islenzka,
og þótt hver einasti maöur segi, aö
tryggingabætur, sem veröa aö
teljast lágmarkskrafa velferöar-
þjóöfélagsins til sjálfs sin.
Reynslan úr þessum tilvikum á aö
benda á gloppurnar og hvaö gera
þarf til þess aö inenn falii ekki I
þær. Síöan veröi geröar þær
öryggisráöstafanir I trygginga-
kerfinu meö lagaboöum, sem
framfylgt væri meö svo góöu
aöhaldi, aö dugi til þessara þjóö-
félagslegu slysavarna. Sllk nefnd,
ef ráö fyndi, væri betri en tiu ýmsar
aörar. Velferöarþjóöfélagiö Is-
lenzka veröur aö hætta aö bera
örkumlabörn út, og þaö á aö vera
hægt aö brúa eöa fylla þessar
gloppur og sprungur I kerfinu.
Vinnandi menn mega ekki eiga yfir
höföi sér sllkan útburö, og þeir eiga
ekki heldur aö vera komnir upp á
hjálparnáö manna, fyrir þá sök aö
hafa lent i slysagildrum trygginga-
kerfisins. Þeir eiga samfélagsleg-
an rétt á bótum. -AK
218
Sunnudagsblaö Timans