Tíminn Sunnudagsblað - 11.02.1974, Síða 3

Við vildiuri virða maimhelgina
Rætt við séra Jón Guðnason, fyrrum skjalavörð
Elztu prestvigðir menn, sem nú eru
á lifi hér á landi, tóku embættispróf i
guðfræði vorið 1915. Það eru þeir séra
Jósef Jónsson frá Setbergi og séra Jón
Guðnason frá Prestbakka. Annan
þessara manna, — séra Jón Guðnason
— heimsótti ég fyrir nokkru i þeirri
von, að af þvi gæti sprottið læsilegt
greinarkorn fyrir lesendur Sunnu-
dagsblaðsins. Það er að verða hver
siðastur að hafa sagnir af þeim mönn-
um, sem voru i Háskólanum á fyrstu
árum hans.
Séra Jón Guðnason er raunar mað-
ur, sem ekki þarf sérstaklega að
kynna. Flestir þekkja hann sem fræði-
mann. Hann hefur tekið saman bækur
um Stranda- og Dalamenn og hann
hefur unnið við æviskrár bókmennta-
félagsins. Þar tók hann við starfi Páls
Eggerts Ólasonar, þegar hann þraut.
Og nú er i prentun nýtt bindi af ævi-
skránum.þar sem eru ýmsir, sem ekki
eru i fyrri bindum, en ástæða þykir til
að væru þar, og ennfremur menn, sem
létust á árunum 1951-1965. Auk þess
hefur séra Jón Guðnason búið til
prentunar bækur eins og ævisögu sr.
Friðriks Eggerz —- Úr fylgsnum fyrri
aldar — og fleiri sagnfræðileg rit.
En séra Jón Guðnason er meira en
fræðimaður. Það er sjálfsagt ofætlun
að hugsa sér að draga upp i einni smá-
grein mynd af þvi,hver maðurinn er og
hvers vegna hann varð sá, sem hann
er. En vonandi tekst þó að ná hér ein-
hverju, sem vera má þvi til skýringar.
Og þvi kemur hér litill útdráttur úr
þvi, sem hann sagði mér:
Ég er fæddur 12. júli 1889 á Óspaks-
stöðum i Hrútafirði, en Óspaksstaðir
eru nú sá bær Húnavatnssýslu, sem
næstur er sýslumörkunum að vestan.
Foreldrar minir voru Guðni Einarsson
bóndi á Valdasteinsstöðum og Guðrún
Jónssdóttir bónda i Hvituhlið i Bitru.
Sóknarpresturinn var þá Páll Ólafsson
á Prestsbakka, sem siðar var lengi i
Vatnsfirði, en það var samt sr. Þor-
valdur á Melstað, sem skirði mig, þvi
að séra Páll var þá á Alþingi.
Faðir minn var bókamaður og
fékkst við barnakennslu. Ég lærði
ungur að lesa og fékk snemma áhuga á
þjóðmálum. Faðir minn var heima-
stjórnarmaður, en það var samt ekki
hann heldur kaupamaður, sem var
heima, er ég var á tiunda ári, sem
gerði mig vitlausan i pólitik. Hann hét
Guðmundur Björnssop, siðar kaup-
maður i Sandgerði og loks i Reykja-
vik.
Þegar séra Eirikur Gislason, sem
kom að Prestsbakka, eftir að sr. Páll
fór þaðan, kom fyrst að húsvitja, sagði
mamma við hann, að það væri kannski
eins gott að spyrja mig út úr um þing-
mennina. Hann spurði mig þá,hverjir
væru þingmenn Húnvetninga, og þeg-
ar þvi var svarað, hverjir hefðu verið
á undan þeim o.s.frv. Ég gat rakið það
jafnlangt og hann vissi.
Auk þeirrar barnafræðslu, sem ég
fékk heima, var ég um tima i skóla á
Melum. Jósef á Melum fékk heimilis-
kennara til að kenna börnum sinum og
fleiri nutu góðs af þvi, og .ég var einn af
þeim. Kennari minn þar var Oddný
Finnsdóttir frá Kjörseyri. Tima úr
öðrum vetri naut ég barnafræðslu á
Þóroddsstöðum. Kennari þar var Jó-
hanna Þórdis Jónsdóttir.
Bernska min mótaðist af þjóðlegri
alþýðumenningu og kynnum við fólk,
sem unni bókum og virti þær mikils og
langaði til að vita meira en tækifæri
voru til.
Séra Jón
Guðnason
Sunnudagsblað Timans
75