Morgunblaðið - 09.07.2004, Síða 18

ERLENT
18 FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SÆNSKUR áfrýjunarréttur úr-
skurðaði í gær að Mijailo Mijailovic,
morðingi Önnu Lindh, utanríkisráð-
herra Svíþjóðar,
skyldi vistaður á
geðdeild í stað
þess að fara í
fangelsi til lífstíð-
ar. Sneri réttur-
inn þar með dómi
undirréttar sem
hafði krafist lífs-
tíðarfangelsis.
Í úrskurðinum
kemur fram að
enn sé litið svo á að um morð hafi ver-
ið að ræða en sagt að Mijailovic þurfi
vist á geðdeild í stað þess að sitja á
bak við lás og slá það sem eftir er.
Mijailovic „þjáðist af alvarlegum geð-
sjúkdómi er hann framdi glæpinn og
hann þjáist enn af sjúkdómnum,“ seg-
ir í úrskurðinum. Lindh lést af sárum
sínum eftir að Mijailovic stakk hana
margsinnis með hnífi í magann,
bringuna og handlegginn í verslun í
Stokkhólmi 10. september í fyrra.
Mijailovic var dæmdur í lífstíðar-
fangelsi í héraðsdómi í Stokkhólmi í
mars en áfrýjaði með þeim rökum að
hann hefði ekki ætlað að drepa Lindh
þrátt fyrir að hann hefði veitt henni
banvæna áverka. Í dómnum kemur
hins vegar fram að sannað hafi verið
að honum hafi verið alveg sama um
hvort hún lifði árásina af eða ekki og
því hefði verið rétt að líta svo á að
hann hefði ætlað að drepa hana.
Morðingi Önnu Lindh
Geðdeild í
stað lífstíð-
arfangelsis
Stokkhólmi. AFP.
Mijailo Mijailovic
LÍTILL strákur hleypur um með
leikfanganautið sitt í miðborg
Pamplona á Spáni þar sem hin ár-
lega San Fermin-hátíð fer nú fram.
Bolahlaupið sem er helsta aðdrátt-
arafl hátíðarinnar fer nú fram í
miðborginni á hverjum morgni þá
viku sem hátíðin stendur yfir. Þar
hlaupa sex stór og þung naut um
þröngar götur borgarinnar og
mörg hundruð manns á undan þeim
sem reyna að forðast að verða fyrir
hornum nautanna eða lenda undir
fótum þeirra.
Þessi gutti tekur þátt í hátíðinni
með sínum eigin bola enda engin
ástæða til að sitja heima þótt maður
sé ekki hár í loftinu.
Reuters
Hlaupið í Pamplona
TALSMENN Hvíta hússins hafa
hótað að beita neitunarvaldi á fjár-
veitingafrumvarp nái lagabreyting-
artillaga fram að ganga sem skerðir
heimildir bandarísku alríkislögregl-
unnar (FBI) til að fylgjast með íbú-
um landsins, kennda við s.k. Föð-
urlandslög eða Patriot Act.
Bernie Sanders, þingmaður full-
trúadeildar Bandaríkjaþings,
hyggst leggja lagabreytingartillögu
fyrir þingið í dag þess efnis að að-
gangur FBI að upplýsingum um
lestrarvenjur fólks verði afnuminn.
Tillagan tengist frumvarpi til fjár-
veitinga upp á 40 milljarða dollara,
um 2.900 milljarða ísl. kr., til handa
þremur ráðuneytum. Fjárlagaskrif-
stofa forsetaembættisins í Wash-
ington sagðist frekar beita neitun-
arvaldi á breytingartillöguna en að
leyfa breytingar á Föðurlandslög-
unum.
Föðurlandslögin voru samþykkt
af Bandaríkjaþingi skömmu eftir
árásirnar 11. september 2001 og
veita framkvæmdavaldinu víðtækar
heimildir til eftirlits með þegnum
landsins.
Hvíta húsið
ver njósna-
heimildir
ÞEIR eru ringlaðir að sjá þegar þeir koma inn í
réttarsalinn, einn í einu. Þeir eru ellefu talsins,
æðstu mennirnir í stjórn Saddams Husseins sem
ásamt foringja sínum koma fyrir dómara í her-
stöð í Bagdad.
Það er augljóst að þeim léttir eftir að hafa tal-
að við dómarann í nokkra stund enda hafa þeir
ekki haft hugmynd um við hverju þeir mættu bú-
ast. Þess hefur verið vandlega gætt að þeir fái
engar fréttir af því sem gerst hefur í Írak síðustu
mánuðina, að því er fram kemur í grein blaða-
mannsins Johns F. Burns í The New York Times.
„Hvernig gátu þessir einstaklega venjulegu
karlar, sem enginn myndi veita athygli undir
öðrum kringumstæðum, kúgað 25 milljóna þjóð
svo gjörsamlega að enginn bauð þeim birginn í
heil 35 ár?,“ spyr Burns. Kannski er það ótti
þeirra í réttarsalnum sem gerir það að verkum
að þeir virðast svo smáir. Þegar maður nær
kverkataki á þjóð, eins og Stalín, Hitler og Maó
gerðu – stytturnar ógnvekjandi, yfirgnæfandi
veggspjöld og foringinn að ávarpa risastórar
hersýningar – verður þetta allt að undarlegum
raunveruleika. Þannig var Saddam. Hann horfði
á fólk frá hverju götuhorni, veggjum allra vinnu-
staða og heimila, þar til fólk hafði fengið á til-
finninguna að hann hefði vakandi auga með öllu.
„Heyrði um efnavopnaárásina í útvarpinu“
Saddam kemur fyrstur inn í salinn. Hann virð-
ist dauðþreyttur og kraftlaus, er óstöðugur á fót-
unum og augun flöktandi. Eftir hálftíma er hann
þó orðinn nokkuð samur við sig, rífst hástöfum
við dómarann og gerir lítið úr hlut sínum í efna-
vopnaárásinni á Halabja 1988, segist hafa heyrt
„eitthvað um hana í útvarpinu“.
Hann virðist sá eini af sakborningunum sem
telur að enn sé ástæða til að berjast. Hinir skálk-
arnir haga sér öðruvísi, virðast óttaslegnir og
eru mun samvinnuþýðari, að því er fram kemur í
Los Angeles Times. Þeir reyna að koma sér í
mjúkinn hjá dómurunum. „Þetta eru frábær
réttindi,“ segir Abid Hamid Mahmud al-Tikriti,
fyrrum lífvörður og ritari Saddams, skælbros-
andi við dómarann eftir að búið er að lesa upp
réttindi sakborninganna í réttarsalnum. Ali
Hassan Al-Majid, eða Efnavopna-Ali, brosir líka
og þakkar dómaranum hvað eftir annað.
Sumir kvarta þó yfir að hafa ekki mátt hafa
samband við fjölskyldur sínar. Dramatíkin ligg-
ur í loftinu þegar Barzan al-Tikriti, hálfbróðir
Saddams, hreytir allt í einu út úr sér við vörð
sem ætlar að leiða hann út: „Ekki snerta mig.
Þetta er niðurlægjandi. Viljið þið segja honum
að snerta mig ekki með höndunum.“
Bara að hlýða skipunum
Rétt eins og nasistaforingjarnir gerðu í rétt-
arhöldunum í Nürnberg keppast undirsátarnir
við að fría sig ábyrgð. Hashim Ahmed, fyrrum
varnarmálaráðherra, segist einungis hafa hlýtt
skipunum þegar hann tók þátt í fjöldamorðum
og Tariq Aziz aðstoðarforsætisráðherra segist
ekki eiga að svara til saka fyrir ákvarðanir „for-
ystunnar“, þ.e.a.s. Saddams, sem leiddu til þess
að saklausir borgarar voru teknir af lífi.
Muhammad Hamza al-Zubaydi, fyrrum for-
sætisráðherra, biður dómarann um að hjálpa sér
að muna hvenær hann gegndi hvaða embættum.
Hann sé nefnilega „úrvinda eftir flugið“. Þetta
er eina vísbendingin allan daginn um stóra
leyndarmálið: Hvar Saddam og félagar hafa ver-
ið í haldi. Þar sem enginn þeirra minntist á það
fyrir rétti má telja líklegt að þeir hafi sjálfir
enga hugmynd um hvar þeir hafa verið, ekki
einu sinni hvort þeir hafa verið í Írak eða annars
staðar í heiminum.
Óttaslegnir og auðmjúkir
Reuters
Hashim Ahmed, fyrrverandi varnarmálaráð-
herra Íraks, auðmjúkur og brosandi.
EIN af farsímaverksmiðjum Siem-
ens-fyrirtækisins í Þýskalandi samdi
nýlega við stéttarfélag staðarins um
að vinnuvikan yrði lengd úr 35 stund-
um á viku í 40 stundir. Fyrirtækið
sagði að ef tillagan yrði ekki sam-
þykkt myndi framleiðslan verða flutt
til Ungverjalands þar sem laun eru
mun lægri. Að sögn bandaríska dag-
blaðsins The New York Times mun
kaup verða óbreytt þrátt fyrir fleiri
vinnustundir og ýmsar aðrar
sporslur verða einnig lagðar af.
Nýleg skoðanakönnun í Þýska-
landi gefur til kynna að rúmlega
helmingur landsmanna álíti að lengri
vinnuvika gæti minnkað atvinnu-
leysi. Lenging vinnuvikunnar er mik-
ið rædd í fleiri Evrópulöndum, ekki
síst í Frakklandi þar sem sett voru
lög fyrir nokkrum árum um að vinnu-
vika skyldi ekki vera lengri en 35
stundir. Segja franskir ráðamenn að
áhrifin hafi ekki orðið þau að draga
úr atvinnuleysi en stytting vinnuvik-
unnar hafi orðið til að draga úr þrótti
atvinnulífsins og þannig fækkað
störfum.
Yfirmaður seðlabanka Evrópu-
sambandsins, Jean-Claude Trichet,
fagnar því að Þjóðverjar ætli að
vinna meira. „Allt sem eykur sveigj-
anleika á vinnumarkaði, eykur fram-
leiðni, er skref í rétta átt,“ sagði hann
nýlega. Aðrir benda á að kosturinn
við lengri vinnuviku og færri frídaga
sé að þá geti fyrirtækin minnkað
launakostnað án þess að fækka
starfsmönnum og án þess að laun
þeirra lækki. Stórfyrirtæki eins og
DaimlerChrysler, Robert Bosch og
Continental í Þýskalandi hafa að
sögn AFP-fréttastofunnar gefið í
skyn að þau hyggist feta í fótspor
Siemens. Ennfremur er verið að
ræða lengri vinnuviku við opinbera
starfsmenn.
Gerhard Schröder Þýskalands-
kanslari, sem er jafnaðarmaður, hef-
ur beitt sér fyrir því að dregið verði
úr ýmsum kostnaði sem gerir þýska
starfsmenn mun dýrari en kollega
þeirra í öðrum löndum, til dæmis eiga
þeir rétt á sex vikna sumarleyfi ár-
lega eða 30 virkum dögum, mun fleiri
en í flestum ríkjum sem Þjóðverjar
keppa við á alþjóðlegum mörkuðum.
En Schröder á í vök að verjast
vegna dvínandi stuðnings í skoðana-
könnunum. Verkalýðshreyfingin,
sem lengi hefur verið einn öflugasti
bakhjarl flokks Schröders, hótar
honum nú köldu stríði ef hann taki
undir sjónarmið atvinnurekenda sem
vilja margir fækka sumarleyfisvikun-
um í fimm.
Talsmenn atvinnurekenda segja
að of mikill launakostnaður eigi sök á
viðvarandi atvinnuleysi í Þýskalandi
og stöðnun í efnahagnum sem áður
var öfundarefni annarra Evrópu-
þjóða.
Ekki rétta lausnin?
En fleiri en verkalýðsfélögin segja
að lausnin sé ekki að Þjóðverjar vinni
meira. Sumir hagspekingar segja að
ráðstafanir af þessu tagi geti einfald-
lega valdið því að færri starfsmenn
þurfi til að vinna verkin og því verði
einhverjum sagt upp. Karl Brenke,
sérfræðingur hjá hinni virtu hag-
fræðihugveitu DIW, segir að helsti
efnahagsvandi Þjóðverja sé lítil eft-
irspurn innanlands og verði fólk
neytt til að vinna lengur án þess að fá
hærri laun fyrir vikið muni eftirspurn
ekki aukast í kjölfarið.
Þýska fyrirtækið Siemens hefur lengt vinnuvikuna úr 35 í 40 stundir
Sama kaup, meiri vinna
SKÆRULIÐASVEITIR tamíl-
tígra (LTTE), sem berjast fyrir
sjálfstæðu ríki tamíla í norðaustur-
hluta Sri Lanka, neituðu í gær
ábyrgð á sjálfsmorðssprengjuárás-
inni sem gerð var á lögreglustöð í
höfuðborg landsins á miðvikudag.
Tígrarnir kenna liðhlaupum úr
sínum röðum, sem notið hafi stuðn-
ings hers og lögreglu, um árásirnar.
Sérfræðingar telja þó að árásin sé
viðvörun frá LTTE til stjórnvalda
vegna stuðnings við liðhlaupana.
Deildarstjóri stjórnmálafræðideild-
ar við háskólann í Colombo, Jayad-
eva Uyangoda, segir árásina skila-
boð til forseta landsins, Chandrika
Kumaratunga. „Taki hún (forsetinn)
ekki mark á þeim skilaboðum, er
hætt við því að landið falli aftur í
gamla farið, stigvaxandi átök,“ segir
Uyangoda. Friðarviðræðum var
slegið á frest í apríl 2003.
Alþjóðlegu mannréttindasamtök-
in Amnesty International segja
LTTE nú neyða fjölda barna til að
ganga til liðs við samtökin og taka
þátt í skæruhernaði. Foreldrar
þeirra séu barðir með prikum og hús
þeirra brennd reyni þeir að bjarga
börnunum.
Sjálfsmorðssprengjuárásir hafa
einkennt skæruhernað tamíl-tígra
frá árinu 1987, alls 241 árás. LTTE
samþykkti vopnahlé í febrúar 2002.
Tamíl-tígrar
neita ábyrgð
Colombo. AFP, AP.
♦♦♦