Íslendingaþættir Tímans - 10.07.1970, Síða 25

MINNINC
HREIÐAR E. GEIRDAL
Fæddur 4.1.1880.
Dáinn 30.1. 1970.
Brandur af brandi
brennur unz brunninn er,
funi kveikist af funa.
(Hávamál).
Hreiðar Geirdal var barnakenn-
ari í Grímsey á árunum 1908—
1912.
Einhvern tíma á þessum árum
orti hann kvæðið Grímsey. Það er
greinilegt, að Hreiðar hefur hrifizt
af þessari „töfraey“. Er það ekki
undarlegt, svo margt sem til þess
ber. Með sæbröttum hamraveggj-
um rís hún úr djúpinu á mörkum,
þar sem sér eiga mót úrsvalar unn-
ir norðan úr ríki Dumbs jötuns og
hlýlegar sinnaðar systur þeirra,
vermdar yllþrnngnum straumum
Atlantsála úr suðurátt.
Naumast munu í öllum heimi
margir staðir, þar sem jafnmikill
friður ríkir og frelsi og í Grímsey.
Og vítt er þar til veggja. í tæru
iofti norðursins má oft sjá þaðan
um óravegu. Auðvitað mundi sjást
þaðan enn víðar, væri eyjan hærri.
En í staðinn fynr það sjást þaðan
oft skemmtilegar hillingar, svo að
eyjar og hólmar við strönd megin-
íandsins sýnast sem komin nálega
í kallfæri við Grímsey, fljótandi á
sjónum. Og þótt Grímsey mætti 'ð
sumu leyti virðast einangruð, þá
skortir þ ar ekki fjölbreytni ot
margbreytileika. Eyjan sjálf verð-
ur flestum, er séð hafa, heillandi
sýn og ekki auðgleymd, hvort sem
hún íklæðist hreinum og svölum
snæskrúða vetrarins eða baðast á
löngum, heiðum sumardögum i
skini vermandi sólar, sem aldrei
lækkar svo göngu sína um margra
vikna skeið, að hún verði nærri því
áð hverfa við hafsbrún.
Það vita allir, sem kynnt hafa
sér sögu Grímseyiar, að þar skortir
sjaldan björg í búi. Má heita, að
fengsælar fiskileiðir séu aðeins
snertispöl frá bæjardyrun* fólks-
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
SKÁLD
ins. Á vorin og sumrin er i björg-
unum og allt í kring iðandi fugla-
líf. En uppi á eyjunni „dreifir fén-
aður sér um græna haga“.
Þá er það hafið sjálft í öllum sin-
um trölldómi og ördeyðu. Þetta
haf veltir stundum í ógnþrungn-
um hamóði hrikalegum sjóum upp
að strönd eyjarinnar. Þar brotna
þessi ferliki á klettunum með ægi-
legum dyn og drynjandi gný og
þeyta beljandi brimstrókum og
löðri í háaloft, svo að tung'tr þess
teyja sig sleikjandi upp eftir öll-
um björgum. Á öðrum tímum er
það kyrrt, svo að hvergi verður
greind hreyfing við fjörusteina,
enginn andvari ýfir hafflötinn. Það
er einr og höfuðskepnurnar, sem
hér ráv' annars ríkjum, haldi niðri
í sér a~ ’mum.
Á þe m stað fjölnægta og ynd-
is, lifir r ’.k, sem sennilega hefur
að ýmsu ’eyti lítið breytzt í hátt-
um rinum og venjmn, frá því að
Hre' ’ter Geirdal átti þar heima. Því
á ég. sem þarna hef átt heimili
samneytt heil tíú ár, ekki bágt með
að íkilja hug Hreiðars til þessa
litla eylands, bæði meðan hann átti
þar heima og alla tíð síðan til ævi-
loka. En ég hef það eftir Guð-
nýju dóttur Hreiðars, að honum
hafi verið hugljúfar minningar frá
dvöl sinni í Grímsey og þótt gott
um þær að tala.
Ég ætla samt að það hafi ekki
verið aðeins eyjan sjálf og um-
hverfi hennar og kannski ekki
einu sinni fyrst og fremst þetta
allt, sem heillaði Hr^ðar, heldur
þeir sem eyjuna byggðu.
„Ungur var eg forðum
fór eg einn saman
þá varð eg villur vega.
Auðugur þóttumk er eg annan
fann
maður er manns gaman“.
Hreiðar Geirdal var ungur mað-
ur, þegar þetta var, og hefur senni
lega unað sér vel í hópi lífsglaðra
unglinga og samlagazt lífi þeirra og
venjum.
Þau hjón, Barbara og Magnús
Árnason, listmálarar, dvöldust
einu sinni nokkrar vikur í Gríms-
ey, þegar ég átti þar heima. Þá
orti Magnús kvæði út af því, sem
honum bar fyrir augu og eyru uppi
á ey á Jónsmessunótt. Hann gaf
mér kvæðið, ritað á blað. Ég hef
það ekki við hendina hér. En ég
treysti því, að ég kunni það rétt.
Ég læt fylgja hér eitt erindi. Þar
er brugðið upp mynd af ungu kyn-
slóðinni í Grímsey, þegar hér var
komið, þ.e. þegar ég kynntist þessu
voru unglingarnir með því, sem
lýst er í kvæðinu, að halda við lýði
gamalli hefð. Vísan er á þessa leið:
Miðnætursól yfir sænum skin,
söngur fuglanna hljóðnar og
dvín,
Grímseyjaræskan með ærsl og
grir
ólma hringdansa stígur.
Mér gleymist eigi sú glaða sýn
né geisli frá sól, sem ei hnígur.
2j