Íslendingaþættir Tímans - 24.11.1971, Blaðsíða 3

þeim úr minni, er einhver kynni
höfðu af honum.
Ég vil svo kveðja vin minn, Jón
í Möðrudal með þessum orðum
Hávamála:
ek veit einn
at aldrei deyr,
dómr um dauðan hvern.
Halldór Ásgrimsson.
f
Fæddur 22. felbrúar 1880.
Dáinn 15. ágúst 1971.
„Kallið er komið“.
Laugardaginn 21. ágúst s.l. var
jarðsettur í Möðrudal öldungurinn
Jón Aðalsteinn Stefánsson við hlið
konu sinnar, að viðstöddu fjöl-
menni víðsvegar að.
Séra Ágúst Sigurðsson prestur í
Ólafsvík jarðsöng, en hann var um
skeið sóknarprestur Jóns. Séra Ág-
úst gerði þessa skilnaðarstund
Jóns og vina hans að hátíðastund.
Sköruleg framsögn hans í upphafi
athafnar á kvæði Jóns Magnússon-
ar skálds, „Möðrudal“, og fögur út-
fararræða hjálpuðust að til.að gera
þessa kveðjustund í Möðrudals-
kirkju eftirminnilega. Söngmenn
úr karlakór Mývatnssveitar önn-
uðust söng og að aflokinni jarð-
arför var öllum veitt af þeirri
rausn, sem löngum hefur verið
kunn í Möðrudal.
Líf í dúr og moll.
Jón A. Stefánsson fæddist 22.
febrúar 1880 og var því á 92. ald-
ursári er hann lézt þ. 15. ágúst á
sjúkrahúsinu á Seyðisfirði.
Foreldrar hans voru þau hjónin
Stefán Einarsson frá Brú á Jökul-
dal, lengi bóndi í Möðrudal, og Arn
fríður Sigurðardóttir hreppstjóra
að Ljósavatni, en þar fæddist Jón.
Svo sem mörgum er kunnugt,
var Möðrudalsheimilið í tíð þeirra
Stefáns og Arnfríðar eitt mesta um
svifa og efnaheimili landsins. Stef-
án dó 1916 en Arnfríður 1917.
Jón ólst upp í Möðrudal frá því
að hann var á fyrsta ári, að þau
foreldrar hans fluttust þangað.
Tuttugu og þriggja ára, árið
1903, gekk hann að eiga Þórunni
Vilhjálmsdóttur Oddsen, alþingis-
manns á Hrappsstöðum í Vopna-
firði. Sama ár hófu þau hjón bú-
skap í Víðidal á Efra-Fjalli og síð-
ar bjuggu þau á Rangalóni í Jök-
uldalsheiði og Arnórsstöðum á Jök-
uldal.
Árið 1919 verða enn þáttaskipti
1 lífssögu þeirra Jóns og Þórunnar,
en þá kaupir Jón Möðrudal af sam
örfum sínum við verði er svaraði
til andvirðis 5 þúsund lamba, að
sögn. Bjuggu þau hjón í Möðrudal
æ síðan, lengst af stórbúi. Þeim
varð sjö barna auðið. Tvær dætur
sínar misstu þau, hétu báðar Þór-
laugar, aðra þriggja ára hina nítj-
án. Önnur börn þeirra voru þessi:
Jóhanna Arnfríður, f. 1907, Stefán
Vilhjálmur f. 1908, Vilhjálmur
Gunnlaugur, f. 1910 og Þórhallur
Guðlaugur f. 1913. Dreng höfðu
þau lijón misst 1904 skömmu eftir
fæðingu. Auk barna sinna ólu þau
upp Kristínu Oddsen, frændkonu
húsfreyju.
Sambúð þeirra Jóns og Þórunn-
ar var með einstökum ágætum,
taldi Jón ætíð síðan að hjónaband-
ið væri mesta hamingja mannsins.
Varð honum það því mikið áfall,
er Þórunn lézt árið 1944. Svo virt-
ist vinum Jóns, sem hann bæri
ekki sitt barr eftir missi „vinunn-
ar“, en svo kallaði Jón að jafnaði
konu sína.
Jón hafði ungur lært söðlasmíði
og vann að þeirri iðn með búskapn
um. Hann var hagleiksmaður við
hvers konar smíði. Jón smíðaði
sjálfur á eigin kostnað Möðrudals-
kirkju, þá er nú sést lengst að, af
öllum húsum í Möðrudal. Kirkjuna
gerði hann 1949 og átti hún að
vera til minningar um vinuna hans.
Hef ég ekki séð hann reiðari í ann-
an tíma, en þegar honum var fyrir
skipað að höggva burt nöfn þeirra
hjóna, ef hann vildi fá kirkjuna
vígða, en nöfnin hafði hann letrað
steinstöfum ofan við kirkjudyr.
Höfðingsskap og örlæti þeirra
hjóna var viðbrugðið og hús þeirra
jafnan öllum opið, jafnt háum sem
lágum, allra sem aðstoðar þurftu
með, biðu útréttar hendur. Hús-
freyjan hóglát og höfðingleg í fasi
og húsbóndinn, öllu örari, hreinn
og beinn, undirhyggjulaus, gjaf-
mildur og greiðvikinn, hrjúfur en
þó auðsæranlegur, ógleyminn jafnt
á veglyndi sem mótgerðir.
Alla ævi var Jón með afbrijðum
heilsuhraustur, það var fyrs' hið
síðasta ár, sem hann lifði, að heilás
hans tók að bila. Reglumaður var
hann og hafði megna óbeit og
skömm á hvers konar óhófi.
Fjallabóndinn.
Alkunnug er sú staðreynd,
hversu veður og veðurfar orkar á
geð manna. Hiti, raki, sólskin og
loftþrýstingur. — allt þetta hefur
sín áhrif, hvert á sinn hátt og mót-
ar skapgerðina þegar til lengdar
lætur. Sá munur, sem talinn er
vera á skaphöfn Norðlendinga og
Sunnlendinga yrði vafalaust rak-
inn til þessara orsaka. Til svipaðra
raka má og rekja þann mun, er
sumir þykjast finna á lyndiseink-
unn þeirra, er í þéttbýli búa og
svo hinna, sem ala aldur sinn í
einangrun, eða ofan við dægurþras
og ríg nábýlisins, þvingun þess og
afkomuöryggi.
Árni Vilhjálmsson, hinn ágæti
læknir þeirra Vopnfirðinga um 35
ára skeið, kemur inn á reynslu
sína af háfjallamanngerðinni í
minningum, sem skráðar eru í bók
inni „Leifturmyndir frá læknadög-
um“. Meðan hann var læknir á
Vopnafirði gegndi hann jafnframt
læknisþjónustu í Möðrudal á Efra-
Fjalli og í Jökuldalsheiðinni á með
an hún var enn í byggð. Þennan
kafla minninga sinna nefnir læknir
inn „Á slóðum Bjarts í Sumarhús-
um“, og farast honum svo orð: „Ég
hef áður getið þess, að ferðir mín-
ar upp í Möðrudal, inn í Jökuldal
og Jökuldalsheiði, hafi orðið mér
eftirminnilegar og háfjallatöfrarn-
ir verkað djúpt í vitund mína.
En þá var það ekki síður fólkið,
sem þarna lifði og starfaði, sem
laðaði mig til samþykkis. Áður var
samfelld bæjaröð utan úr Hofsár-
dal og fram að Brú á Jökuldal. Þá
var einnig byggð í Tunguheiðinni.
Þegar ég kom í Vopnafjörð (1924),
var fátt eitt eftir af heiðarbýlun-
um. Þó var ennþá búið á Arnar-
vatni, í Sænautaseli, Veturhúsum
og Ármótaseli. Veturhúsabóndinn
var sá síðasti, sem yfireaf heiðina.
Hann fluttist þaðan 1946.
í bók sinni Frá Valdastöðum,
til Veturhúsa hefur Björn Jóhann-
esson. skólastjóri, lýst lífi heiða-
bændanna á raunsannan hátt.
En þó býlin á heiðinni væru að
hverfa, þá stóð byggð í MöðrucW,
Víðidal og á Jökuldal öllum, og
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
3