Íslendingaþættir Tímans - 01.06.1972, Blaðsíða 6

Dóróthea Þórðardóttir
Hún var ein af hinum gömlu sterku
stofnum, sem ekki bognuðu, unz þeir
brotnuðu i bylnum stóra. Ein af þeirri
hetjukynslóð, sem gerði islenzku þjóð-
inni kleift að verða sjálfstætt samfélag
traustra þegna. Ein þeirra^sem fyrst
gerði kröfur til sjálfrar sin, en siðan til
annarra. Hún lézt á sjúkrahúsinu á
Akureyri 23. april tæplega niræð og
hélt likams- og sálarkröftum furðu-
lega vel næstum þvi til hinztu stundar.
Dóróthea Þórðardóttir fæddist 6.
mai 1882 i Syðra-Garðshorni i Svarf-
aðardal. Foreldrar hennar voru Guð-
rún Björnsdóttir bónda þar, sem var
annálaður dugnaðarmaður og Þóröur
Jónsson, siðar bóndi á Steindyrum og
Skáldalæk, „vaskur maður, árrisull og
áhugasamur og svo þrifinn og hirðu-
samur, að bragð var að”.
Barn að aldri fluttist Dóróthea með
foreldrum sinum að Steindyrum og
ólst þar upp, elzt 10 systkina. Ung var
hún opinberlega heitbundin vænum
manni, Sveini Jónssyni frá Þverá i
Skiðadal, en hann dó á bezta aldri,
fáum dögum áður en þau ætluðu að
hans, sem vert væri. Það verða þeir,
sem mér eru kunnugri að gera. Siðustu
tuttugu og tvö árin dvaldist Jóhann á
heimili önnu dóttur sinnar og Magnús-
ar manns hennar, sem búsett eru að
Hliðargerði 5, hér i borg. Þar naut
hann frábærrar umhyggju þeirra
hjóna og barna þeirra, sem ég veit, að
hann mundi vilja þakka þeim öllum.
Jóhann naut þeirrar ánægju að sjá
barnabörnin og langafabörnin vaxa að
viti og þroska og þeim var hann alltaf
hinn elskulegi afi, sem gott er að
minnast.
Jóhann var mikið lesinn og fróður
um menn og málefni, glöggskyggn
með næma kimnigáfu, sem aldrei var
þó notuð öðrum til meins, heldur að-
eins á góðlátlegan hátt. Hann var
ákaflega orðvar maður. Trúmál ræddi
hann sjaldan, en þó er ég viss um, að
hann var trúaðri en margir, er ræða
meira um þá hluti.
Nú þegar Jóhann er lagður upp i sina
siðustu siglingu, langar mig að þakka
honum góða viðkynningu, og óska hon-
um fararheilla. Aðstandendum votta
ég samúð mina.
Kagna S. Gunnarsdóttir
6
ganga i hjónaband. Bar hún hring hans
alla ævi.
Við lát Guðrúnar móður sinnar 1906
fór Dóróthea til föður sins og stóð fyrir
búi með honum eitt ár og gekk raunar
yngstu systkinum sinum i móður stað.
Attu þau löngum hjá henni annað at-
hvarf, eftir að hún stofnaði sitt eigið
heimili.
Hinn 2. april 1907 giftist Dóróthea
Arna Jónssyni frá Sökku, elzta syni
Elinar Arnadóttur og fyrra manns
hennar, Jóns Gunnlaugssonar bónda
þar og hákarlaskipstjóra. Voru þau
fyrst skamman tima á Sökku, þá um
eins árs skeið á Þóroddsstöðum i
Ólafsfirði, en fóru að búa á Þverá i
Urðasókn 1910 og stóð svo til 1924, er
Árni dó, og hafði lengi verið heilsu-
veill. Þeim varð auðið fjögurra barna:
Lovisa húsfreyja á Akureyri, gift
Daniel Guðjónssyni, Jón Magnús
verksmiðjustjóri á Akureyri, dáinn
1962, átti Dagmar Sveinsdo'ttur, Elin
húsfreyja á Isafirði, gift Guðbjarna
Þorvaldssyni og Sigurveig húsfreyja á
Akureyri, gift Jóni Oddssyni. Alls eru
afkomendur Dórótheu orðnir 41.
Eftir lát Arna manns sins bjó.
Dóróthea enn á Þverá með börnum
sinum um sex ára skeið, og má nærri
geta, hve auðvelt það hefur verið á
þeim tima ekkju með f jögur börn. Hún
unni manni sinum heitt og tregaöi
hann sárt, en helztu ráð, er hún hlaut i
vandræðum sinum, eftir lát hans, voru
þau, að sundra skyidi heimilinu og láta
börnin frá sér fara, en það sagðist hún
aldrei gera, meðan hún gæti á fótum
staðið. Hún var mjög viijasterk og alla
tið hraust, ól börn sin upp i skilyrðis-
lausri sannsögli, kenndi þeim að
standa við orð sin, vera ábyrg og
bregðast aldrei skyldum sinum i lifinu,
— og gera bágstöddum gott.
Eftir búskap sjnn á Þvera' fluttist
Dóróthea til Akureyrar og átti heima
hjá börnum sinum frá 1940 nær óslitið
á heimili Sigurveigar dóttur sinnar,
þar sem hún naut þeirrar umhyggju
sem bezt mátti verða. Dóróthea naut
ekki skólagöngu i æsku fremur en þá
var titt um dætur fátækra bænda, og
fann hún sárt til þess. En hún bætti sér
það upp með miklum bóklestri, enda
stálgreind og minnug. Hún var mann-
blendin og skemmtileg, hlakkaði til
gestkomu, var ákaflega veitul og gest-
risin, hafði yndi af hollum skemmtun-
um og næmt fegurðar-skyn. Hún var á
allan hátt óvenjulega vel gerð kona,
þótti glæsileg á unga aldri, kunni vel
að skarta sér, varð mikil húsmóðir,
dugleg og þrifin með afbrigðum eins
og hún átti ætt til, og hafði rikan áhuga
á framförum öllum og framkvæmdum
og fylgdist gaumgæfilega með sliku.
Hún var barngóð og hjartahlý, og get
ég og fleiri borið um það, að allt til hins
siðasta var helzta áhugamál hennar að
hjálpa öðrum, sem hún vissi, að voru
hjálpar þurfi. Langaði hana jafnan til
að gera miklu meira gott en hún hafði
tök á, og ellistyrk sinn, eftir að hann
kom til, gaf hún eins og hann lagði sig,
en eyddi ekki þeim fjármunum á sjálfa
sig. Sinnu og lifsvilja hélt hún fram i
sjálfa banaleguna, en þegar sýnt var
um úrslit þeirrar baráttu, mætti hún
örlögum sinum með ró ög fullkomnu
æðruleysi.
Dóróthea Þórðardóttir fór aldrei
dult nieð skoðanir sinar Hún var kona
heil i fæð sinni eða vild. Sagði það, sem
islendingaþættir