Íslendingaþættir Tímans - 01.06.1972, Blaðsíða 5

Jóhann Sveinbjörnsson
frá Neskaupsstað
F. 12-4, 1891
I). 9-4, 1972
Mig hafið kallar héðan braut,
nú held ég fleyi úr vör.
Og blessun drottins brott frá þraut
mun beina minni för,
ég bið hann verndi bátinn minn,
þótt byljótt gjörist dröfn,
ég veit, hans stóra styrka hönd
mun stýra fleyi i höfn.
Þessi vfsuorð flugu mér fyrst i hug,
er ég settist niður til að rita fáein fá-
tækleg kveðjuorð um tengdaföður
minn, Jóhann Sveinbjörnsson, sem um
langan aldur, helgaði hafinu og sjó-
mennskunni alla krafta sina. Svo kært
var honum hafið, að fram á siðustu
Þau ákveðnu fyrirmæli, sem hún gaf
mérá meðan ég var i þjónustu þeirra
hjóna, voru þau að banna mér eigin-
iega að fara nokkurn tima fastandi frá
heimilinu, ef ég fór óvænt og snemma
að heiman------sem oft kom fyrir, —
en fara i búrskápinn og gjöra mér gott
af þvi, sem þar var hverju sinni. Þótt
lystin væri ekki alltaf mikil, þegar ég
var nývaknaður, reyndi ég að hlýða
þessu góða boði, — meðfram af þvi að
ég vissi, að henni leið verr en mér, ef
hún hélt að ég hefði rækt það slælega.
Ég get þessa aðeins hér sem dæmis
um hennar vökulu umhyggju fyrir
mönnum og málleysingjum.
Siðustu ár hennar langa heimilis-
halds voru kraftarnir varla farnir að
svara til hennar miklu umhyggju, svo
að hætt er við,að hún hafi oft tekið helzt
U1 nærri sér i þjónustu við unga og
aldna, svo að einskis þyrfti að sakna.
Svo mikið er vist, að eftir að hún missti
mann sinn og hafði flutt til dóttur sinn-
ar og tengdasonar, — sem góðfúslega
ætluðu að búa henni friðskjól og elli-
hvild eftir erilsama ævi, — dvinuðu
kraftar hennar undrafljótt, eins og
henni fyndist hlutverki sinu lokið.
Siðustu vikurnar lá hún á sjúkrahúsi
milli heims og helju, i þvi ástandi,
sem jafnvel vinir hennar gátu ekki
óskað að varði mjög lengi, fyrst engin
von virtist um bata. Kom þvi lát
stund var sjómennskan og fiskiriið
hans kærasta umræðuefni, þegar eitt-
hvað bráði af honum i hans þungbæru
veikindum.
Jóhann var fæddur að Krossi i Mjó-
afirði, foreldrar hans voru hjónin, Jón-
ina Jónsdóttir og Sveinbjörn Hall-
grimsson, og þar ólst hann upp ásamt
systkinum sinum. Um fermingaraldur
missti Jóhann föður sinn, og fór hann
þá að stunda sjóinn, og upp frá þvi var
hafið hans vettvangur meðan heilsa og
kraftar leyfðu. Snemma hlaut Jóhann
stýrimanns- og skipstjórnarréttindi,
einnig vélstjóraréttindi og kokkur var
hann um árabil, svo segja má,að hann
hafi fengizt við flest sjómannsstörf og
háð marga glimuna við ægi og ávallt
þótti hann mjög góður verkmaður að
hennar engum að óvörum, þegar það
bar að.
Einu sinni var heillaósk til þjóðar-
innar orðuð svo, að hún ætti jafnan
menn að missa, meiri og betri en aðrar
þjóðir. Verið getur, að einhverjum
þyki þetta kuldalega orðað, og svo
þótti mér fyrst, en er þetta ekki ein-
mitt sem næst raunveruleikanum
sjálfum? Að minnsta kosti veit ég ekki,
hvort ég get óskað þjóðinni annars
betra en að eiga alltaf nógu margar
húsfrevjur, sem likastar Sesselju
Benediktsdóttur, — þótt hún hljóti að
missaþær, samkvæmt eðlislögmáli —
þvi að áhrif þeirra og eftirdæmi eru
verðmæti, sem ekki eru háð
gengisfalli auðbraskaranna, — þvi að
,,á bjartan orðstir aldrei fellur, — um-
gjörðin er góðra drengja hjörtu”,
mælti Gr. Th. forðum.
Min fátæklegu orð eru aðeins ein
rödd úr fjöldanum, en mig grunar að
ég mæli fyrir munn fleiri, þegar ég
þakka þessari góðu konu fyrir allt
hennar starf og óhvikula vináttu um
langa ævi. Farðu vel i friði, aldna vin-
kona, með alúðarþökkum fyrir öll okk-
ar kynni, vonandi átt þú enn eftir að
taka á móti mér, jafnbroshýr og ævin-
lega fyrr, — þegar ég kem á eftir.
Vertu blessuð ævinlega — i guðs
friði!
Guömundur Þorsteinsson frá I.undi.
hverju, sem hann gekk, hreystimaður,
sem aldrei varð afls vant.
Árið 1919 gekk Jóhann að eiga Guð-
rúnu Ingibjörgu Sveinbjörnsdóttur frá
Kviabóli i Norðfirði, þau stofnuðu
heimili i Neskaupstað. Þeim hjónum
varð fjögurra barna auðið, þau eru
Sveinbjörg Þóra, gift Ottó Guð-
mundssyni af Fáskrúðsfirði,
Guðjón, en hann var heilsulitill og anct-
aðist á þritugsaldri, Sveinbjörn,
kvæntur Rögnu Gunnarsdóttur, býr i
Kópavogi og Anna Sólveig gift Magn-
úsi Jónassyni, býr i Reykjavik. Konu
sina missti Jóhann árið 1930. Þá voru
börnin ennþá á æskuskeiði og má
nærri geta, að sá missir hefur verið
þungur. Jóhann kvæntist ekki aftur.
Hann sá börnum sinum fyrir uppeldi,
sem bezt hann kunni, og hélt áfram að
stunda sjóinn, unz heilsuna þraut, en
þá var hann um sextugt.
Það mun ekki hafa verið léttbært
jafnmiklum áhuga- og dugnaðar-
manni, að geta ekki stundað vinnu, en
aldrei heyrðist hann æðrast yfir þvi, né
öðru.
Þvi miður voru kynni okkar Jóhanns
ekki lengri en sjö ár, og tel ég mig þvi
ekki færa um að rekja hér æviferil
islendingaþættir
5