Heimilistíminn - 24.10.1974, Síða 11

hlekkina. Þakklátastur allra var fyrrver-
andi hermaður, risavaxinn maður vexti,
sem allir voru hræddir við vegna stærðar-
innar. Hann tók skjótum framförum, þar
til hann loks átnefndi sjálfan sig lifvörð
elskaðs húsbónda sins, Pinel. Hann átti
eitt sinn eftir að bjarga lifi Pinels, er ráð-
izt var á hann.
Meðhöndlun sjúklinganna var einföld.
Gefið þeim friskt loft og frelsi, sagði Pinel
og það, ásamt sterkum persónuleika hans
sjálfs, gerði honum kleift að koma ótrú-
legustu hlutum til leiðar. Ef til vill var
þetta tvennt það sem hann mat mest, þvi
hann hafði ekki alizt upp við það, en það
er önnur saga. Hann skildi þjáningar
sjúklinganna, og þvi var það ekki fyrr en
á þessari öld, að farið var að framleiða
róandi lyf, að jafn stórt skref hefur verið
stigið fram á við i meðferð geðsjúkra eins
og Pinel steig þá.
I Englandi var fordæmi Pinels fylgt,
þegar kvekari einn og tekaupmaður,
William Tukeke, varð fyrir miklu áfalli er
hann sá aðstæður á geðveikrahælinu i
York. Hann ákvað að gera eitthvað betra
og 1795 opnaði hann eigið hæli á gömlum
bóndabæ, þar sem rúm var fyrir 30 sjúkl-
inga. Þeir sem voru svo heppnir að kom-
ast þangað, héldu að það væri Paradis.
Þarna voru blóm og dýr, friskt loft og
frelsi og allir tóku framförum.
En það var lika þörf á framförum á
venjulegum sjúkrahúsum. A fimmtiu ár-
um, milli 1690 og 1740 voru flest stóru
sjúkrahúsin i London byggð ásamt mörg-
um úti um landið. En þessar stórfenglegu
byggingar voru ekki jafn fagrar að innan.
Þar var allt vaðandi i óhreinindum og litið
vatn var þar notað. Sjúklingarnir voru
fjórir til sex á hvert rúm og þvi var ekki
undarlegt, þó sóttir breiddust fljótt út.
Þótt vitneskjan um nauðsyn hreinlætis og
eðli smits væri að aukast, var eitt enn
nauðsynlegt: Góð hjúkrun.
Það var litið á hjúkrunarkonurnar eins
og þræla. Meira að segja yfirhjúkrunar-
kona fékk aðeins sjö pund i laun á ári og
næturhjúkrunarkonur voru sagðar ó-
hreinar, drykkfelldar og latar. Það þurfti
styrjöld, þjóðarvesöld og konu eins og
Florence Nightingale til að breyta þessu.
Það var i Krimstriðinu, að blaðamaður
nokkur skrifaði um það 1854, hvernig búið
væri að særðum og sjúkum hermönnum á
vigstöðvunum og að nú væri timi til kom-
inn fyrir einhvern að gera eitthvað. Þrátt
fyrir áköf andmæli fjölskyldu sinnar, tók
Florence sig til og fór til Skútari með 38
hjúkrunarkonur með sér.
Astandið á hersjúkrahúsinu var svo
hræðilegt, aðfyrsta hugsun hennar var að
yfir dyrunum ætti að standa: Gefið upp
alla von við komuna hingað. En Florence
var kjörkuð kona og bráðlega stóðu hend-
ur kvennanna fram úr ermunum og
hreinsuðu til. Daginn eftir komu þeirra
var Inkermanorrustan háð og yfirfullar
deildirnar urðu að taka við nýjum fjölda
særðra manna. Engin lyf voru til, engin
sápa, engar umbúðir, litið af fatnaði og
mat. Veðrið var slæmt og aðstæður allar
eins hörmulegar og hugsazt gat.
— Þetta er ekki sjúkrahús, sagði ein
hjúkrunarkonan i örvæntingu, — Þetta er
borg.
— Já, sagði Florence rólega. — Ég held,
að rúmin séu samtals fjórar milur. En til
að byrja með var erfiðasta orrustan sú við
læknana, sem kærðu sig ekkert um kven-
Framhald á bls. 38
Teikningin sýnir lienri Dunant ganga
um vigvöllinn eftir orrustuna um Sol-
ferino. Sú sjón varð til þess aö hann
stofnaði Alþjóða Rauða krossinn.
n