NT - 29.08.1984, Blaðsíða 28

Öryggisráðið fundar um mann-
réttindabrot israelsmanna
Miðvikudagur 29. ágúst 1984 28
Utlönd
New York-Reuter.
■ Öryggisráð Samein-
uðu þjóðanna kemur sam-
an í dag, miðvikudag, til
að ræða kvartanir líb-
anskra stjómvalda um sí-
endurtekin mannréttinda-
brot og yfirgang ísraelska
hernámsliðsins í Suður-
Líbanon.
Líbanir báru fram
kvörtunina síðastliðinn
föstudag og fóru fram á
skyndifund í Öryggisráð-
inu, en báðu síðan um frest
fram á miðvikudag - að
því er talið er til að hafa
svigrúm til að ráðfæra sig
við fulltrúa annarra þjóða
sem hlut eiga að rnáli.
Rashid Fakhouri, sendi-
herra Líbanons hjá Sam-
einuðu þjóðunum, lýsti
því yfir í síðustu viku að
ráðslag Israelsmanna í
Suður-Líbanon, Bekaa-
dal og Rashaya-héraði
gengi þvert á mannréttindi
íbúanna og einangraði
suðurhéruð landsins frá
norðlægari hluta þess.
Suður-Kóreumenn vilja
verslun við N-Kóreu
Bandaríkin:
General Motors bannað
að menga frárennsli
Washington-Reuter.
■ Dómsmálaráðuneytið í
Bandaríkjunum hefur skýrt frá
því að það hafi neytt stórfyrir-
tækið General Motors til að
samþykkja að hætta að menga
frárennslisvatn með hættu-
legum og heilsuspillandi efna-
úrgangi.
General Motors neyddist til
að fallast á kröfur dómsstóla
þar sem 30. júní síðastliðinn
voru settar reglur í Bandaríkj-
unum sem banna iðnfyrirtækj-
um að setja ýmis málmsölt og
önnur eiturefni í frárennsli.
Þessi fyrirtæki verða nú að finna
aðrar leiðir til að losa sig við
úrgang frá verksmiðj um sínum.
■ Chun Doo Hwan forseti
Suður-Kóreu hefur hvatt til við-
ræðna við Norður-Kóreumenn
um að taka upp verslunarsam-
skipti milli Suður- og Norður-
Kóreu. Til þess að gylla tilboð
sitt um verslunarviðræður við
Norður-Kóreu enn frekar hefur
forsetinn meira að segja boðist
til að veita Norður-Kóreu-
mönnum ókeypis efnahags- og
tækniaðstoð.
Chun Doo Hwan setti þessar
hugmyndir sínar fram á fundi
með fréttamönnum fyrir
skömmu. Þar sagði hann m.a.
að verslun milli Suður- og
Norður-Kóreu geti verið mikil-
vægt skref í átt til friðsamlegrar
sameiningar Köreuskagans.
Hann sagði enn fremur að Kór-
eumenn ættu að vinna saman að
því að bæta kjör almennings á
öllum Kóreuskaganum.
Chun vék einnig að Asíuleik-
unum sem verða haldnir í Seoul
árið 1986 og Ólympíuleikunum
árið 1988. Hann sagðist vona að
Kóreu muni takast að mynda
sameiginlegt lið á þessum tveim-
ur mótum. Krafa Suður-Kóreu-
manna um að Norður-Kóreu-
menn biðjist afsökunar á tilræð-
inu í Rangoon, þar sem margir
háttsettir embættismenn í
Suður-Kóreu iétu iífið, varð til
þess að viðræður um sameigin-
legt ólýmpíulið á leikunum í
Los Angeles runnu út í sandinn.
En í síðustu tillögu Suður-Kór-
eumanna um frekari umræður
um sameiginleg íþróttalið var
ekki minnst á slíka afsökunar-
beiðni.
En þrátt fyrir mörg orð um
mikilvægi vinsamlegra sam-
skipta hélt hann því samt fram
að Norður-Kóreumenn stefndu
að því að beita hervaldi við að
sameina allan Kóreuskagann
undir stjórn sína. Það er einnig
ólíklegt að Norður-Kóreumen
samþykki tillögur Chun Doo
Hwan um aukin samskipti á
næstunni þar sem þeir líta á
brottför bandarísks herliðs frá
Suður-Kóreu sem algjört skil-
yrði fyrir frekari samskiptum á
sviði efnahags- og stjórnmála.
Suður-Kóreumenn leggja nú
mikla áherslu á að bæta alþjóð-
leg tengsl sín, m.a. við fyrrver-
■ Chun Doo Hwan, forseti Suður-Kóreu, á fundi með frétta-
mönnum.
andi fjandmenn sína, Sovét-
menn, Kínverja og Japani.
Stjórn Suður-Kóreu hefur
margoft gefið í skyn að hún sé
fús til stóraukinna samskipta
við Kínverja sem hafa mjög
náin tengsl við Norður-Kóreu-
ntenn. En Kínverjar hafa hing-
að til ekki treyst sér til nema
mjög takmarkaðra samskipta við
Suður-Kóreumenn á sviði
íþrótta og alþjóðlegs samstarfs
af ótta við að slíkt muni styggja
bandamenn þeirra í Norður-
Kóreu.
Chun Doo Hwan heimsækir
Japan í næsta mánuði en það er
í fyrsta skipti sem forseti Suður-
Kóreu fer í opinbera heimsókn
til Japans. Fram til þessa hafa
Kóreumenn verið mjög varkárir
í samskiptum sínum við Japani
enda var Kórea nýlenda Japan
allan fyrri hluta þessarar aldar.
En nú telja þeir sig ekki geta
lengur dregið að bæta samskipt-
in við Japani þar sem aukin
efnahagstengsl við Japan eru
mikilvæg fyrir efnahagsþróun í
Suður-Kóreu. Norður Kóreu-
menn hafa hins vegar harðlega
gagnrýnt ferö Chun Doo Hwan
til Japans sem þeir telja stór-
hættulega og andstæða hags-
munum kóreskrar og japanskr-
aralþýðu.
(Byggt á Reutcr og fleiri heimildum)
■ RÉTT tuttugu ár eru liðin
síðan hershöfðingjar i Brasilíu
steyptu borgaralegri stjórn af
stóli og tóku völdin í sínar
hendur. Síðan hafa fimm hers-
höfðingjar farið með forseta-
valdið. Nú hafa hershöfðingj-
arnir ákveðið að sleppa því.
Hinn 15. janúar 1985 fara fram
forsetakosningar í Brasilíu og
verður hershöfðingi þá ekki í
kjöri. Tveir menn keppa um
forsetaembættið og er talið
óvíst, að það forsetaefnið, sem
flokkur hershöfðingjanna
styður, verði kjörinn.
Samkvæmt stjórnarskrá
þeirri, sem hershöfðingjarnir
settu 1967 og endurskoðuð var
1969, er framkvæmdavaldið al-
veg í höndum forsetans. Vald
þingsins, sem að nafni til fer
með löggjafarvaldið, er tak-
markað.
Sérstakt kjörmannaþing kýs
forsetann, en það er skipað
þingmönnum beggja þing-
deilda og sex fulltrúum frá
hinum tuttugu og tveimur
fylkjum, sem Brasilía skiptist
í, en þau hafa verulega
hétu því að næst yrði forsetinn
þjóðkjörinn.
Hershöfðingjarnir hafa
smám saman verið að þoka
stjórnarháttum í lýðræðislegra
horf. í seinustu þingkosningum
missti flokkur þeirra meiri-
hluta í fulltrúadeildinni, en í
öldungadeildinni hefur hann
meirihluta, enda eru flestir
þingmanna þar tilnefndir af
stjórninni. Stjórnarflokkur-
inn, sem telur sig sósíaldemó-
kratískan, hefur meirihluta á
kjörmannaþinginu, en vegna
klofnings í honum er óvíst, að
frambjóðandi hans nái kjöri.
Stærsta sporið í lýðræðisátt
steig hershöfðingjastjórnin
1982, þegar fram fóru kosning-
ar á fylkisstjórum. Þær voru
nokkurn veginn frjálsar, enda
urðu úrslitin þau, að stjórnar-
andstæðingar fengu fylkis-
stjóra kjörna í fimm fylkjum,
m.a í Sao Paulo og Rio De
Janeiro.
Þessi sigur stjórnarandstæð-
inga mun hafa ráðið mestu
um, að hershöfðingjarnir féllu
frá því að láta forseta verða
þjóðkjörinn að þessu sinni.
Fancredo de Almeida Neves.
lyndu fylkinguna, sem hefur
heitið Neves stuöningi.
Talið er að Figuerado forseti
hefði verið mótfallinn Maluf
og heldur viljað fá Andreazza
innanríkisráðherra sem fram-
bjóðanda. Á flokksþinginu,
sem valdi forsetaefnið, fékk
Maluf 493 atkvæði en Andre-
azza 350.
Það rnælir meðal annars á
móti Maluf í augum margra,
að hann er líbanskur í aðra
ættina, og þykir hafa það úr
þeirri ætt að hafa reynst
slyngur kaupsýslumaður.
Hann er 53 ára gamall, og
hefur sýnt sig slyngan áróð-
ursmann í stjórnmálum, ekki
síður en á sviði kaupsýslunnar.
Hann hefur bæði verið borgar-
stjóri og fylkisstjóri í Sao
Paulo. Fyrir tveimur árum náði
hann kosningu til öldunga-
deildarinnar.
Verði Neves kosinn forseti,
verður hann elsti maðurinn,
sem þá skipar forsetasæti í
heiminum. Hann verður orð-
inn 75 ára, þegar hann sest í
forsetastólinn, ef hann nær
kosningu.
WlKU'l
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
ekki öruggan stuðhing þeirra
flokka, sem standa lengst til
vinstri. Verkalýðsforinginn,
sem gengur undir nafninu
Lula, hefur neitað að styðja
hann, en flokkur hans er lítill
og hefur ekki mikil áhrif á
kjörmannaþinginu. Hitt getur
haft meiri áhrif, að Leonel
Brizola fylkisstjóri í Rio de
Janeiro, vill ekki styðja Neves
nema hann lofi því að efna til
Líbanskur kaupsýslumaðurget
ur orðið næsti forseti Brasilíu
Hershöfðingjarnir styðja
hann ekki með glöðu geði
sjálfstjórn. Alls er kjörmanna-
þingið skipað 686 fulltrúum.
Það var loforð núverandi
forseta, Joao Baptista Figueir-
edo, þegar hann kom til valda
í mars 1979, að hann myndi
beita sér fyrir því, að næsti
forseti yrði kosinn á lýðræðis-
legan hátt. Figueiredo hafði
verið kosinn forseti af kjör-
mannaþinginu og var boðið
fram á móti honum, en áður
hafði kjörmannaþingið sam-
þykkt forsetaefni hershöfð-
ingjanna einróma.
Yfirlýsing Figueiredos var
skilin þannig, að næsti forseti
yrði kosinn í almennum kosn-
ingum. Krafan um það hefur
haft almennan stuðning, en
þegar til kom, neituðu hers-
höfðingjarnir að fallast á það,
og ákváðu að láta kjörmanna-
þingið velja næsta forseta, en
EINS og áður segir, verða
frambjóðendur í forsetakosn-
ingunum tveir, en framboðs-
fresti er nýlokið.
Helsti stjórnarandstöðu-
flokkurinn í þinginu, sem kall-
ar sig brasilísku lýðræðishreyf-
inguna, hefur teflt fram Fanc-
redo Neves, sem er ríkisstjóri
í öðru stærsta fylki landsins,
Minas Gerais. Hann náði þar
kosningu sem fylkisstjóri fyrir
tveimur árum.
Frambjóðandi stjórnar-
flokksins verður Paulo Salim
Maluf, en mikill ágreiningur
varð í flokknum um framboð
hans. Þegar séð varð, að hann
myndi verða fyrir valinu,
skarst varaforseti Brasilíu,
Aureliano Chaves, úr leik, en
hann hafði gefið kost á sér til
framboðs. Chaves hefur nú
stofnað nýjan flokk, Frjáls-
Paulo Sulim Maluf.
Neves á orðið langan feril að
baki. Hann var forsætisráð-
herrra í stjórn Goularts for-
seta, sem hershöfðingjarnir
viku frá völdum 1964. Hann
hefur síðan verið í andstöðu
við hershöfðingjastjórnina.
Eins og áður segir var hann
kosinn fyrir tveimur árum fylk-
isstjóri í öðru stærsta fylki
landsins.
Talið var áður en val fram-
bjóðanda hófst, að stjórnar-
flokkurinn hefði 36 fulltrúum
fleiri á kjörmannaþinginu en
stjórnarandstæðingar saman-
lagt. Frjálslynda fylkingin telur
sig geta tryggt Neves um 90
fulltrúa úr röðum stjórnar-
flokksins. Það styrkir Frjáls-
lyndu fylkinguna, að Neves
hefur að ráðum hennar valið
sem varaforsetaefni sitt fyrr-
verandi formann stjórnar-
flokksins, Jose Sarney.
Ef dæmt væri eftir framan-
greindum tölum, ætti Neves að
eiga vísa kosningu. Það getur
þó breytt þessu, að Neves á
beinna forsetakosninga ekki
síðar en 1986.
Maluf biðlar nú mjög til
vinstrimanna, en það getur
dregið úr stuðningi hershöfð-
ingjanna við hann.
ÞÓTT forsetakosningarnar
í janúar verði ekki beinar
kosningar, eru þær ótvírætt
spor í lýðræðisátt.
Það er orðin eins konar hefð
í Brasilíu, að hershöfðingja-
stjórnir og lýðræðislega kjörn-
ar stjórnir skiptist á um völdin.
Herstjórn fór með völd 1930-
1954, en lýðræðislega kjörnar
stjórnir 1945-1964.
Hershöfðingjastjórnin í
Brasilíu hefur hagað sér á
flestan hátt skynsamlegar en
hershöfðingjastjórnin í Arg-
entínu, þótt henni hafi orðið
hált á því að fylgja ráðum
Friedmans í efnahagsmálum.
Það á sinn þátt í því að nú vill
hún afhenda öðrum völdin,
því að hún ræður ekki við
efnahagsvandann.