NT - 15.02.1985, Blaðsíða 10

Ht' Föstudagur 15. febrúar 1985 10
ui
Kristján Benediktsson borga rful Itrúi:
Óhófleg skattheimta á síðasta ári
■ Líklega hefur skattheimta
hjá Reykjavíkurborg aldrei
veriö meiri en á síðasta ári.
Tekjuaukning borgarsjóðs frá
árinu á undan nam 780 milljón-
um króna. Rekstrargjöldin
hækkuðu hins vegar aðeins um
350 milljónir og stafar tiltölu-
lega lítil hækkun þeirra af ört
lækkandi verðbólgu á árinu.
Engan þarf því að undra þótt
borgin gæti á síðasta ári lækkað
skuldir sínar, m.a. við Lands-
bankann, og þyrfti ekki að
taka erlent skammtímalán á
seinni hluta ársins eins og
stundum hefur verið gripið til
áður.
Spá Þjóðhags-
stofnunar
Þegar unnið var að fjárhags-
áætlun Reykjavíkurborgar og
fjárlaga ríkisins fyrir árið 1984
lá fyrirspá Þjóðhagsstofnunar.
Þar sagði að gera mætti ráð
fyrir að rauntekjur einstak-
linga og fyrirtækja yrðu 20%
hærri árið 1984 en árið á
undan.
Ef ekki ætti að þyngja skatt-
byröina væri nauðsynlegt að
breyta álagningarstuðlum til
lækkunar. Gjaldstofn til álagn-
ingar gæti því orðið á bilinu
21-23% hærri en árið á undan,
þegar tillit hafði verið tekið til
fjölgunar gjaldenda.
Við gerö fjárlaga á Alþingi
voru þessar tölur lagðar til
grundvallar varðandi tekju-
skattinn.
Hvað gerði
Reykjavík?
Forráðamenn Reykjavíkur-
borgar fóru þveröfugt að. í
stað þess að taka tillit til ábend-
ingar Þjóðhagsstofnunar og
fara aö dæmi fjármálaráðherra
um lækkun álagningarstuðla í
samræmi við lækkandi verð-
bólgu og halda svipaðri
greiðslubyrði hjá gjaldendum
og árið á undan var útsvarið
hækkað um 42%, fasteigna-
gjöldin um 57% og aðstöðu-
gjald um52%.
Það er því cngin furða þótt
ýmsum brygði í brún, þegar
skattseðillinn birtist í júlímán-
uði í fyrra og flestir áttu eftir
að greiða um 60% útsvarsupp-
hæðarinnar sem hækkað hafði
um 42% frá árinu á undan.
Þessi mikla skattheimta
Reykjavikurborgar átti eftir að
hata sín áhrif þegar kom til
kjarasamninga á haustdögum.
Varað við
ofsköttun
Borgarfulltrúar Framsókn-
arflokksins vöruðu vissulega
við þeirri miklu skattheimtu
sem að framan er lýst. Gerðum
við tillögu um lækkun gjald-
stofna til samræmis við lækk-
andi verðbólgu. Þannig lögð-
um við til að útsvarsprósentan
yrði 10 í stað 11. Þá gerðum
við tillögu um lækkun bæði á
fasteignasköttum og aðstöðu-
gjaldi. Engin þessara tillagna
náði fram að ganga. Þó studdu
9 borgarfulltrúar tillöguna um
að miða útsvarið við 10%.
Tillögur okkar gengu ekki
lengra en svo að þótt þær
hefðu verið samþykktar hefði
borgin átt möguleika á að losa
sig við mesta kúfinn af þeim
skuldum sem söfnuðust árið
1983.
Áætlunin 1985
mun skaplegri
Fjárhagsáætlun borgarsjóðs
og stofnana borgarinnar fyrir
árið 1985 er í mun meira
samræmi við spár um þróun
kaupgjalds og verðlags á þessu
nýbyrjaða ári en áætlanir fyrra
árs voru. Gert er ráð fyrir að
aðaltekjupóstarnir, svo sem
Það er því engin furða þótt ýmsum
brygði í brún, þegar skattseðillinn
birtist í júlímánuði í fyrra og flestir
áttu eftir að greiða um 60%
útsvarsupphæðarinnar sem
hækkað hafði um 42% frá árinu á
undan
■ Michael Elphick, Meme Lai og leikstjórinn Lars von Trier í inynd Tricrs Eðli glæðsins.
Regnboginn:
Ferðast um for-
arpytti Evrópu
Eðli glæpsins (The Element of
Crime). Danmörk 1984.
Handrit: Lars von Trier og Niels
Vörsel. Kvikmyndataka: Tom
Elling. Klipping: Tómas Gísla-
son. Leikendur: Michael
Elphick, Esmond Knight,
Meme Lai, Jerold Wells, Astrid
Henning-Jensen. Leikstjóri:
Lars von Trier.
■ Þær eru víðar en á íslandi,
Ijósglæturnar í norrænni kvik-
myndagerð. Eðli glæpsinserein
þeirra, og það sem meira er,
hún er án efa ein athyglisverð-
asta mynd Norðurlanda á síð-
asta ári. Hötundurinn er rétt
liðlega tvítugur og er þetta hans
fyrsta mynd í fullri lengd. Eðli
glæpsins var framlag Dana til
opinberu samkeppninnar á
kvikmyndahátíðinni í Cannes
síðastliöið vor og vakti hún
mikla athygli fyrir frumleik.
Auk þess voru henni veitt verð-
laun fyrir tæknivinnu.
Lars von Trier fer troðnar
slóðir í efnisvalinu fyrir þessa
fyrstu mynd sína, dæmigerð
leynilöggumynd, eða Film Noir,
eins og það heitir á fínu máli.
En þar við situr líka. Meðferð
hans á efninu er einkar persónu-
leg, og um leið oft mjög heill-
andi.
Sagan greinir frá leynilög-
reglumanninum Fisher, sem
hverfur aftur til Evrópu eftir 13
ára dvöl í Kaíró. Hann hefur
verið beðinn um aö rannsaka
svokölluð Happdrættismorð,
sem framin hafa verið með
reglulegu millibili í heimalandi
hans. Morðinginn gengur laus
og vandi leynilögreglumannsins
er að sjá fyrir næsta morö, og
þannig handsama þrjótinn. Við
rannsóknina be i tir Fisher kenn-
ingum gamals kennara síns, Os-
bornes, um eðli glæpsins, sem
ganga í stuttu máli út á það, að
lögreglumaðurinn setur sig í
spor glæpamannsins, uns hann
verður sjálfur sá. sem hann er
að eltast við (eða þannig getur
það að minnsta kosti farið).
Lars von Trier setur söguna
inn í ramma ferðalags aftur í
tímann. Fisher er kominn aftur
til Kaíró, andlega kvalinn, þar
sem hann leitar til sálfræðings.
sá dáleiðir hann og ferðast með
honum til Evrópu í huganum til
þess að reka út hina illu anda.
Ferðalagið er byggt upp eins og
nokkurs konar martröð. þar
sem hver óhugnaðurinn af öðr-
um verður á vegi förumannsins.
Evrópa er öll undir vatni. þar er
eilíft myrkur og stöðug rigning
og mannfólkið ógnvekjandi. En
er þetta þannig í raun og veru.
eða er það aðeins endur-
minningin, sem umskapar ver-
öldina á þennan hátt?
Veikasti hlekkurinn í eðli
glæpsins er handritið, sem
stundum er dálítið ruglingslegt
og þunglamalegt. En það er
kannski með vilja gert. því
minnið getur leikið okkur grátt.
Aftur á móti eru kvikmyndatak-
an og leikstjórnin oft hreinasta
snilld.
Guðlaugur Bergmundsson
Gunnlaugur Ástgeirsson:
Eiga kennarar
í stríði?
Eiga kennarar í
stríði?
Fyrirsjáanlegt er að 1. mars
leggst allt skólahald niður við
framhaldsskóla landsins ef
kcnnarar liafa ekki fyrir þann
tíma fengið kjarabætur sem að
þeirra dómi eru viðunandi.
Reyndar hefur ráðherra nú
notfært sér lagarétt til þess að
framlengja uppsagnarfrest um
þrjá mánuði, en vegna þess
hve seint sú tilkynning kemur
er lögfræðilegt álitamál hvort
sá réttur er ekki úr gildi fallinn,
sbr. lögfræðilegt álit Arn-
mundar Backmann hrl. sem
greint hefur verið frá í fjöl-
miðlum, þannig að öldungis er
óvíst hvort kennarar rnuni
virða framlengingu ráðherra.
Löng þróun
Hér er ekki um nýjan vanda
að ræða. í mörg ár hafa kenn-
arar reynt að ná frani breytingu
á sínum kjörum. Til þess hefur
verið beitt öllum þeim ráðum
sem þeir hafa yfir að ráða skv.
lögum um samningsrétt. en
ekkcrt hefur gengið og sífellt
talað fyrir daufum eyrum.
Þvert á móti hefur starf þeirra
sífcllt verið metið verr til launa
hvort heldur sem miðað er við
aðra ríkisstarfsmenn cða fólk
með sambærilega menntun á
almennum vinnumarkaði. Sá
samanburður er verstur því
hann leiðir í Ijós að kennarar
eru varla hálfdrættingar á við
félaga sína með sambærilega
menntun á almennum vinnu-
markaði.
Nú er einfaldlega svo komið
að þolinmæði kennara er
þrotin. Kennarar eru yfirleitt
ákaflega prútt fólk og mjög
seinþreytt til vandræða. En nú
hefur þeim verið misboðið svo
gjörsamlega að þeir rísa upp
og reiðubúnir til að segja
skilið við störf sín, verði kjör
þeirra ekki bætt.
Menntun og fram-
tíðin
Ekki veit ég hvort nokkur
man stundinni lengur þau úr-
ræði sem stjórnmálamenn hafa
nú um stundir á takteinum til
að ráða bót á atvinnuvanda-
máluni þeim sem nú steðja að
eða livar þeir telja að vaxtar-
broddur atvinnulífs muni vera
í framtíðinni. Þau úrræði sern
þeir liafa bent á byggja fyrst og
fremst á virkjun vitsmuna og
tækniþekkingar. Og hvar ætla
þessir ágætu stjórnmálamenn
að fá þessa vitsmuni og þekk-
ingu?
Með hæfilegri illkvittni
mætti halda að þeir ætluðu sér
að flytja hana'inn niðursoðna í
dósum og deila henni síðan út
þar sem mest væru vandræðin
á hverju þriggja mánaða tíma-
bili, kannski á ársgrundvelli.
Nei - virkjun vitsmuna og
tækniþekking verður fyrst og
fremst til í gegnum skólakerf-
ið. Góð almenn menntun er
grundvöllurinn sem sérhæfing
og þróun nýjunga byggist á .
Með því móti einu að eiga
öflugt og vel mannað skóla-
kerfi er nokkur von til þess að
þetta land eigi sér framtíð og
unnt sé aö vænta framfara og
aukins hagvaxtar.
Ég hef ekki ástæðu til að ætla
annað en að yfirlýsing af þessu
tagi frá ráðherra úr ræðustól Al-
þingis sé fyllilega marktæk. Sé
svo ekki er lengra seilst í lýð-
skrumi en unnt er að ætla ráð-
herra.