NT - 28.02.1985, Síða 6

Bandarískir bændur að sligast undan
offramleiðslu og háum vöxtum
Tekjur í ár eru áætlaöar 9-11 milljarðar dollarar
Nautakjötsframleiöendur eru ekki reiknaðir með í þessu
dæmi.
Sourct: Department ot Agrlculture
■ Miklir erfiðleikar steðja nú
að landbúnaði í Bandaríkjun-
um. Sérstaklega er ástandið
erfitt í Mið-vesturríkjunum en
þar er ntikil kornrækt og
ntjólkurvöruframleiðsla.
Kornbeltið hefur lengi verið
eitt meginmatvælaforðabúr
heimsins og undirstaða frant-
leiðslunnar eru sjálfseignar-
bændur sem náð hafa dæma-
lausri framleiðni á búvörum.
Ástæðurnar fyrir því hvernig
komið er eru af margvíslegum
toga. Offramleiðsla, of lágt
verð, of mikil fjárfesting ein-
stakra búa og háir vextir leggj-
ast á eitt með að verða bænd-
um ofviða. Par ofan á bætist að
niðurgreiðslur og styrkir til
landbúnaðar hafa minnkað
verulega og stefna stjórnarinn-
ar í Washington er að draga
enn úr opinberri aðstoð við
bændurna. Ástandið er því
svart og fjölmargir bændur eru
þegar orðnir gjaldþrota og
verði ekki gripið í taumana nú
þegar, munu þúsundir bænda
lenda á vonarvöl.
Eftir mikla uppgangstíma í
amerískum landbúnaði hefur
dæmið snúist við. Á síðasta
áratug hækkuðu jarðir mjög í
verði og keyptu bændur upp
alla þá skika sem voru falir.
Mikið var fjárfest í ræktun og
tækjum og eru skuldirnar ó-
greiddar enn. Verð á landi
hefur farið sílækkandi og dýr
landbúnaðartæki standa nær
verölaus.
Eftirfarandi frétt úr Was-
hington Post, sem sýnir glöggt
hvert stefnir ef stjórnvöld
bregða ekki skjótt við til bjarg-
ar þeim undirstöðuatvinnuvegi
sem mestu máli skiptir:
Verra en á kreppuárunum
Bæridur, bankamenn og
sálusorgarar í Bandaríkjunum
hafa varað þingmenn við því,
að ef stjórnin í Washington
tekur ekki skiótt við sér og
dragi úroki hinna hraðvaxandi
skuldabyrða bænda þar í laudi,
þá horfi bandarískur landbún-
aður og þær fjármálastofnanir
sem þar eiga hagsmuna að
gæta fram á algera ringulreið.
„Umfang núverandi
ófremdarástands á sér ekki
sögulega hliðstæðu, kreppuár-
in voru ekki einu sinni svo
slæm, og við stöndum agndofa
frammi fyrir hversu stigamögn-
un vandamálanna er hröð."
Pannig fórust kaþólska biskup-
inunt Maurice Dingman orð á
fundi með þingmönnum í Des
Moines í Iowa, en Iowa er það
fylki í Bandaríkjunum sem á
mcst kontið undir landbúnað-
arframleiðslu, ogfögnuðuvið-
staddir ákaft ummælum hans.
„Þetta ófremdarástand er
ótrúlega mikið. Jafn ótrúleg
eru viðbrögð embættismanna,
sem virðast ekki vita um eða
þá ekki kæra sig um að vita um
hið yfirvofandi óveður" sagði
Dingman biskup ennfremur.
Og hann bætti við: „Við erum
að flosna upp og ef við missum
þessar bændafjölskyldur og
athafnamennina úr litlu bæjun-
um, sent þjóna landbúnaðin-
unt, þáhöfum viðeinnigglatað
einum af hornsteinum lýð-
ræðisins'.'
Andstæðingar snúa
bökum saman
Sami tónninn var í flestum
er tóku til máls á fundinum,
sem var haldinn fyrir tilverkn-
að öldungardeildarþingmanns-
ins John Melcher frá Montana
fylki, sem einnig treystir rnjög
á landbúnað með afkomu sína.
Fundur þessi var liður í baráttu
þingmanna úr röðum beggja
flokka, Repúblikanaog Demó-
krata, til að vekja athygli
stjórnar Reagans á fjármagns-
vandræðum landbúnaðarins.
Allir ræðumenn fundarins
voru sammála um að áætlun
Reagans forseta frá því í sept-
ember á síðasta ári um að
endurskipuleggja lán bænda
hefði ekki náð tilgangi sínum
og muni alls ekki gera það
nema á verði skjótar og miklar
breytingar, í þá átt að ná til
fleiri bænda og fá meiri þátt-
töku frá bandarískum
bönkum.
Hættuástandi vikið
til hliðar
Þó svo að bandaríska stjórn-
in hafi nýverið rætt þetta
ástand, þá segja talsmenn
stjórnarinnar að engar vís-
bendingar séu uppi um að
stjórnin ætli að svara á neinn
hátt sífjölgandi hjálparbeiðn-
um. Melcher öldungardeildar-
þingmaður. sem kom fundin-
um á eftir að landbúnaðar-
nefnd öldungardeildar banda-
ríska þingsins taldi enga þörf á
að taka málið upp á sínum
vettvangi, sagði; „Það er
óhugnalegt að komast að raun
um að ríkjandi viðhorf í Was-
hington sé að ýta til hliðar því,
sem við teljum vera hættu-
ástandl'
Á fundi Melchers voru 13
meðlimir fulltrúa- og öldunga-
deildar Bandaríkjaþings, sem
allir kröfðust skjótra aðgerða
af hendi Reagans til þess að
snúa við þeirri þróun, sem, að
áliti rnargra bankamanna og
embættismanna, gæti valdið
gjaldþroti þúsund bænda, ef
þeir fengju ekki lán innan 60
daga til að framkvæma vorsán-
inguna.
lowa að leggjast í eyði
Tom Harkin öldungardeild-
arþingmaður fyrir Demókrata
tók svo sterkt tii orða að segja
„að fylkið sitt, Iowa, væri
smám saman að leggjast í eyði.
Á fyrstu 6 árum kreppunnar
miklu missti Iowa 7.8% af
bændum sínunt, en á þessu ári
einu saman mun það tapa 10%
bændastéttarinnar."
„Við höfum hvorki tíma né
þörf fyrir frekari rannsóknir"
voru ummæli A.J. King frá
Montana, forseta Sambands
óháðra banka í Bandaríkjun-
um, en innan þeirra samtaka
eru flestir þeir bankar í dreif-
býlinu, sem fjármagna bú-
reksturinn. Hann sagði að
stjórnvöld yrðu að veita fjár-
magni upp á nokkra milljarða
dollara til „Stofnlánasjóðs
landbúnaðarins", sem veitir
fjármagni til þeirra bænda
sem ekki fá lán frá öörum
peningastofnunum.
„Þetta er ekki einungis
ófremdarástand, heldur sjáum
við fram á hrun aragrúa
býla" staðhæfði David Senter,
starfsmaður Bandarísku
landbúnaðarheyfingarinnar .
Síðan sagði hann: „Hér er ekki
aðeins um eyðingu sveita í
Bandaríkjunum að ræða, held-
ur erum við u.þ.b. að verða
vitni að þjóðfélagslegri spreng-
ingu."
I svipaðan dúr kvað við hjá
öldungardeildarþingmannin-
um J. James Exon frá Ne-
Um hlutleysi sjónvarps og
verkfallslög BSRB
■ Undirritaðurkomstþannig
að orði á niánudaginn var, að
umfjöllun sjónvarpsins á varn-
ar- og öryggisntálum ein-
kenndist af hægrisinnuðu hlut-
leysi. Þetta var ómaklega sagt
unt hinn ágæta miðil því að
fréttastofa Sjónvarps hefur
þvert á móti oft fjallað um
þessi ntál með skemmtilegum
hætti og verið óhrædd við að
velta upp nýjum og óvæntum
upplýsingum sent snerta her-
veldið ísland. Má þar til dæmis
nefna viðtöl við Willam Arkin
sem í tvígang hefur kynnt áætl-
anir Bandaríkjastjórnar að
flytja hingað kjarnorkuvopn.
Þá skýrði sjónvarpið t.d. Irá
New York Times grein um
sama efni, fjallaði ítarlega um
skýrslu Gunnars Gunarssonar
um öryggismál og kynnti tillögur
sem lagðar voru fram á Kirkju-
þingi um ratsjármál, en þær
tillögur voru kæfðar þar eins
og menn rekur minni til.
Duglegra en NT
Raunar hefur Sjónvarpið
verið miklu duglegra að fjalla
um þennan málalfokk en t.d.
við á NT, sem gefunt þessunt
málum allt of lítinn gaum og
hefur sjónvarpið með þátttöku
sinni oft brotið upp þá leiðin-
legu sjálfheldu sem hersinnar
annarsvegar og herandstæð-
ingar hinsvegar liafa kontiO
þessari umræðu í. Verður þar
vonandi framhald á, því að fá
mál snerta okkur og fram-
tíð okkar meira en einmitt
þessi.
Umræður Árna og Einars
Ástæður þessara óverð-
skulduðu skrifa voru untræður
Árna Hjartarsonar og Einars
Guöfinnssonar urn ratsjár-
stöðvar á Vestfjörðum, en þær
eru eins og kunnugt er liður í
hernaðaruppbyggingu
Bandaríkjanna hér á landi.
Vegna flugsamgangna komst
ekki fulltrúi vestfirska ratsjár-
andstæðinga til umræðunnar
og komust því ekki sjónarntið
þeirra til skila. Vonandi hefur
sjónvarpið bætt úr því þegar
orð þessi komast á þrykk því
að í þessum málum eru ekki
bara tvær hliðar heldur ntiklu
fleiri. Það er einmitt þörf á því
að sjónarmið ratsjárandstæð-
inga á Vestfjörðum komist vel
til skila því að þau brjóta upp
þessa hefðbundnu.lokuðu urn-
ræðu sem hér hefur verið allt
of lengi.
Frelsunarguðfræði
Skrifandi um sjónvarpið er
rétt að minnast ágætis umræðu-
þáttar um Frelsunarguðfræði,
sem lítið hefur verið kynnt hér
á landi. Sú guðfræði er einkum
hefur skotið rótum í Suður-
Ameríku gengur út frá því að
kristindómurinn sé róttæk
krafa um að þessum heinti sé
breytt í jöfnunar og réttlætis-
átt. Sjónarmiö þau sem þarna
kontu frant hjá stjórnanda
þáttarins og íslenskum prest-
unt vöktu ntikla athygli. hafa
enda verið illa kynnt hér. Væri
ekki vanþörf á að endurtaka
þátt á borð við þennan.
Styttri verkfallsfrest
Jón Erlingur Þorláksson
tryggingarfræðingur ritar at-
hyglisverða grein í nýútkom-
inn Ásgarð, blað BSRB, um
verkfallsréttarlög opinberra
starfsmanna. Hann bendir á
að hinn langi boðunarfrestur
verkfalls geti liaft þau áhrif að
ntinni aðgát sé viðhöfð þegar
verkfall er boðað en ella og að
skylda sáttanefndar til að
leggja fram sáttatillögu verði
til þess að aðilar haldi að sér
höndum fram að henni og það
sem meira er, hljóti að fella
hana. því nær fullvíst sé að
hægt sé að ná a.m.k. heldur
betri samningum í kjölfar
hennar. En grípum niður í
grein Jóns.
Minni aðgát við beitingu
verkfalísréttar
„Þegar svo langt er milli
þess að verkfall er boðað (30
dagar -innsk.-BK) og þar til
það kentur til framkvæmda er
hætt við að ntinni aðgát sé höfð
við beitingu verkfallsréttarins
en ella væri. Verkfallsdraugur-