NT - 02.10.1985, Side 8

Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgeíandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltr.: Níels Árni Lund
Framkvstj.: Guömundur Karlsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300. Auglýsingasími: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 686495, tæknideild 686538.

iV>T
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 35 kr. og 40 kr, um helgar. Áskrift 360 kr.
r
Ríkisstjórnin
endurskipulögð
■ í kjölfar fundar miðstjórnar og þingflokks
Sjálfstæðisflokksins í Stykkishólmi um helgina
virðist ljóst, að breytingar verði gerðar á ríkis-
stjórninni. Á fundinum voru fjárlög fyrir næsta ár
og vinna við þau brotin til mergjar og niðurstaða
fundarins var sú, að betur mætti ef duga skyldi.
Freista yrði þess til hins ýtrasta að draga úr
ríkisumsvifum umfram það, sem fram kemur í
þeim fjárlagadrögum, sem fyrir liggja.
Hér er heilshugar tekið undir þessi sjónarmið.
NT hlýtur þó að benda á, að Sjálfstæðisflokkur-
inn fer með þau ráðuneyti, sem taka til sín um
áttatíu af hundraði ríkisútgjalda og flokkurinn
lagði á það þunga áherslu við myndun þessarar
ríkisstjórnar, að fá þau ráðuneyti í sinn hlut. í
kosningabaráttunni hafði flokkurinn haft það að
sérstöku leiðarljósi að draga úr ríkisumsvifum eins
og reyndar Framsóknarflokkurinn. Sjálfstæðis-
flokkurinn vildi fá tækifæri til þess að sýna fram á,
að hægt væri að draga úr ríkisumsvifum.
Það tækifæri er honum ekki úr greipum runnið.
Ríkisstjórninni er ljósir þeir kostir, sem við
blasa. Hún getur reynt að hafa áhrif á kaupmátt
launa, hún getur hækkað skatta og hún getur
dregið úr ríkisumsvifum.
Fyrsti kosturinn getur nú varla talist vænlegur.
Annar kosturinn hefur verið ræddur, en ekki
náðst um hann samstaða. Þriðji kosturinn er
langsamlega vænlegastur og þar geta sjálfstæðis-
menn nú látið til sín taka svo um munar.
Það er augljóst, að þjóðin má ekki við þeim
áföllum sem fælust í innbyrðist átökum nú.
Miklu áhrifameira væri að fá Þorstein Pálsson,
formann Sjálfstæðisflokksins, inn í ríkisstjórn við
þessi tímamót, áður en þing kemur saman.
Auðvelt er að leiða að því getu, að ríkisstjórnin
hafi ekki haft fullt traust sjálfstæðismanna, vegna
þess, að formaður flokksins er utan hennar.
Fjarvera hans frá ríkisstjórnarborðinu hefur leitt
til misskilnings og sundurþykkju og án efa valdið
því, að ráðherrar Sjálfstæðisflokksins hafa fjar-
lægst þingflokkinn. Erfitt er að tryggja eðlilegan
vinnufrið í ríkisstjórn við slíkar aðstæður.
Þjóðin hlýtur því að standa í þeirri trú nú, að
Sjálfstæðisflokkurinn hyggist taka á þeim vanda,
sem hann bauðst til að taka á, við myndun
þessarar ríkisstjórnar. Skilja verður niðurstöðu
fundar þingflokks og miðstjórnar flokksins á þann
veg, að hann fylki sér um þetta verkefni ráðherra
Sjálfstæðisflokksins og ríkisstjórnarinnar. Ekki
verður því trúað, að flokkurinn ætli að hlaupa frá
þeim vanda sem við blasir.
Því er einnig haldið fram hér, að til þess að
árangur náist við að draga úr ríkisumsvifum í
málaflokkum Sjálfstæðisflokksins í ríkisstjórn,
þurfi Þorsteinn Pálsson, formaður flokksins, að
taka sæti í ríkisstjórninni nú þegar.
Miðvikudagur 2. október 1985 8
Vettvangur
Þórður Ingvi Guðmundsson:
Framsóknarflokkurinn
á krossgötum
Erindi þetta var flutt á ráðstefnu Sambands ungra
framsöknarmanna um Framsóknarflokkinn á Bifröst 14.
sept. s.l.-
■ í þessu erindi verður fjall-
að um spurninguna hvernig
augum ungt fólk lítur Fram-
sóknarflokkinn og hverju megi
breyta í þeim efnum.
Þegar stórt er spurt verður
oft fátt um svör. Þau svör sem
ég mun reyna að gefa hér
verða ekki byggð á neinni
vísindalegri könnun á viðhorf-
um ungs fólks til Framsóknar-
flokksins. Á meðan svo er
verður maður að byggja grein-
ingu af þessu tagi á huglægu
mati og þeirri tilfinningu sem
maður hefur fyrir vandamál-
inu.
Helstu viðhorf
til flokksins
Það er hins vegar alveg Ijóst
að ungt fólk getur ekki litið
Framsóknarflokkinn mjög
björtum augum. Það sýna úr-
slit síðustu kosninga og niður-
stöður skoðanakannana síð-
ustu árin. Ef ungu fólki þætti
vænt um Framsóknarflokkinn
væri Framsóknarflokkurinn
einfaldlega stærri og öflugri.
Framsóknarflokkurinn átti
sér sína gullöld meðal ungs
fólks. Það var á sjöunda og í
upphafi áttunda áratugarins,
þegar flokkurinn var í stjórnar-
andstöðu og hafði síðan í stjórn
forystu um framfarasókn í at-
vinnumálum. Ekkert mælir þó
gegn því að þá gullöld megi
skapa aftur.
En hver eru þá viðhorf ungs
fólks til flokksins í dag. Þessi
tel ég helstu:
1. Framsóknarflokkurinn er
talinn kerfisflokkur.
2. Framsóknarflokkurinn er
talinn staðnaður.
3. Framsóknarflokkurinn er
talinn gamaldags.
4. Framsóknarstefnan er tal-
in úr sér gengjn.
5. Framsóknarstarfiö, þ.e.
flokksstarfið er í molum.
Lítum þá á fyrstu fullyrðing-
una, Framsóknarflokkurinn er
talinn kerfisflokkur.
Enginn íslenskur stjórn-
málaflokkur hefur verið jafn
ríkur þátttakandi í stjórn þessa
lands á þessri öld og Fram-
sóknarflokkurinn. í 67 ára
sögu fullveldisins hefur Fram-
sóknarflokkurinn setið í ríkis-
stjórnum í full 40 ár og í 41 árs
sögu lýðveldisins hefur flokk-
urinn setið nú samfellt í ríkis-
stjórn í 14 ár, sem er eindsæmi
fyrir stjórnmálaflokk á íslandi.
Af þessum sökum hefur
Framsóknarflokkurinn haft
óhjákvæmilega gífurleg áhrif á
mótun þjóðlífs íslendinga og
þess kerfis sem við búum við í
dag. Það er því eðlilega flokkn-
um nokkuð sárt að þurfa að
rífa það niöur sem hann hefur
byggt upp þegar kröfur uni
slíkt koma fram með nýjum
þörfum nýrra kynslóða. Nokk-
ur atriði má nefna í þessu
samhengi.
Skuldinni skellt
á Framsókn
Landbúnaðarstefnan á ís-
landi hefur legið undir sívax-
andi gagnrýni frá fjölmiölum á
suð-vestur horni landsins. For-
ysta bændasamíakanna hefur
verið treg til breytinga og er þá
sett sama sem merki á milli
hennar og forystu Framsókn-
arflokksins, enda gangur þar á
milli greiður, þar sem margir
af þingmönnum flokksins hafa
verið og eru bændur. Fólki
hefur verið talin trú um að
landbúnaðurinn væri baggi á
þjóðinni og jafnvel óþarfur. Á
sama tíma hafa gífurlegar
breytingar átt sér stað í land-
búnaði, sem Framsóknar-
flokkurinn öðrum flokkum
fremur hefur staðið fyrir. Það
hefur hins vegar enga athygli
vakið. Fylgisminnkun Fram-
sóknarflokksins hefur því staf-
að í þessum efnum af því að
hann hefur tapað þeirri orrustu
sem háð er í fjölmiðlunum.
Frantsóknarflokkurinn hef-
ur staðið fyrir gífurlegri upp-
byggingu á Iandsbyggðinni.
Hann er sakaður um það í
þéttbýli, sérstaklega í Reykja-
vík og nágrenni, að hafa gert
þetta á kostnað þess svæðis.
Fari maður hins vegar út á land
er flokkurinn skammaður fyrir
það að sleikja upp vitleysuna
sem vellur úr fólki í Reykjavík
um landsbyggðina sem eins
konar þurfaling á þjóðinni.
Þar er sagt að lítið hafi verið
gert síðustu árin til að skapa ný
atvinnutækifæri. Enda er það
staðreynd að fólki fækkar nú á
landsbyggðinni. Já það er
vandlifað.
Á síðasta áratug hófust
miklar fjárfestingar hér á landi
sérstaklega í dreifbýlinu. Mörg
mistök og axarsköft voru gerð,
s.s. of mörg skip flutt inn, of
stór sjúkrahús og heilsugæslu-
stöðvar byggðar, vegafé bútað
of mikið niður á spotta í hverj-
um hreppi, Kröfluævintýri
o.s.frv.
Rödd landsbyggðarinnar í
þingflokki Framsóknarflokks-
ins er rödd þéttbýlisins hér
suð-vestanlands sterkari og
þegar þingmenn flokksins opn-
uðu munninn vörðu þeir þessar
fjárfestingar með kjafti og
klóm í stað þess að viðurkenna
mistökin. Þingmenn annarra
flokka höfðu hins vegar vit á
að þegja og láta Framsókn
taka skellinn. Þetta styrkti trú
fólks auðvitað á að flokkurinn
væri kerfisflokkur og að hann
bæri einn ábyrgð á svínaríinu.
Það sem er einkennandi fyrir
ungt fólk í dag, er mjög sterk
réttlætiskennd. Pólitísk fyrir-
greiðsla og pólitískar stöðu-
veitingar ásamt vafasamri
meðferð opinberra fjármuna
hneysklar ungt fólk meir en þá
sem eldri eru, sem vanari eru
slíku sem hluta af pólitískum
kúltúr á íslandi. Framsóknar-
flokkurinn hefur komið illa út
úr umræðum um þess konar hluti
Þetta styrkti trú fólks auðvitað
að flokkurinn væri kerfis-
flokkur og hann einn bæri
ábyrgð á svínaríinu.
Fólksfjölgunin heldur ekki
í við framkvæmdagleðina
■ Karlmenn eru ekki í tísku
núna, sagði kona og hefur rétt
fyrir sér. Af sjálfu leiðir að
hjónabandið er ekki í tísku og
er ýmist að strákarnir ganga
ekki út eða að þeim er skilað
aftur til mömmu. Barnsfæðing-
um fækkar og fjölskyldur
minnka. Á sjötta og fram eftir
sjöunda áratugnum fjölgaði
fæðingum mikið en síðan dró
úr þeim aftur og eru fjölmenn-
ustu árgangarnir nú á þrítug*
aldri. Samkvæmt þjóðhagsspá
verða íslendingar aðeins um
20 þúsund fleiri um aldamót en
þeir eru nú. Samt er reiknað
með að langlífi aukist.
Þetta þýðir að fjölmennustu
árgangar íslandssögunnar eru
að koma á vinnumarkað þessi
árin. Því fylgir að flestir flytja
að heiman um svipað leyti, en
fjölskyldum fjölgar tæplega og
barneignum ekki. Því er nefni-
lega eins varið með börnin og
karlmennina, þau eru ekki í
tísku nema sem vandamálaum-
ræða.
Allt hefur þetta áhrif á þjóð-
lífið á mörgum sviðum. Um
nokkurra ára skeið hefur hús-
næðismarkaðurinn verið á
skjön við þessa þróun. Of
stórar íbúðir hafa verið
byggðar, of dýrar og óhag-
kvæmar. Þá fyrst er í rassinn
gripið að einfalt lögmál mark-
aðsins segir hingað og ekki
lengra.
Það er smám saman að
renna upp fyrir mönnum að
h'klega sé nóg að gert. Stóru
einbýlishúsin og rúmmiklu
íbúðirnar falla í verði jafnt og
þétt en litlar íbúðir og hag-
kvæmari halda betur verðgildi
st'nu.
Skipulagsdellur
Fyrir nokkrum árum gerðu
þrjú sveitarfélög á höfuðborg-
arsvæðinu stórhuga framtíðar-
áætlanir í skipulagsmálum.
Hvert um sig áætlaði undir-
búning 50 þúsund manna
byggðar. Þótt hver einasti íbúi
utan Reykjavíkur og Reykja-
nesskjördæmis flyttu á þetta
svæði hefðu þeir ekki fyllt upp
í áætlaðar byggingar. Talna-
glöggir menn komu auga á
þetta og framtíðarplön skipu-
lagsspekinganna runnu út í
sandinn.
Gífurleg framkvæmdagleði
hefur einkennt síðasta hálfan
annan áratug og það er eins og
menn haldi að hægt sé að
byggja upp og framkvæma
fram í það óendanlega: En
íslendingar eru ekki nema 241
þúsund og það er síður en svo
að vænta mikillar fólksfjölgun-
ar á næstu áratugum að
minnsta kosti og þótt svo fari
að karlmenn og börn komist í
tísku á ný tekur það tímann
sinn að örva fólksfjögun.
Það er víða komið í ljós að
íbúðamarkaður er mettaður.
Á Akureyri ráku bygginga-
menn upp ramakvein fyrír
nokkrum árum og skildu ekk-
ert í því að samdráttur varð í
atvinnugrein þeirra. En málið
er einfalt, það er búið að
byggja nóg. 1 stjórnmálaálykt-
un sem framsóknarmenn á
Vestfjörðum gerðu nýlega er
sagt að á ýmsum stöðum þar
vestra gangi menn frá óseljan-
legum eignum sínum og farið
er fram á að þeirri byrði sé létt
af sveitarfélögum að verða að
neyta forkaupsréttar síns á
verkamannabústöðum.
Mikið byggt en
lítiðselt
Á höfuðborgarsvæðinu er
mikill samdráttur í byggingar-
framkvæmdum og þar er mark-
aðurinn að mettast eins og
víðast hvar úti á landi. Gunnar
Björnsson framkvæmdastjóri