Morgunblaðið - 27.08.2004, Blaðsíða 16

ERLENT
16 FÖSTUDAGUR 27. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VLADÍMÍR Yakovlev, erindreki
Rússlandsforseta í suðurhluta
Rússlands, sagði í gær að upplýs-
ingar úr flugritum farþegaflugvél-
anna tveggja, sem fórust á þriðju-
dag, hefðu ekki varpað ljósi á
orsakir þess að vélarnar fórust og
með þeim 89 manns. Hefur frétta-
stofan ITAR-Tass eftir Yakovlev að
enn sé líklegasta skýringin sú að
um samræmdar hryðjuverkarárásir
hafi verið að ræða. Slokknað hafi á
flugritunum mjög skyndilega og
það sé helsta staðfestingin á því að
atburðarásin hafi verið mjög hröð.
Þrátt fyrir ummæli Yakovlevs
héldu aðrir rússneskir embættis-
menn sig við það orðalag í gær að
engir möguleikar væru útilokaðir
að því er varðar orsakir þess að
flugvélarnar fórust. Með ólíkindum
þykir þó að tvær farþegaflugvélar
skuli hafa farist á nánast sömu
stundu. Ígor Levitin, sem falið hef-
ur verið að rannsaka málið, tók hins
vegar af öll tvímæli um að rússnesk
stjórnvöld myndu greiða aðstand-
endum fórnarlamba bætur vegna
missis þeirra. Þjóðarsorg ríkti í
Rússlandi í gær.
Stjórnvöld sögð neita að
horfast í augu við staðreyndir
Ríkisreknir ljósvakamiðlar hafa
haldið sig fast við þá línu sem ráða-
menn í Kreml hafa gefið. Hörð
gagnrýni rússneskra dagblaða í
garð stjórnvalda í gær kom hins
vegar mörgum í opna skjöldu. „Í
aðdraganda forsetakosninga í Téts-
níu vilja stjórnvöld ekki viðurkenna
það sem þó er augljóslega stað-
reynd: aðeins tétsenskir skæruliðar
eru færir um að skipuleggja árásir
af þessum toga í Rússlandi,“ sagði
m.a. í forsíðufrásögn dagblaðsins
Kommersant. Izvestia tók í sama
streng, sakaði embættismenn um
að „takast ekki að sjá tengslin“
milli afdrifa flugvélanna og um-
deildra kosninga sem eiga að fara
fram í Tétsníu á sunnudag. „Ótrú-
leg og hörmuleg tilviljun – þannig
hafa embættismenn reynt að út-
skýra þessa atburði,“ sagði Iz-
vestia.
Embættismenn segja
lítið á flugritum að græða
Moskvu. AP, AFP.
Rússnesk dagblöð telja víst að
hryðjuverk hafi grandað flugvél-
unum tveimur á þriðjudag
YFIRMENN Bandaríkjahers í Írak
eru gagnrýndir í tveimur skýrslum
sem birtar voru í vikunni um rann-
sóknir á pyntingum bandarískra
hermanna á föngum í Írak. Í annarri
skýrslunni eru háttsettir embættis-
menn í bandaríska varnarmálaráðu-
neytinu sagðir eiga nokkra sök á því
sem miður fór í Abu Ghraib-fangels-
inu nálægt Bagdad. Skýrsluhöfund-
arnir taka þó fram að ekki sé ástæða
til að knýja Donald Rumsfeld varn-
armálaráðherra til að segja af sér
vegna málsins.
Í skýrslunum kemur fram að
pyntingarnar voru algengari og fleiri
hermenn tóku þátt í þeim en áður
hafði verið viðurkennt.
Í annarri skýrslunni, sem unnin
var af rannsóknarhópi undir stjórn
George R. Fays hershöfðingja, eru
27 liðsmenn leyniþjónustu hersins
bendlaðir við pyntingarnar. Þetta
staðfestir fullyrðingar sjö fanga-
varða, sem hafa verið ákærðir form-
lega vegna málsins, um að þeir hafi
ekki verið einir að verki. Þrír aðrir
herlögreglumenn
eru grunaðir um
að hafa tekið þátt
í pyntingunum. Í
skýrslunni kemur
fram að nær 50
manns eigi yfir
höfði sér ákæru
eða refsingu
vegna málsins, að
meðtöldum leyni-
þjónustumönnum, læknum og borg-
aralegum verktökum sem vissu af
pyntingunum en greindu ekki frá
þeim.
Slæm skipulagning
Í skýrslunni eru yfirmenn hersins
í Írak sagðir eiga nokkra sök á pynt-
ingunum þar sem þeir hafi ekki
fylgst nógu vel með ástandinu í Abu
Ghraib og ekki veitt fangavörðunum
nógu skýrar leiðbeiningar um hvern-
ig fara ætti með fangana.
Rannsóknarhópur undir stjórn
James R. Schlesingers, fyrrverandi
varnarmálaráðherra, gengur lengra
og segir í skýrslu sinni að herfor-
ingjar og háttsettir embættismenn í
varnarmálaráðuneytinu eigi nokkra
sök á pyntingunum vegna ruglings-
legra leiðbeininga og slæmrar skipu-
lagningar, auk þess sem þeir hafi
brugðist of seint við þegar vandamál
komu upp.
Í skýrslu hópsins segir að embætt-
ismenn varnarmálaráðuneytisins
hafi stuðlað að aðstæðum sem urðu
síðar til þess að pyntingar viðgeng-
ust. Þeir hafi fyrst gert þetta með því
að skapa óvissu um hvaða aðferðum
mætti beita við yfirheyrslur, síðan
með því að hafa ekki gert ráð fyrir
blóðugri uppreisn gegn hernámslið-
inu og að lokum með því að senda
ekki fleiri hermenn í Abu Ghraib-
fangelsið þegar föngunum fjölgaði
þar.
Ólíklegt er þó að Rumsfeld varn-
armálaráðherra verði knúinn til af-
sagnar vegna málsins og enn er
óljóst hvort niðurstöður rannsóknar-
hópanna minnki líkurnar á því að
George W. Bush nái endurkjöri.
Ekki ástæða til af-
sagnar Rumsfelds
Nær 50 manns eiga yfir höfði sér ákæru eða refsingu
vegna pyntinga á föngum í Abu Ghraib-fangelsinu.
Washington. Los Angeles Times, Washington Post.
Donald Rumsfeld.
LEIÐTOGI breska Íhaldsflokksins,
Michael Howard, sagði í gær, að
pólitísk rétthugsun á öllum sviðum
daglegs lífs í Bretlandi væri að gera
venjulegt fólk brjálað. Sakaði hann
vinstrimenn um að reyna beinlínis
að bæla niður hefðbundnar venjur,
hátíðir og orðfæri.
Í ræðu sem Howard hélt yfir
stuðningsmönnum sínum í Stafford
á Mið-Englandi taldi hann upp ým-
islegt sem hann sagði sýna hvernig
kröfur pólitískrar rétthugsunar
gengju sífellt oftar þvert gegn heil-
brigðri skynsemi. „Pólitísk rétt-
hugsun er komin út í öfgar í Bret-
landi, og er að gera fólk brjálað.“
Nefndi hann tvö dæmi um at-
vinnuauglýsingar þar sem ekki
hefði mátt auglýsa eftir „vinalegu“
og „duglegu“ fólki á þeim for-
sendum að slíkt mismunaði um-
sækjendum sem væru fúlir og latir.
Önnur dæmi sem Howard nefndi
voru maður sem var bannað að taka
mynd af syni sínum í almennings-
sundlaug nema fá fyrst leyfi hjá öll-
um sem voru í bakgrunni; reynt var
að koma í veg fyrir að Kvennastofn-
unin bakaði kökur fyrir gamalt fólk
á sjúkrahúsum, og grunnskóli
bannaði barnabækur þar sem svín
eru sögupersónur, vegna þess að
það gæti móðgað íslamska nem-
endur.
„Að sjálfsögðu eiga allir að vera
jafnir fyrir lögunum og hljóta sann-
gjarna málsmeðferð,“ sagði How-
ard. „En þegar ekki er gerður
greinarmunur á réttu og röngu í
nafni jafnréttis er eitthvað alvar-
legt að. Pólitísk rétthugsun er
móðgun við umburðarlyndi og heið-
arleika bresku þjóðarinnar.“ Póli-
tísk rétthugsun væri ekki annað en
átylla fyrir embættismenn sem
vildu skipta sér af lífi annarra.
Formaður Verkamannaflokksins,
Ian McCartney, sagði ræðu How-
ards hafa einkennst af örvæntingu,
enda yrði leiðtogi Íhaldsflokksins
sífellt örvæntingarfyllri.
Pólitísk
rétthugsun
„að gera fólk
brjálað“
Reuters
Michael Howard, leiðtogi breska
Íhaldsflokksins.
London. AP.
HÆSTIRÉTTUR Chile felldi þann
dóm í gær að fyrrum einræðisherra
landsins, Augusto Pinochet, skyldi
sviptur friðhelgi og er því nú hægt að
sækja hann til saka fyrir mannrétt-
indabrot.
Aðeins einn dómari af níu greiddi
atkvæði gegn því að hann yrði sviptur
friðhelgi en hæstiréttur Chile hefur
margsinnis fellt þann úrskurð að Pi-
nochet væri líkamlega sem andlega
vanhæfur til réttarhalda.
Þann 29. maí sl. svipti áfrýjunar-
réttur í Santiago hann friðhelginni og
reyndu lögfræðingar hans að fá mál
hans fellt niður fyrir hæstarétti Chile
með þeim rökum að hann þjáðist af
vitglöpum.
Pinochet kom á fót öryggislögregl-
unni illræmdu, DINA, sem falið var
að leita uppi og uppræta andstæðinga
herforingjastjórnarinnar í Chile. Það
var síðan að frumkvæði yfirmanns
DINA, Manuel Contreras, sem „Con-
dor-áætluninni“ var hrint af stokkun-
um en hún kvað á um samstarf her-
foringjastjórna í Rómönsku-Ameríku
í því skyni að sigrast á andstæðingum
sínum með kúgunum, mannránum,
pyntingum og morðum.
Úrskurðurinn í gær ryður síðustu
hindruninni úr vegi saksóknara sem
ráðnir hafa verið af fórnarlömbum
Condor-áætlunarinnar og geta þeir
nú höfðað mál gegn Pinochet fyrir
chileskum dómstólum.
Pinochet var handtekinn í Bret-
landi árið 1998 að beiðni spænskra yf-
irvalda og fluttur til Spánar. Honum
var sleppt tveimur árum síðar þar
sem hann þótti of heilsutæpur fyrir
réttarhöld. Ári seinna var hann svo
settur í stofufangelsi í Chile en hæsti-
réttur landsins taldi hann vanhæfan
sökum elliglapa til þess að svara fyrir
ásakanir um morð og mannrán.
Pinochet er orðinn 88 ára gamall og
hefur hann fengið þrjú væg hjarta-
áföll auk þess að þjást af sykursýki og
gigt.
Pinochet sviptur
friðhelgi af
hæstarétti Chile
Reuters
Lítil stúlka virðir fyrir sér ættingja fórnarlamba Condor-áætlunarinnar við dómshús hæstaréttar Chile í fyrradag.
Á skiltum þeirra stendur skrifað: „Einræðisherra, svikari, morðingi... og ætíð þjófur.“
Santiago. AP.
BRESKIR vísindamenn hafa
fundið heldur ótrúlega leið til
þess að róa niður taugaóstyrk-
ar kindur, að því er greint var
frá í breska dagblaðinu The
Daily Telegraph í fyrradag.
Mun leiðin sú að sýna þeim ljós-
mynd af kind.
Vísindamenn í Cambridge
gerðu tilraun á nokkrum kind-
um sem þeir lokuðu inni í
myrkri hlöðu þannig að þær
urðu órólegar. Niðurstaða
þeirra varð sú að kindur virðast
frekar róast niður við að sjá
myndir af öðrum kindum held-
ur en af geitum eða þríhyrning-
um. Komst hópurinn einnig að
því að kind man eftir andlitum
allt að 50 annarra kinda, jafnvel
þó um vangasvip sé að ræða.
Sauðfé
róað niður
London. AFP.