Morgunblaðið - 14.09.2004, Qupperneq 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 14. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Ég fel þér til varðveislu þennan frægasta penna í 60 ára sögu lýðveldisins, Margrét mín, en
hann notaði ég þegar ég neitaði að skrifa undir fjölmiðlalögin.
Nú þegar álver ogvirkjun rísa áAusturlandi eru
stjórnvöld farin að beina
sjónum sínum að Norður-
landi með staðsetningu
fyrir næsta stóriðjukost í
huga. Eins og fram hefur
komið í Morgunblaðinu
hafa mörg kunn álfyrir-
tæki, m.a. Alcoa, lýst
áhuga á að reisa álver á
Norðurlandi.
Áhugi á stóriðju virðist
einnig vera fyrir hendi
meðal heimamanna því
flest stærri sveitarfélög á
Norðurlandi ætla að taka
þátt í kapphlaupinu um
stað undir virkjanir og
verksmiðjur. Nú síðast var sveit-
arstjórn Skagafjarðar að lýsa yfir
vilja sínum á að setja 180 MW
Skatastaðavirkjun inn á nýtt aðal-
skipulag en áður höfðu orkufyrir-
tæki og sveitarfélög á Norðurlandi
eystra, með fulltingi Reykvíkinga,
stofnað undirbúningsfélag um
vatnsaflsvirkjun í Skjálfandafljóti,
90 MW Hrafnabjargavirkjun. Að
félaginu Hrafnabjörg ehf. koma
Norðurorka á Akureyri, Þingeyj-
arsveit, Orkuveita Reykjavíkur og
Orkuveita Húsavíkur. Sömu aðil-
ar, utan OR, hafa verið að undir-
búa gufuaflsvirkjun við Þeista-
reyki en yfirlýstur tilgangur
þessara virkjunarkosta er að fram-
leiða rafmagn fyrir norðlenska
stóriðju.
Stærsta spurningin er hins veg-
ar hvort af þessum áformum verð-
ur og þá hvar. Valgerður Sverr-
isdóttir iðnaðaráðherra benti á það
í samtali við Morgunblaðið um
helgina að stjórnvöld hefðu ekki
úrslitavald um hvar stóriðja eins
og álver yrði reist. Lokaákvörðun í
þeim efnum væri í höndum þeirra
fjárfesta sem hugsanlega kæmu að
málum.
Meirihluti sveitarstjórnar
Skagafjarðar setur þau skilyrði
fyrir Skatastaðavirkjun að hún rísi
ekki öðruvísi en að raforkan frá
henni fari til atvinnusköpunar og
stóriðju í Skagafirði og Húnaþingi.
„Við tökum ekki í mál að virkjað
verði við Skatastaði en orkan flutt
eitthvað annað. Um þetta snýst
málið,“ segir Ársæll Guðmunds-
son, sveitarstjóri í Skagafirði og
oddviti Vinstri grænna í sveitar-
stjórn. Hann kannast ekki við að
stefnubreyting hafi orðið í virkjun-
armálum hjá sveitarstjórninni. Allt
aðrar forsendur séu fyrir Skata-
staðavirkjun en Villinganesvirkj-
un, sem RARIK hugðist reisa og
fór í gegnum mat á umhverfis-
áhrifum. Skipulagsstofnun og um-
hverfisráðherra féllust á fram-
kvæmdina en sveitarstjórn
Skagafjarðar lagðist gegn henni
og frestaði því að setja þá virkjun
inn á skipulag.
Sótt um rannsóknarleyfi
fyrir Skatastaðavirkjun
Landsvirkjun kostaði á árum
áður til grunnrannsókna og -hönn-
unar á Skatastaðavirkjun, í sam-
ráði við Orkustofnun. Þorsteinn
Hilmarsson, upplýsingafulltrúi
Landsvirkjunar, segir fyrirtækið
fagna áhuga Skagfirðinga. Lands-
virkjun hafi hins vegar lítið aðhafst
þar sem aðilar á svæðinu hafi verið
hallir undir aðra kosti. Eðlilegt sé
að taka þessa virkjun með í reikn-
inginn þegar rætt sé um uppbygg-
ingu á Norðurlandi. Svona virkj-
anir séu ekki byggðar nema að
hafa trygga sölu á orkunni til stór-
notenda. Þorsteinn segir það einn-
ig hafa heft uppbyggingu orku-
mála á Norðurlandi að flutn-
ingskerfið beri ekki meira við
óbreyttar aðstæður. Komi til nýrr-
ar virkjunar þurfi að bæta við raf-
línum. Að sögn Agnars Olsen hjá
Landsvirkjun var nýlega send inn
umsókn til iðnaðarráðuneytisins
um rannsóknarleyfi fyrir Skata-
staðavirkjun, en ný raforkulög
kveða á um slíkt leyfi. Agnar segir
Skatastaðavirkjun áhugaverðan
virkjunarkost og Landsvirkjun
hafi verið með hann á teikniborð-
inu til langs tíma.
Stóriðjukapphlaupið er ekki
bara milli sveitarfélaga því orku-
fyrirtækin keppast t.d. um hver
eigi að fá að virkja í Skjálfanda-
fljóti. Áðurnefnt félag, Hrafna-
björg, er með umsókn um virkj-
unarleyfi en Landsvirkjun er
einnig með umsókn í iðnaðarráðu-
neytinu um rannsóknarleyfi.
Þarf mikla og dýra orku
Árni Finnsson, formaður Nátt-
úruverndarsamtaka Íslands, seg-
ist telja að ef eitthvert álfyrirtæki
vilji byggja álver á Norðurlandi þá
geti það af hagkvæmisástæðum
ekki verið mikið minna en álverið í
Reyðarfirði, eða í kringum 300
þúsund tonn. Fyrir slíka verk-
smiðju þurfi mikla og dýra orku og
óttast Árni að stjórnvöld muni líta
fyrst til stórra virkjunarkosta á
borð við Jökulsá á Fjöllum. Það
verði talið arðbærara en að „tína
saman megavöttin yfir allt Norð-
urland“. Efast Árni um að það sé
raunhæft, hvorki í Skagafirði né
t.d. Húsavík.
Einhver ár munu líða þar til
stóriðja rís á Norðurlandi og
stjórnmálamenn eiga efalaust eftir
að láta mikið til sín taka. Spurning
er hvort Árni Finnsson hefur rétt
fyrir sér þegar hann segir að sveit-
arstjórnarmenn séu farnir „að
berja bumbur“ fyrir næstu kosn-
ingar og stjórnvöld að leita ann-
arra kosta ef ekkert verður af kísil-
duftverksmiðju í Mývatnssveit.
Fréttaskýring | Stóriðja og virkjanir
Nú er það
Norðurland
Flest stærri sveitarfélög taka þátt í
kapphlaupi um næstu stóriðjukosti
Farið yfir Austari-Jökulsá við Skatastaði.
Spurt um afstöðu ráðherra
til Jökulsár á Fjöllum

Náttúruverndarsamtök Ís-
lands hafa sent Valgerði Sverris-
dóttur iðnaðarráðherra bréf og
spurt um afstöðu hennar til
verndunar Jökulsár á Fjöllum
innan marka nýs þjóðgarðs norð-
an Vatnajökuls. Tilefni fyrir-
spurnarinnar eru sögð ummæli
ráðherra um áhuga álfyrirtækja
á að reisa nýtt álver á Norður-
landi og að í ljósi þess að Lands-
virkjun telji orkuöflunina erf-
iðleikum bundna.
bjb@mbl.is
FJÖLDI gesta í Viðey hefur fækkað
um tæplega tíu þúsund frá árinu 2000
þegar þeir voru nærri 27 þúsund en í
fyrra voru þeir um 17 þúsund. Þetta
kom fram í svari við fyrirspurn borg-
arráðsfulltrúa Sjálfstæðisflokksins
um fjölda gesta í Viðey sem lagt var
fram í borgarráði í byrjun mánaðar-
ins. Í svarinu kemur fram að tölur um
gestafjölda í Viðey liggja fyrir frá
árinu 1991 og byggjast þær á upplýs-
ingum frá Viðeyjarferjunni. Í tölun-
um kemur fram að á árunum milli
1991 og 1994 var árlegur gestafjöldi
nokkuð sveiflóttur, allt frá 17 þúsund-
um gesta á ári til tæplega 22 þúsunda.
Frá árinu 1995 hefur gestafjöldinn í
Viðey sífellt verið að aukast, þannig
sóttu rúmlega 18 þúsund gestir Viðey
heim árið 1995, tæplega 20 þúsund
árið 1996, rúmlega 22 þúsund árið
1998, tæplega 25 þúsund árið 1999 og
tæplega 27 þúsund árið 2000. Síðan
þá hefur nokkuð
dregið úr aðsókn-
inni út í Viðey.
Þannig voru gest-
ir í kringum 21
þúsund árið 2001,
tæplega 18 þús-
und 2002 og um 17
þúsund í fyrra.
„Við borgar-
ráðsfulltrúar
Sjálfstæðisflokks-
ins lögðum fram þessa fyrirspurn af
því við vildum átta okkur á því hvern-
ig aðsókn almennings, þ.e. bæði borg-
arbúa og ferðamanna, er að eyjunni.
Samkvæmt tölunum er ljóst að á und-
anförnum árum hefur gestum eyj-
unnar fækkað umtalsvert, þ.e. úr
tæplega 27 þúsundum árið 2000 niður
í um það bil 17 þúsund í fyrra. Það er
nokkuð sláandi að sjá þessar tölur,
því miðað við aukinn straum ferða-
manna, bæði innlendra og erlendra,
sem koma til Reykjavíkur ætti fjöldi
gesta að aukast,“ segir Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins, í samtali við Morg-
unblaðið.
Spurður hvort hann hafi einhverja
skýringu á því hvers vegna aðsóknin
út í Viðey hafi minnkað á umliðnum
árum segist Vilhjálmur ekki almenni-
lega átta sig á því hvað valdi sam-
drætti í aðsókn að eyjunni. „Í ljósi
þessara talna er spurning hvort það
sé eitthvað varðandi almenningssam-
göngur við eyjuna sem þurfi kannski
að betrumbæta til að gefa sem flest-
um tækifæri á að heimsækja eyjuna
og skoða þær miklu menningarminj-
ar sem þar er að finna. Sennilega
mætti einnig kynna eyjuna og ger-
semar hennar betur en gert er í dag.
Eins mætti huga að því hvernig að-
staða ferðamanna er í eyjunni.“
Gestum í Viðey hefur
fækkað síðustu árin
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson