Morgunblaðið - 19.09.2004, Blaðsíða 24

24 SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Tónlist Nicks Caves hefurverið orðuð við drungaog þunglyndi. Hannvirðist einungis klæðastsvörtum fötum og syng-
ur þrungnar ballöður með lýriskum
texta með flóknum tengingum og til-
vitnunum í Biblíuna. Það er því stór-
merkilegt að þessi ástralski svart-
sýnispúki skuli kjósa að setjast að í
Brighton á suðurströnd Englands,
bara nafnið á bænum er skræpótt og
skemmtilegt.
Ég steig út úr lestinni með kollinn
fullan af merkingarhlöðnum söng-
textum eftir Nick Cave og þrátt fyr-
ir staðfastan ásetning minn að vera
alvarlegur og djúpt hugsi um tilvist-
arkreppulega hluti þá tókst mér það
ekki. Það var eins og Brighton
kippti mér með í skemmtilegt partí
og áður en ég vissi af var ég búinn að
kaupa stráhatt, rúlla upp buxna-
skálmunum og setjast í röndóttan
gamaldags strandstól við Erm-
arsundið. En ég hef líka komið hing-
að að vetri til og þá er napurt um að
litast, tívolíið lokað og enginn að
blása sápukúlur. Nick hlýtur að
semja flest lögin sín á veturna, hugs-
aði ég og skundaði á hans fund.
Nick Cave kom fram á sjón-
arsviðið um miðjan níunda áratug-
inn með hljómsveit sinni The Bad
Seeds. Dauði, ást, trú og ofbeldi
voru yrkisefnin og stíllinn kenndur
við póst-pönk. Á tímabili var hljóm-
sveitin hluti af líflegri hreyfingu
menningar og lista með bækistöð í
Berlín. Hörðustu aðdáendur segja
þetta hafa verið blómaskeið hljóm-
sveitarinnar og hinir sömu eru
minna hrifnir af poppuðum seinni
tíma tónsmíðum sem samdar voru
eftir að Cave hreinsaði sig af heróín-
fíkninni.
Nýjasti diskurinn, Abattoir Blues
er sögulegur að því leyti að þetta er
fyrsti diskurinn sem hljómsveitin
sendir frá sér eftir að einn af stofn-
meðlimunum, Blixa Bargeld, sagði
skilið við hana. Í huga þeirra sem
þekkja til hljómsveitarinnar er nán-
ast óhugsandi að hún geti virkað án
Bargeld, ekki frekar en Rolling
Stones án Keith Richards. Eða
hvað?
Hetjudáð tefur viðtalið
Nick baðst afsökunar á því hvað
hann var seinn. Það var ekki vegna
þess að hann vildi vera seinn að
hætti rokkara, en á leið sinni til
fundar við mig þurfti hann að bjarga
unglingsstúlku sem hafði lokast inni
í lyftu í húsinu þar sem skrifstofan
hans er. Nick var eins og æstur smá-
strákur þegar hann lýsti því hvernig
hann hefði heyrt í henni ópin og
hefði þurft að hringja á slökkviliðið.
,,Já, það komu fimmtán kallar
með allar græjur, það var ekki eins
og ég hefði rifið mig úr jakkanum og
reddað þessu sjálfur. Ég tók bara
upp farsímann og hringdi, en samt.“
Ég tók afsökunina góða og gilda,
mig munaði ekkert um að hinkra í
nokkrar mínútur eftir því að Nick
Cave bjargaði ungmeyjum í vanda.
Hann róar sig niður með því að
koma sér þægilega fyrir, rúlla eina
heimalagaða sígarettu og setja sig í
viðtalsstellingar. Nick er einn af
þessum tággrönnu reykingamönn-
um sem dunda við að rúlla litlar síg-
arettur úr nokkrum tóbakstægjum
og sogar svo ofaní sig reykinn af
augljósri nautn. Þetta er töluverð
iðja og að því er virðist stór hluti af
hans persónu.
Sársaukafullt ferli
Áttu auðvelt með lagasmíðarnar?
,,Þegar þú hlustar á plötu hljómar
hún alveg eins og hún á að gera, eins
og að það sé enginn vandi að gera
svona lagað. En í raun er það ekki
þannig.
Það er sársaukafullt ferli að semja
lög á nýja plötu. Ég nota þá aðferð
að ákveða dag sem ég verð að mæta
á skrifstofuna mína, ég mæti um
morguninn og er alveg galtómur, ég
hef ekkert, engar hugmyndir, finn
ekki innblástur. Það er því ekki
þannig að ég sé að springa af hlutum
sem verða að komast út. Ég sit bara
þarna og hef ekkert að segja og það
er alltaf þannig. Og svona gengur
þetta í þrjár eða jafnvel fjórar vikur,
ég sit bara á rassinum og væli. Ég
hringi líka í vini mína, sérstaklega
Mick Geyer, en platan er tileinkuð
honum. Hann dó úr krabbameini á
meðan gerð plötunnar stóð yfir. Ég
hringdi í hann á hverjum degi og
vældi: ,,Það kemur ekki, það kemur
ekki.“ Og hann sagði mér að vera
ekki þessi andskotans bjáni og skip-
aði mér að vinna bara vinnuna mína
og halda kjafti og ýmislegt í þeim
dúr.
Lagið „There She Goes My
Beautiful World“ var það fyrsta á
þessari plötu sem var samið við þær
aðstæður. Það er ekki bara kall á
listagyðjuna til að veita mér inn-
blástur heldur sýnir það líka hvernig
lagið er samið. Ég skildi viljandi eft-
ir fyrsta erindið sem er bara fárán-
leg upptalning á blómanöfnum sem
ég fann í bók sem heitir Favourite
Flowers of England... eða eitthvað í
þá veruna. Ég fór í gegnum hana og
pikkaði út nöfn sem mér leist vel á
og þannig gekk ég frá laginu, lét
skína svolítið í bert þannig að það
sæist hvernig ég sem lögin mín.“
Ég lét eftir mínum innri „besser-
wisser“ og benti Nick á að Ian Flem-
ing hafi gefið sínu frægasta hug-
arfóstri nafn við svipaðar aðstæður
er hann fletti bókinni Birds of the
West Indies eftir hinn fræga fugla-
fræðing James Bond. Nick sýndi
þessum upplýsingum áhuga, hann
var greinilega ánægður með að vera
ekki eini maðurinn með svala ímynd
sem notar hallærislegar blóma- og
fuglabækur við sína listsköpun.
Að vera guði líkur er engu líkt
,,Fyrir hverja plötu lendi ég í
svona erfiðum tímabilum. Það eru
tímar sjálfshaturs og efasemda, ég
þarf að tæma hausinn sem er fullur
af röddum sem segja mér að ég sé
ekkert nema miðlungsmaður sem er
of gamall og einskis nýtur og reyni
að finna raddirnar sem segja mér að
ég sé mesta séní sem hefur stigið á
þessa jörð.
Mick [Geyer] hjálpaði mér mikið
þegar svona stóð á, hann sagði mér
að svona hagaði ég mér alltaf þegar
ég væri að byrja að skrifa og að ég
gleymdi því bara á milli platna.
Hann dó daginn sem við lukum við
upptökurnar og það var hann sem
hafði hamrað á því við mig að gefa út
tvöfaldan geisladisk.
Fólk reiknar með því að maður
geri minna eftir því sem maður eld-
ist og því væri nauðsynlegt að koma
með nógu mikið efni. Því ákvað ég
að gefa út tvöfaldan disk í virðing-
arskyni við hann og sem þakklæt-
isvott fyrir allt sem hann hefur gert
fyrir bandið.“
Hvernig verða svo þau lög sem
eru ekki innblásin af blómabókum
til?
,,Það byrjar með einhverju tilvilj-
anakenndu á borð við blómabókina,
tvö orð sem dragast saman, eða ég
nappa línu úr bók. Hugmyndin byrj-
ar yfirleitt smátt og stækkar síðan,
ég þarf að vinna hörðum höndum að
því og næsta hugmynd kviknar út
frá upphaflegu hugmyndinni og
þannig koll af kolli. Áður en ég veit
af er ég farinn að semja þrjú lög á
viku og þá kemur þessi tilfinning að
maður sé nánast guðdómlegur og sú
tilfinning helst allt þangað til að ég
held á nýju plötunni. Þá hugsa ég yf-
irleitt: „Guð minn góður, þetta er
bara ósköp venjuleg plata sem kem-
ur ekki til með að breyta neinu.“
Og þannig gengur þetta og það er
þessi tilfinning; þegar manni líður
eins og maður sé guðdómlegur, sem
ég eyði ævi minni í að eltast við. Ég
fanga þessa tilfinningu einna helst á
tónleikum, þegar ég spila fyrir
áhorfendur, þá líður mér eins og ég
sé loksins sú manneskja sem ég vildi
alltaf verða. Ég bæði er og er ekki
sú manneskja, því það er jú ég sem
stend þarna uppi á sviðinu, fullur af
sjálfsöryggi og finnst ég líkjast guði,
en þegar ég er ekki á sviðinu líður
mér bara eins og hverjum öðrum
asna. Ég veit að ég er ekki sá eini í
bransanum sem líður svona og þetta
er ákveðin fíkn. Ég er í raun krón-
ískur mikilmennskubrjálæðingur
með lítið sjálfsálit.“
Andskotans mandolínið
Í titillagi annars disksins, The
Lyre of Orpheus, læturðu Orfeus
sitja fýlulegan úti í garðskýli að
smíða hörpuna sína, þetta er ákaf-
lega kómísk mynd sem síðan breyt-
ist í hrylling.
,,Já, ég var með mynd af honum í
kollinum, þar sem hann sat líkt og
hryðjuverkamaður sem lét sér leið-
ast úti í skúr með sprengiefni og
dóti. Upphaflega var þetta ort til
heiðurs ljóðskáldinu Ted Hughes,
því í sagnaljóðabálknum hans, Crow
[1970] er ónefnt ljóð með „O
mamma“ viðlag líkt og í The Lyre of
Orpheus. Og í því ljóði fjallar Hug-
hes á jafnóvirðulegan hátt um Ödip-
us og lagið mitt fjallar um Orfeus.
En lagið er semsagt um Warren
[Ellis fiðluleikarann í The Bad
Seeds] sem hafði keypt sér mandól-
ín. Við hinir í bandinu ætluðum vart
að trúa því að hann ætlaði í alvöru að
mæta með þetta andskotans man-
dolín, en hann var hvergi banginn og
stakk því í magnarann. Síðan bætti
hann við fimmtán brenglunarpedöl-
um og hljóðið sem kom út úr því var
svo fagurt að hann fékk steina til að
fella tár, líkt og hinn upprunalegi
Orfeus. Þetta lag er tær kómedía, ég
rímaði Orfeus við „orifice“, sem er
fágað orð yfir rassgat.
Nick talar með áströlskum hreim,
það er ekki sterkur hreimur að
hætti krókódíla-„gooday-mate“-
temjara, en sveiflurnar í sérhljóð-
unum eru til staðar og hann á það til
að blóta töluvert, eins og að það sé
hluti af ástralskri málvenju. Hann
talar mikið með höndunum og notar
látbragðið til að undirstrika það sem
hann er að segja. Hann kann að
koma fyrir sig orði og er ekkert
feiminn við að taka sér langan um-
hugsunarfrest áður en hann kemur
með svarið við sumum spurning-
unum.
Hvernig var þessi plata unnin?
„Við héldum fyrst fimm daga
lagasmíðasessjón; við Jim [Schlav-
unos trommuleikari] Marty [P. Cas-
ey, bassaleikari] og Warren [Ellis]
með andskotans mandólínið sitt og
ég á píanóinu. Við vorum ekki komn-
ir með neina texta eða nokkurn
skapaðan hlut, allt var leikið af
Ég ríma að hætti rok
’ Fyrir hverja plötu lendi ég í svona erf-iðum tímabilum. Það eru tímar sjálfshaturs
og efasemda, ég þarf að tæma hausinn sem
er fullur af röddum sem segja mér að ég sé
ekkert nema miðlungsmaður.‘