Sunnudagsblaðið - 16.05.1965, Page 5
iwhimruhmii
m-rmnumhr
mmnmrtm
rRTMW+iARi’RWRRf’RT
mrnmrnm
rmwM-|ii\imm
i .
tthrRRlTHiWWR
RmrnrMmii!hRn\T
BN'niBRRt'RtMrM
RR!\t>wf\ir+rrrt
rMim+rritm
M+Mt^HTÍWRmh
hrirnmrwíAin
RHRirHRBirirRMtt
Niðvisur Egils skráðar rúnaletri
er þar annars ekki getið; aðrir
fræðimenn hafa talið átt við Óð-
in eða jafnvel Ull. Nú er Óðinn
nefndur áður á nafn í vísunni, og
Því ólíklegt, að við hann sé átt,
þótt á hinn bóginn fari ekki milli
mála, að hann hafi verið Agli hjart
fólgnastur allra goða. Rökin fyrir
því að við Ull sé átt eru ekki
sterk, og margt mælir gegn því,
að Egill sé með þessum orðum að
ákalla Þór. Sé gengið út frá því
að átt sé við sömu veru með báð-
um heitunum (landás og landálfr)
liggur það reyndar í augum uppi,
því að það má lieita útilokað að
nokkrum heiðnum manni, jafnvel
að sér um goðafræði og Egill var,
dytti í hug að kalla Þór álf. Þór er
liklegast sá guðanna, sem ólíkast
Ur var álfum, (en á hinn bóginn
virðast þeir hafa verið nátengdir
Prey og öðrum frjósemigoðum.)
Þá er greinilegt, að Þór stóð ekki
naerri hjarta Egils. Hvergi í sam-
anlögðum skáldskap , hans er
minnzt á Þór, ekki einu sinni not
aðar kenningar, sem endurspcgla
goðsögur af Þór.
Almquist telur, tvímælalaust
með réttu, að orðin landás og land-
álfur eigi hér við landvættir, eða
nánar tiltekið foringja eða fyrir-
liða landvættaskarans. Og það má
sjá af níðformála sögunnar, að ein-
mitt landvættirnir voru ákallaðar
og þeim stefnt gegn konungnum.
Af öðrum beimildum má einnig
ráða, hvc mikla þýðingu landvætt-
irnir höfðu fyrir velgengni manna;
þeim manni var ekki vært, sem
landvættirnar snerust gegn. Af
Þessu sama eámir eftir í íslenzkri
Þjóðtru síðari alda í þeim reglum,
sem menn notuðu við umgengni
sína við huldufólk (en það er í
mörgu tilliti framhald landvætt-
anna fornu.)
í GULAÞINGSLÖGUNUM norsku
segir; „Engi maður skal gera
tunguníð um annan né tréníð.“
Egill Skallagrírosson brýtur báða
liði þessarar greinar, þegar hann
níðir Eirík konung og Gunnhildi
drottningu. Hann reisir
níðstöng (tréníð) og yrkir níðvísur
um þau hjón (tunguníð). Með því
er niðkrafturinn tvöfaldur, enda
fór það svo, að níðið hreif: Eiríkur
varð að hröklast úr landi við Iít-
inn sóma.
Bo Almquist telur í riti sínu
engan vafa leika á, að umræddar
vísur Egils séu réttnefndar níð-
vísur, og því verður niðurstaðan
sú, að hann hafnar skilgreiningu
Noreens, sem vikið var að hér að
framan. Hins vegar neitar Alm-
quist því ekki, að ásakanir um
ergi hafi oft verið þýðingarnjikill
þáttur níðsins, jafnvel aðalatriðið,
en hann telur ekki að það hafi
veriö ómissandi. í staðinn rifjar
hann upp skilgreiningu Fritzners
gamla, sem margir fræðimenn,
þar á meðal Noreén, virðast hafa
gleymt, en Fritzer bendir á, að
sá sem níddur var hafi þar með
oröið hvers manns níðingur. Niðið
er fólgið i þvi að bera mönnum á
brýn slíkar svfvirður, að ekkj.varð
AÞÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUÐAGSBLAÐ 373