Sunnudagsblaðið - 20.03.1966, Blaðsíða 2

s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
í
s
I
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
I
17Q SUNNUDAGSBLAÐ — ALÞÍÐUELAÐIÐ
ÞEGAR ég steig upp í strætis-
vagninn minn á heimleið kvöld
eitt í síðustu viku, heyrði ég
sagt í útvarpinu í vegninum:
„Við látum þá þetta nægja að
sinni. Verið þið sæl.” Síðan tók
við önnúr rödd: „Þetta er þátt-
urinn Daglegt mál. Næsti liður
á dágskránni ér Efst á baugi.”
Ég vildi helzt komast hjá því
að þurfa að hlusta á þá Björg-
vin og Björn lesa upp úr
dönsku dagbíöðunum, svo að ég
skimaði aftur eftir vagninum
um leið og vagnstjórinn gataði
farkortið mitt, til að sjá hvort
þar sæti ekki einhver viðræðu-
góður maður. Og sú von brást
mér ekki heldur. Á móts við
afturdyrnar sat kunningi minn
einn, skrifstofumaður að at-
vinnu eða kannski hann vinni í
banka, ég man ekki hvort held-
ur. Nema hvað hann benti mér
að koma, og ig fór og settist
hjá honum.
— Eitthvað held ég þeir séu
farnir að skána, segir hann tim
leið og ég settist.
— Eru hvcrjir farnir að
skána? segi ég.
— Málfræðingarnir, segir
hann.
— Hafa þeir ekki alltaf ver-
ið ágætir? sogi ég áhugalítið.
— Nei, segir sessunautur
minn. — Þeir hafa aldeilis ekki
verið par góðir alltaf. Þ.eir hafa
löngum eytt orku sinni í að
berjast við vindmyllur, en van-
rækt hitt sem máli skiptir. Og
þannig hafa þeir raunverulega
vanrækt hlutverk sitt.
— Heyrðu mig nú, segi ég.
Hafa þeir ekki einmilt alltaf
verið að segja okkur, hvernig
við cigum aö lala og skrifa,
hvaða orðmyndir beri að
varast og hvernig eigi að halda
málinu hrcinu? Ekki er það
þeim að kenna, þótt okkur
þóknist ekki að fara éftir ráð-
leggingúm þeirra. En ég veit
ekki betur en þeir séu sýknt
og heilagt, að nudda Um það,
hvað sé rétt mál og hvað ekki,
og leggi sig alla fram við að
reyna að varðveita tunguna
hreina. Og það finnst mér vera
mjög góðra gjalda vert.
—• Þeir hafa barizt við vind-
myllur, ítrekar sessunautur
minn. — Þeir hafa alitaf verið
að tala um orð, cins og orð
skipti mestu máli í þessu sam-
bandi. Þeir hafa verið að
banna okkur að nota ýmis
venjuleg og hversdagsleg orð,
sem aliir nota, meira að segja
málfræðingarnir sjálfir, af því
að þessi orð eiga að vera út-
Jenzk eða ekki nógu fín, Hins
vegar hafa þelr Sjaldan upp á
neitt nothæft að bjóða í stað-
inn.
— Þeir nefna nú stundum
sitthvað fleira en orð, skýt ég
inn í. — Eitthvað hef ég heyrt
þá nefna þágufallssýki og fleira
af því tagi.
— Jú, en öll meginhugsun
þcirra hefur snúizt um orð. Ég
get nefnt þér dæmi. Sonur
ininn í gagnfræðasköla var lát-
inn skrifa ritgerð um daginn,
eins og sjálfsagt er, og í rit-
gerðinni hjá honum kom fyrir
orðið sjoppa. Þegar kennarinn
skilaði bókinni var búið að
margstrika með rauðu undir
þetta orð. „Þetta er ekki ís-
lenzkt orð,” sagði kennarinn.
„Hvað á þá að segja?” spurði
strákur. „Þaö kalla þetta aljir
sjoppu. Ég hef aldfei heyrt
neitt annað nafn á því en
sjoppu.” Þá vafðist kennaran-
um tunga um tönn. „Ja, það
mætti kalla það söluturn éða
söluskála,” sagði hann. „Það er
allt betra en hitt orðið. Það er
ekki íslenzka.” Strákurinn
þagði við þessu.'en mér ér sem
ég heyri hann fara eftir þess-
um orðum kénnarans og kalli
sjoppuna á horninu söluskála.
Enda er sjoppan enginn aiid-
skotans söluskáli: Hún er
sjoppa og ekkert annað. Það
er ekki til neitt anhað orð yfir
það.
Hann var örlítið farinn að
hitna og ég ætlaði að gera at-
hugasemd, en hann greip fram
i fyrir mér: — Þú sagðir áð-
an að málfræðingarnir töluðu
stundum um annað én orð. Það
er út af fyrir sig alveg rétt
hjá þér.-En af því að þqir eru
búnir að cyða svo mikíu puðri
í hreinni vitleysu á orð, á á-
gæt orð, sem ástæðulaust er
að amast við, þá eru allir orðn-
ir svo þreyttir á þeim, þegar
þeir loksins komast að þvj sem
máli skiptir, að það tekur eng-
inn mark á þeim. Kennaran-
um, sem bannar stráknúm mín-
um að nota orðið sjoppa,þýðir
til dæmis ekkert að ætla að
scgja honurn, að það sé rangt
að segja: honurn langar. Strák-
urinn tekúr ekkert mark á því
frekar en hinu. Þannig eyði-
leggja málfræðingarnir fyrir
sér^ og þess vegna segi ég að
þeir hafi ekki rækt hlutverk
sitt.
— Jú, en sagðirðu ekki áðan
að þeir væru farnir að skána?
Frh. á bjs. 190